Οι υπογράφοντες/ουσες διατυπώνουμε οργανωτικές, άρα και πολιτικές, προτάσεις για την ανασυγκρότηση του ΣΥΡΙΖΑ – ΠΣ, έτσι ώστε αυτός να καταστεί κοινωνικά χρήσιμος, πολιτικά ηγεμονικός και οργανωτικά ελκυστικός. Ισχυριζόμαστε πως ο δημοκρατικός, εξωστρεφής, διαβουλευτικός και συμπεριληπτικός τρόπος λειτουργίας αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για την οργανωτική αναβάθμιση. Το κόμμα πρέπει να συγκροτήσει μια οργανική σχέση με την κοινωνία έξω από τις κατεστημένες πελατειακές λογικές, με ορίζοντα τις μεγάλες κοινωνικές και πολιτικές αλλαγές που έχει ανάγκη η χώρα, στοχεύοντας στην κοινωνική χειραφέτηση, με ορίζοντα τον σοσιαλισμό με δημοκρατία και ελευθερία.
Από κάτω προς τα πάνω
Χρειάζεται να αναποδογυρίσουμε την κομματική πυραμίδα. Το κόμμα δεν λειτουργεί από κάτω προς τα πάνω και οι περισσότερες προτάσεις που έχουν μέχρι τώρα κατατεθεί δεν μεριμνούν γι’ αυτό. Για την προσδοκώμενη αναζωογόνηση απαιτείται να ενδυναμώσουμε τις Ο.Μ. Προς τούτο, οφείλουμε να δοκιμάσουμε οργανωτικά μοντέλα που «κατεβάζουν» το κέντρο βάρους και δεν δημιουργούν διαρκώς διοικητικές βαθμίδες (φανερές ή κρυφές) που το «ανεβάζουν» στα ψηλά. Θεωρούμε ότι τα μοντέλα των αρχηγικών κομμάτων, που ακόμα ηγεμονεύουν, είναι προϊόντα παλαιών υλικών. Δεν εμπνέουν τη νέα γενιά και δεν δημιουργούν όρους συμμετοχής αλλά ανάθεσης. Αυτό δεν σημαίνει πως ο/η επικεφαλής ενός κόμματος δεν αποτελεί σημαντική ψηφίδα του. Απεναντίας, πρώτος/η μεταξύ ίσων, καλείται να δώσει τον τόνο και να εκφράσει τις αγωνίες και τις ελπίδες της συλλογικότητας και των κοινωνικών στρωμάτων που αυτή εκπροσωπεί.
Δεν πιστεύουμε στο πλειοψηφικό μοντέλο δίχως κόπο και προσπάθεια σύνθεσης. Δημοκρατία είναι η εκπροσώπηση και η ανάδειξη όλων των απόψεων. Δημοκρατία σημαίνει πλουραλισμός, διαβούλευση, σύνθεση, δράση και αναστοχασμός των αποφάσεων. Κάθε οργανωτική δομή που επικαλείται τη δημοκρατική αρχή θα πρέπει να απαντάει στο ερώτημα «ποιος φυλάει τους φύλακες». Φυσικά όπου τα παραπάνω δεν γίνονται εφικτά σεβόμαστε το δημοκρατικό κανόνα της πλειοψηφίας, αλλά για ένα πλουραλιστικό πολιτικό κόμμα σαν το ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ πρέπει να αποτελεί την ύστατη πολιτική επιλογή.
