Ο Γαβριήλ Σακελλαρίδης είναι ένας άνθρωπος της πολιτικής που συγκεντρώνει μόνο συμπάθειες. Απ’ όλους τους πολιτικούς χώρους. Ηπιος, διαλλακτικός, ευγενικός, με άποψη. Εχει αποσυρθεί βέβαια από την κεντρική πολιτική σκηνή. Πλέον είναι διευθυντής του Ελληνικού Τμήματος της Διεθνούς Αμνηστίας. «Να διευκρινίσω ότι δεν “αποδέχτηκα” αυτή τη θέση, η Διεθνής Αμνηστία με προσέλαβε», μας λέει.
«Είδα κάποια στιγμή στο facebook την προκήρυξη της θέσης και αποφάσισα να κάνω αίτηση. Ακολούθησαν δύο προφορικές συνεντεύξεις -στις οποίες συμμετείχαν και άτομα από το εξωτερικό, από την πλευρά της Αμνηστίας- κι ένας γραπτός διαγωνισμός. Και έτσι προσλήφθηκα».
Είναι κυβερνητική η θέση; «Κυβερνητική δεν μπορεί να είναι εξ ορισμού, αφού η Αμνηστία είναι Μη Κυβερνητική Οργάνωση, ανεξάρτητη από κυβερνήσεις. Αλλωστε ασκεί σημαντική κριτική και στην ελληνική κυβέρνηση. Το μεγαλύτερό μου εμπόδιο για να προσληφθώ, όπως είναι φυσιολογικό, ήταν η θητεία μου στην πολιτική, αλλά με δεδομένο ότι είχαν περάσει δύο χρόνια χωρίς να έχω ενεργό συμμετοχή, αυτό ξεπεράστηκε. Αλλωστε ο πιο εύκολος τρόπος για να απορριφθεί μια αίτηση για θέση εργασίας στη Διεθνή Αμνηστία είναι να προσπαθήσει κάποιος να βάλει μέσο, πόσο μάλλον κυβερνητικό».
Αφορμή για την κουβέντα μας με τον Γαβριήλ, η μεγάλη συναυλία που διοργανώνει η Διεθνής Αμνηστία στο Μέγαρο Μουσικής, τη Δευτέρα 10 Δεκεμβρίου. Μια συναυλία με αφορμή τα 70 χρόνια από την υπογραφή της Οικουμενικής Διακήρυξης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου. Συμμετέχουν οι Ρίτα Αντωνοπούλου, Χρήστος Θηβαίος, Χρήστος Μάστορας, Γιώτα Νέγκα, Γιώργος Νταλάρας, Μίλτος Πασχαλίδης, Διονύσης Σαββόπουλος και Μάρθα Φριντζήλα.
• Για ποιο σκοπό πραγματοποιείται η συναυλία;
Η Διεθνής Αμνηστία από τις αρχές της δεκαετίας του 1990 μέχρι και το 2012 λειτουργούσε ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα για τα ανθρώπινα δικαιώματα στα σχολεία. Δηλαδή, μέσω φυσικής παρουσίας και έχοντας εκπονήσει συγκεκριμένο εκπαιδευτικό υλικό, με έγκριση του υπουργείου Παιδείας, εξηγούσε στη μαθητική κοινότητα τη σημασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε όλο τους το εύρος, παραθέτοντας σειρά από παραδείγματα βασισμένα σε πραγματικά περιστατικά.
Η κρίση όμως ήταν η αιτία της διακοπής του, καθώς ένα τέτοιο πρόγραμμα απαιτεί οικονομικούς πόρους για την πρόσληψη εξειδικευμένου προσωπικού, για την έκδοση του εκπαιδευτικού υλικού και για την ανάπτυξη μιας ψηφιακής εκπαιδευτικής πλατφόρμας. Στόχος του προγράμματος είναι να εμπλέξει όχι μόνο τους μαθητές και τις μαθήτριες αλλά και τους εκπαιδευτικούς, ακόμα και τους συλλόγους γονέων και κηδεμόνων. Και όλα αυτά, λαμβάνοντας υπόψη ότι για να πραγματοποιηθεί μια πραγματική αλλαγή στις συνειδήσεις, πρέπει να ξεκινήσουμε από το εκπαιδευτικό σύστημα. Για τη χρηματοδότηση του συγκεκριμένου προγράμματος οργανώνουμε τη συναυλία.