Στεκόμαστε κριτικά απέναντι στην πρόταση για εκλογή της Κ.Ε. και του Προέδρου από τα μέλη, διότι δεν λύνει προβλήματα. Το αντίθετο: ουσιαστικά, λειτουργεί υπέρ της ανάθεσης και της δημιουργίας μελών περιορισμένης χρήσης, όπως συμβαίνει όπου προκρίθηκε πανευρωπαϊκά , στο όνομα μιας αόριστης και δίχως πολιτική βάση εσωκομματικής δημοκρατίας. Οι οριζόντιες και συμμετοχικές πολιτικές διαδικασίες διαφέρουν πολύ από εκείνες που χρησιμοποιούνται για να αναδείξουν Κ.Ε. και Πρόεδρο, στην καλύτερη περίπτωση μια φορά στα 3 χρόνια. Αντιθέτως, ο ουσιαστικός εκδημοκρατισμός προϋποθέτει διαδικασίες που συνδυάζουν το τρίπτυχο μαζικοποίηση, πολιτικοποίηση, ριζοσπαστικοποίηση. Αυτό ακριβώς χρειάζεται ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ για να κατακτήσει την εξουσία, εκτός από την κυβέρνηση. Όλα τα προοδευτικά αντι-νεοφιλελεύθερα κινήματα του 21ου αιώνα, τα οποία συσπείρωσαν χιλιάδες ανθρώπους, πειραματίστηκαν με πρακτικές άμεσης δημοκρατίας και ανακάλυψαν σύντομα πόσο σημαντική είναι η συμπλήρωσή τους με πρακτικές έμμεσης δημοκρατίας. Η Γενική Διάνοια, δηλαδή η συλλογική ευφυΐα, μπορεί να ανθίσει μόνον όταν τα πολιτικά υποκείμενα, δηλαδή τα μέλη του κόμματος, θεωρούν τη συμμετοχή τους σημαντική στη λήψη αποφάσεων και όταν η γνώμη τους λαμβάνεται υπόψιν. Τότε οι αποφάσεις έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να υλοποιηθούν, καθώς τα ίδια τα πολιτικά υποκείμενα νιώθουν υπεύθυνα για την υλοποίησή τους, αφού αισθάνονται και είναι συμμέτοχοι και συνδιαμορφωτές. Μέχρι τώρα, δεν έχουμε επινοήσει κανέναν τρόπο ώστε να ακούγονται οι απόψεις των μελών (που δεν είναι στελέχη) επί των αποφάσεων και να διατυπώνονται αντιρρήσεις ή να προτείνονται προσθήκες. Με άλλα λόγια, δεν ισχύει ούτε η αρχή της διαβούλευσης ούτε η αρχή της λογοδοσίας. Το χειρότερο, όμως, είναι ότι σε οργανωτικό επίπεδο δεν έγινε καμία προσπάθεια τα τελευταία πάρα πολλά χρόνια να λυθεί αυτό το μείζον πρόβλημα. Η φωνή της βάσης δεν φτάνει στην ηγεσία και οι αποφάσεις της ηγεσίας δεν επιστρέφουν σε αυτή εμπλουτισμένες με όσα τα μέλη και η κοινωνία θεωρεί σπουδαία. Έτσι, η κάθετη οργάνωση, ίδια και πριν και μετά την ανάληψη της κυβέρνησης, καθιστά τις Ο.Μ. πολιτικά αδιάφορες. Η έλλειψη αμφίδρομης σχέσης και δημοκρατικής νομιμοποίησης στη λήψη αποφάσεων και την άσκηση πολιτικής καθιστά εύλογο το ερώτημα: γιατί να συμμετέχει κανείς/μία όταν ούτε ελέγχει ούτε αποφασίζει τίποτα;
Από την περιφέρεια προς το κέντρο
Η κοινωνική γεωγραφία της Κ.Ε. είναι προβληματική. Θα πρέπει να υπάρξει μέριμνα για την εκπροσώπηση των περιφερειακών στελεχών και για την εκλογή στελεχών από τη βάση, χωρίς να οδηγήσει στην ομοσπονδοποίηση του κόμματος.
Η εκλογή της Κ.Ε. από τις περιφέρειες θα οξύνει τις κατευθυνόμενες ψηφοφορίες, τις τοπικές βλέψεις έναντι του συνολικού πολιτικού σχεδίου και την εδραίωση ενός βουλευτοκεντρικού κόμματος. Είναι αδήριτη ανάγκη η ενίσχυση της Κ.Ε. από τοπικά στελέχη, πρέπει να υπάρξουν πρόνοιες για αυτό. Ειδικότερα από περιοχές όπου το κόμμα έχει μικρή οργανωτική δύναμη, πολλές φορές πλήρως αναντίστοιχη της πολιτικής του επιρροής. Και, βέβαια, να εκπροσωπούνται οι περιφέρειες και οι νομοί από στελέχη που θα γειώνουν κοινωνικά το σώμα της Κ.Ε. Γι’ αυτό προκρίνουμε την εκλογή της ΚΕ από το συνέδριο με πρόνοιες για τοπική εκπροσώπηση. Φυσικά, η ίση εκπροσώπηση ανδρών και γυναικών μας βρίσκει απόλυτα σύμφωνες/νους.
Θεωρούμε πως η Κ.Ε. πρέπει να συνεδριάζει ανά τακτά χρονικά διαστήματα (πχ. ανά δίμηνο), να προηγείται της συνεδρίασης, ώστε να συνυπολογίζεται στις αποφάσεις της ένας κύκλος συνεδριάσεων με βάση τη θεματολογία της Κ.Ε. και τη συγκυρία. Να εκδίδεται σύντομα η απόφαση και με βάση αυτή να συνεδριάζουν οι οργανώσεις, και τα μέλη των Ο.Μ. να ψηφίζουν ενδεικτικά επί αυτής. Εννοείται πως η πολιτική λειτουργία των Ο.Μ. δεν πρέπει να εξαντλείται στην απόφαση της Κ.Ε.
Το κόμμα πέρα από το κόμμα
Η κρίση του κομματικού φαινομένου δεν είναι τωρινή, ούτε αφορά τα κόμματα μόνο. Είναι συνολική κρίση αντιπροσώπευσης που εμφανίζεται από τον τοπικό σύλλογο μέχρι τα εργατικά σωματεία και τα κόμματα. Η κουβέντα περί του κόμματος έχει δύο παγίδες που πρέπει να αποφύγουμε. Ούτε η υπάρχουσα οργανωτική μορφή πρέπει να θεωρηθεί αναπόδραστη ούτε πρέπει να αφήσουμε τα οργανωτικά πράγματα να προχωρήσουν δια της διολισθήσεως και της αδράνειας.
Αντιθέτως, θα πρέπει να εφεύρουμε μια νέα «κομματική γεωγραφία», βασισμένη σε νέες πολιτικές δεξαμενές που θα τροφοδοτούν οργανωτικά και πολιτικά το κόμμα. Είναι και αυτό κομμάτι της διεύρυνσης. Η οποία, αν δεν στηρίζεται πρωτίστως στο άνοιγμα του κόμματος από μέσα προς τα έξω, προς το κοινωνικό σώμα, δεν θα μπορέσει να επιτευχθεί. Για το σκοπό αυτό χρειαζόμαστε δεξαμενές σκέψης, θεματικά δίκτυα υποστήριξης και δράσης γύρω από συγκεκριμένα ζητήματα, έμφαση στη μετωπική δράση, στήριξη των κινημάτων, τοπικών και υπερεθνικών, αλληλεγγύη σε όσους πλήττονται.
Αξιοποίηση της νέας γενιάς στελεχών – μελών
Ο ΣΥΡΙΖΑ έχει έλλειψη μελών κάτω των 40-45 ετών. Φαινόμενο πολλαπλής αιτιολογίας, έχει συνέπειες στην εκφορά του πολιτικού και προγραμματικού λόγου του κόμματος. Υπάρχει πληθώρα στελεχών και μελών κάτω των 40-45 που δεν αξιοποιούνται ή, όταν αξιοποιούνται, συνήθως αφορά διεκπεραιώσεις και όχι παραγωγή πραγματικής πολιτικής. Η ισχνή παρουσία σε θέσεις ευθύνης και η κραυγαλέα ηλικιακή αναντιστοιχία μεταξύ εκλογέων και υπευθύνων χάραξης πολιτικής είναι χαρακτηριστικά δείγματα υποτίμησης της δουλειάς και της συμμετοχής των νεότερων . Ισχυριζόμαστε πως το κόμμα θα επωφελούνταν αν ανατρεπόταν η γενεακή ανισότητα, χωρίς, φυσικά, να ανατραπεί το θεμέλιο της διαγενεακής αλληλεγγύης. Ποτέ δεν ξεχνάμε ότι το κόμμα από κάπου το παραλάβαμε και κάπου θα το παραδώσουμε. Η νεότητα δεν μπορεί να αποτελεί βιτρίνα για ένα κόμμα της Ριζοσπαστικής Αριστεράς, αλλά μοχλό μέσω του οποίου ενσωματώνονται νέες πολιτικές και πρακτικές.