• Τι σας έλεγαν οι καλλιτέχνες μόλις τους κάνατε την πρόταση;
Θα σου πω με απόλυτη ειλικρίνεια ότι στην αρχή είχαμε άγχος για το τι θα τους πούμε και πώς θα τους πείσουμε, με δεδομένο ότι οι πιο πολλοί είχαν φτιάξει τα προγράμματά τους και τα μέσα του Δεκέμβρη είναι έντονη περίοδος καλλιτεχνικά. Σε πληροφορώ ότι δεν υπήρξε κανείς και καμία που να το σκεφτεί πάνω από λίγα δευτερόλεπτα. Μέσα στα πρώτα δευτερόλεπτα είχαμε θετική απάντηση. Ηταν πραγματικά το πιο εύκολο κομμάτι της διοργάνωσης της συναυλίας και τους είμαστε ευγνώμονες γι’ αυτό.
• Είναι πιο εύκολος ή πιο δύσκολος ο ρόλος της Διεθνούς Αμνηστίας στην Ελλάδα σε σύγκριση με τις άλλες χώρες;
Κάθε χώρα έχει τα δικά της προβλήματα. Σίγουρα στην Ελλάδα είναι πιο εύκολα σε σχέση με την Τουρκία, όπου ο πρόεδρος και η διευθύντρια της Διεθνούς Αμνηστίας φυλακίστηκαν μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα και αντιμετωπίζουν κατηγορίες για συμμετοχή σε τρομοκρατική οργάνωση. Είναι σίγουρα πιο εύκολη απ’ ό,τι στο Ισραήλ, με τις εκστρατείες που κάνουμε ενάντια στη συνεχιζόμενη κατοχή των παλαιστινιακών εδαφών. Είναι πιο εύκολη απ’ ό,τι στην Ουγγαρία, όπου ο Ορμπαν έχει στοχοποιήσει την οργάνωση. Και σίγουρα είναι πιο εύκολη απ’ ό,τι στις χώρες της Αφρικής.
• Δεν υπάρχουν δυσκολίες δηλαδή στην Ελλάδα;
Εδώ είναι δύσκολο να πείσεις σε συνθήκες παρατεταμένης κοινωνικής κρίσης και ανεργίας ότι τα ανθρώπινα δικαιώματα δεν είναι μια «συζήτηση πολυτελείας». Και ότι ειδικά σε αυτές τις συνθήκες η υπεράσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων είναι εξαιρετικά κρίσιμη, αφού αυτά αποτελούν ασπίδα για την ανθρώπινη αξιοπρέπεια.
• Είμαστε ρατσιστές οι Ελληνες;
Αν απαντούσα καταφατικά, σίγουρα θα ήταν μια ρατσιστική απάντηση. Οχι, δεν είναι οι Ελληνες ρατσιστές, όμως αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχουν και Ελληνες που είναι ρατσιστές.
• Και σίγουρα δεν αποτελεί μονοπώλιο των ψηφοφόρων της Χρυσής Αυγής…
Οχι, διαπερνάει οριζόντια τα περισσότερα πολιτικά κόμματα. Και ενώ υπάρχει ο συνειδητοποιημένος ρατσισμός από κάποιους που το διαλαλούν, υπάρχει και ένας υποβόσκων που βασίζεται στη λογική του «εγώ ρατσιστής δεν είμαι, αλλά…». Αλλωστε, ο ρατσισμός δεν στρέφεται μόνο ενάντια στον ξένο, αλλά και ενάντια σε αυτούς που είναι διαφορετικοί, σε όσους η κοινωνία μας έχει τον τρόπο της να τους κατατάσσει στους «τρομακτικούς Αλλους».
• Οπως στην περίπτωση του Ζακ Κωστόπουλου;
Η Διεθνής Αμνηστία μέσα στην εβδομάδα ξεκίνησε διεθνή εκστρατεία ώστε να αποδοθεί δικαιοσύνη για τον Ζακ. Μαζεύουμε υπογραφές σε μια δημόσια έκκληση που απευθύνεται στον υπουργό Δικαιοσύνης και στην υπουργό Προστασίας του Πολίτη και θα κυκλοφορήσει σύντομα και στα αγγλικά διεθνώς.