Και ψηφιακό κόμμα και χωρικό κόμμα
Η διάκριση μεταξύ ενσώματης και ψηφιακής συμμετοχής είναι ένα ψευδές δίλημμα που προσπαθεί να αξιοδοτήσει θετικά είτε τη μία είτε την άλλη μορφή συμμετοχής. Αντί για να σκεφτόμαστε αντιπαραθετικά, με όρους «είτε/ είτε», ας σκεφτόμαστε καλύτερα συνθετικά, με όρους «και/και». Σχεδόν όλες οι κομματικές διαδικασίες, εδώ και δυο χρόνια, γίνονται και ψηφιακά. Είναι πλέον μια νέα πραγματικότητα. Ο ΣΥΡΙΖΑ – ΠΣ πρέπει να γίνει όσο το δυνατόν πιο ψηφιακός και ταυτόχρονα όσο το δυνατόν πιο χωρικός ή «κόμμα στο χώρο του».
Η ψηφιακή συγκρότηση μπορεί να αφορά κάθε πεδίο, από τις Ο.Μ. και τις συνελεύσεις τους (όπως ήδη γίνεται) μέχρι τις Νομαρχιακές και τα Τμήματα. Κάθε κλάδος μπορεί και οφείλει να διαθέτει αναρτημένη εισήγηση της επικείμενης συνέλευσης, επαρκή χρόνο ηλεκτρονικής διαβούλευσης και προτάσεις προς υλοποίηση. Έτσι τα μέλη αισθάνονται -και είναι- διαβουλευόμενα και από τον προσωπικό τους χώρο, το κόμμα έχει πορώδη σχέση με την κοινωνία, ενώ η διαφάνεια αυξάνει τις πιθανότητες αποτελεσματικότητας. Η ψηφιοποίηση ως εργαλείο για την ενίσχυση της διαβούλευσης και συμμετοχής των μελών στη διαμόρφωση πολιτικών θέσεων, την ιεράρχηση των πολιτικών στόχων και τον δημόσιο λόγο του κόμματος, μπορεί να συνεισφέρει εξίσου στην εκπαίδευση και επιμόρφωση μελών και στελεχών. Με τη βοήθεια μιας κατάλληλα διαμορφωμένης ψηφιακής πλατφόρμας, θα μπορούσαν να αποστέλλονται προσκλήσεις σε όσες/όσους έχουν δηλώσει κατά την εγγραφή τους ενδιαφέρον ή επαγγελματική ειδίκευση να ασχοληθούν με κάποιο θέμα, να διεξάγονται ανά τακτά διαστήματα ψηφοφορίες για φλέγοντα ζητήματα και να διοργανώνονται κινηματικές παρεμβάσεις προκειμένου η λαϊκή δυσαρέσκεια να μετασχηματίζεται σε ρεύμα πολιτικών διεκδικήσεων συγκεκριμένων λύσεων.
Απ’ την άλλη, γνωρίζουμε καλά πως οι κοινωνικοπολιτικές μάχες κερδίζονται ενσώματα. Γι’ αυτό αντιλαμβανόμαστε τα ψηφιακά εργαλεία ως βοηθητικά στη δουλειά που κάνουν οι οργανώσεις στον εδαφικό χώρο αναφοράς τους. Οι Ο.Μ., και δευτερευόντως οι Ν.Ε., οφείλουν να είναι το κόμμα στον χώρο τους. Βέβαια, η συγκρότησή τους δεν μπορεί να είναι χωρίς αρχές και κανόνες. Η ίδρυση νέων οργανώσεων εκεί όπου ήδη υπάρχουν υφιστάμενες πρέπει να γίνεται με γεωγραφικά κριτήρια και όρους πολιτικής αποτελεσματικότητας, πάντα με συναίνεση Ο.Μ και Ν.Ε . Η εμπειρία άλλων κομμάτων δείχνει πως οι οργανώσεις που δημιουργούνται σε ένα δήμο δεν μπορούν να δημιουργούνται ή να διαχωρίζονται στη βάση συμπαθειών, πολιτικών απόψεων, τοπικών συμφερόντων. Η απαραίτητη διεύρυνση δεν μπορεί να «κοιτάει προς τα μέσα» και να αποτελεί σχέδιο για την αλλαγή των εσωκομματικών συσχετισμών. Η οικειότητα και η γνώση του τοπικού πεδίου είναι ευνοϊκές συνθήκες για αληθινές ενσώματες συγκροτήσεις που θα καταλήγουν σε αληθινές διευρύνσεις. Όχι σε κόμμα-λέσχη, με ατέρμονες συζητήσεις, αλλά σε κόμμα-οργανωτή δράσεων και παρεμβάσεων. Αυτός ο διπλός αναδιπλασιασμός, χωρικός και ψηφιακός, έχει τη δυνατότητα να ανασυγκροτήσει και να εμψυχώσει τις Ο.Μ.
Για όλα δεν φταίει το κόμμα
Δυστυχώς, αντί να γίνει συγκροτημένη και καλά οργανωμένη κουβέντα στο εσωτερικό μας, βλέπουμε το κόμμα να αποτελεί το εξιλαστήριο θύμα. Αντί της πολιτικοποίησης, προκρίνεται ένας στείρος οργανωτικισμός. Όμως, θέλουμε το κόμμα να αλλάξει. Να γίνει ένα σύγχρονο αριστερό και ριζοσπαστικό στις ιδέες και στις μεθόδους κόμμα, ανοικτό σε όλους και όλες, όχι απόκομμα και κολάζ παλιότερων αποτυχημένων μοντέλων που δεν αφορούν σήμερα καμία και κανέναν, ιδίως δε τις νέες γενιές. Πρέπει να αναγνωρίσουμε συλλογικά ότι χάσαμε πολύτιμο χρόνο, μετά την ήττα του 2019, σε εσωστρέφεια και σε αποπροσανολιστικά διλήμματα, όπως ποιος/α είναι με τον πρόεδρο και ποια/ος όχι, ποιος/α στηρίζει τη διεύρυνση και ποιος/α όχι.
Για να αλλάξουμε την κοινωνία
Ο ΣΥΡΙΖΑ, το 2015, κέρδισε τη λαϊκή συναίνεση και την κυβέρνηση. Ενώ οφείλουμε να κάνουμε απολογισμό της κυβερνητικής θητείας και να περιγράψουμε τι κρατάμε και τι αφήνουμε, τούτο δεν έχει πραγματοποιηθεί επαρκώς μέχρι σήμερα. Η κυβερνητική εμπειρία και ο απολογισμός οφείλουν να κατευθύνουν τις τομές και τις ρήξεις που απαιτούνται σε οργανωτικό και προγραμματικό επίπεδο. Ο κομματικός απολογισμός του ΣΥΡΙΖΑ για το 2012-2019 (ειδικότερα τα τελικά του συμπεράσματα για το μέλλον) πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψη, ενόψει της πολιτικής απόφασης του 3ου συνεδρίου. Να ιχνηλατήσουμε τα λάθη μας και να τα αποφύγουμε στο μέλλον. Στο πλαίσιο αυτό οι θέσεις του συνεδρίου, και ειδικότερα οι 21 εμβληματικές δεσμεύσεις που περιγράφονται σ’ αυτές, βρίσκονται σε θετική κατεύθυνση. Ένα πολιτικό πρόγραμμα μέσου όρου δεν μπορεί να κερδίσει πλειοψηφική αποδοχή στη συγκεκριμένη ιστορική περίοδο. Για να συμπαραταχτούν τα μεσαία στρώματα στη μάχη του μετασχηματισμού της ελληνικής κοινωνίας προς όφελος των πολλών, με στρατηγικό στόχο το σοσιαλισμό με δημοκρατία και ελευθερία, πρέπει, πρώτιστα, να έχεις ένα πολιτικό πρόγραμμα που θα συσπειρώνει τους από κάτω, τους αποκλεισμένους, τις νέες γενιές. Ο καλύτερος δρόμος για να «κερδίσεις» τα μεσαία στρώματα, και άρα την κοινωνική πλειοψηφία, είναι να πας από τ’ αριστερά.
Στη μάχη για την ανατροπή
Οι υπογράφοντες/ουσες γνωρίζουμε πως τα παραπάνω θα πρέπει να αποτυπωθούν σε συγκεκριμένες προτάσεις ενόψει του συνεδρίου. Θεωρούμε πως το συνέδριο δίνει μια πρώτης τάξης ευκαιρία να κάνουμε ένα οργανωτικό (άρα και πολιτικό) άλμα προς τα μπρος. Με κάθε συνείδηση της ιστορικής αναγκαιότητας να ηττηθεί η κυβέρνηση της ΝΔ, ανοίγουμε την κουβέντα γι’ αυτά τα ζητήματα σε κάθε μέλος, φίλο, καθώς και στο σύνολο των αριστερών και προοδευτικών πολιτών. Καλούμε σε συσπείρωση γύρω από τον ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, παρά τις επιμέρους διαφωνίες. Πεποίθησή μας είναι ότι ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ μπορεί και έχει ιστορική υποχρέωση να κερδίσει τις επόμενες εκλογές. Ξέρουμε, όμως, πως, αν οι πεποιθήσεις δεν «δουλευτούν» και δεν «κερδίσουν» εκείνους/ες για τα συμφέροντα των οποίων αγωνιζόμαστε, θα παραμείνουν πεποιθήσεις και όχι μια νέα πραγματικότητα που θα καθορίσει το μέλλον της χώρας, το μέλλον του καθενός και της καθεμιάς μας.
*Ρόνια Αναστασιάδου, Βαλεντίνα Γαβριελάτου, Άγγελος Γκόγκογλου, Θανάσης Δημάκης, Πέγκυ Δημητρακοπούλου, Σταμάτης Θεοδωρόπουλος, Μανόλης Καβαδάκης, Έφη Καλαμαρά, Πέτρος Καλκανδής, Λεωνίδας Καρίγιαννης, Παύλος Κλαυδιανός, Νίκος Κούτσης, Κατερίνα Κνήτου, Γιώργος Κότσαλης, Χαρά Ματσούκα, Χριστίνα Μαχαίρα, Απόστολος Μιτιντζής, Γιάννης Μπασκόζος, Γιώργος Μπουγελέκας, Κώστας Ξυνογαλάς, Μίλτος Οικονόμου, Εύη Παπαγιαννούλη, Δημήτρης Παπαδημητρίου, Αγγελική Παπάζογλου, Δημήτρης Παπανικολόπουλος, Γιώργος Παπασταμόπουλος, Τασούλα Πετράκου, Βασίλης Ρόγγας, Παναγιώτης Ροδάκης, Αχιλλέας Ρουσιάκης, Μανώλης Σαρρής, Νάντια Σουμπασάκη, Στάθης Στασινός, Πόπη Σταυροπούλου, Μιχάλης Σταυρουλάκης, Λευτέρης Στουκογεώργος, Γιάννης Τσιλίκας, Μιχάλης Υδραίος