Η υπόθεση του Ζακ είναι σημείο καμπής για τα ανθρώπινα δικαιώματα στη χώρα μας, γιατί συμπυκνώνει με ακραίο και τραγικό τρόπο όλες τις αντιφάσεις της ελληνικής κοινωνίας. Από τη μία έδωσε χώρο να ανοίξει το καπάκι του υπονόμου και να ξεχυθεί όλο το μίσος για τη διαφορετικότητα με τη βοήθεια συγκεκριμένων ΜΜΕ, ενώ παράλληλα δημιούργησε ένα τεράστιο κίνημα αλληλεγγύης που μπορεί να αποτελέσει ασπίδα.
• Εχουν γίνει τέρατα βέβαια στην υπόθεση αυτή…
Η ποινική και πειθαρχική διαδικασία για την απόδοση δικαιοσύνης για τον θάνατο του Ζακ εμφανίζει σοβαρές ανεπάρκειες και καθυστερήσεις, ενώ και οι δικηγόροι της οικογένειας έχουν εκφράσει συγκεκριμένα τις σοβαρές ανησυχίες τους για τον τρόπο διεξαγωγής της ποινικής διαδικασίας.
Επιπλέον, σύμφωνα με τα στοιχεία της δικογραφίας, είναι αναγκαία η διερεύνηση των ποινικών ευθυνών των αστυνομικών οργάνων σχετικά με την υπερβολική χρήση βίας κατά την παρέμβασή τους, αλλά και ενδεχόμενη ευθύνη τους στον θάνατο του Ζακ. Τέλος, είναι αναγκαία η διερεύνηση ενδεχόμενου κινήτρου μίσους και προκατάληψης, τόσο για την επίθεση όσο και για τη συμπεριφορά της αστυνομίας.
• Θα κατέβεις μήπως υποψήφιος δήμαρχος για την Αθήνα;
Οχι, δεν θα κατέβω υποψήφιος.
• Είχες, έχεις πρόταση;
Οχι, δεν είχα κάποια πρόταση.
• Γιατί αποφάσισες να αποσυρθείς από την πολιτική και, μάλιστα, έτσι ολοκληρωτικά;
Αυτό που έχει σημασία στην πολιτική είναι κάποιος να νιώθει κοινωνικά χρήσιμος. Και σήμερα νιώθω περισσότερο χρήσιμος μέσω της Διεθνούς Αμνηστίας απ’ ό,τι όταν συμμετείχα στην κεντρική πολιτική σκηνή. Επίσης, δεν μου αρέσει η λογική της «περιστρεφόμενης πόρτας» στην πολιτική, δηλαδή το ότι «όποτε θέλω μπαίνω, όποτε θέλω βγαίνω», και αυτό είναι θέμα αρχής και προσωπικής αξιοπρέπειας.
• Θα συνεχίσεις να είσαι εκτός δηλαδή, αν καταλαβαίνω καλά…
Σίγουρα θα παραμείνω εκτός κεντρικής πολιτικής για όσο χρονικό διάστημα νιώθω έτσι.
• Νιώθεις, ένιωθες, ένιωσες ποτέ πολιτικά ένοχος για κάτι;
Πολιτική ενοχή, όχι, δεν νιώθω. Και αυτό στη λογική ότι, όταν παίρνεις κάποιες αποφάσεις, δεν έχεις την πολυτέλεια να μεταφερθείς στο μέλλον και να κοιτάξεις πίσω σου με ψυχρή λογική ώστε να κρίνεις αν αυτό που έκανες είναι σωστό ή λάθος. Η πολιτική λαμβάνει χώρα σε πραγματικό χρόνο και κάτω από συγκεκριμένες συνθήκες. Οπότε νιώθω εντάξει με τον εαυτό μου και τις επιλογές μου.
• Πώς αποτιμάς την κυβέρνηση μετά από 3,5-4 χρόνια διακυβέρνησης;
Από τη θέση μου, θα κρίνω την κυβέρνηση στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων μόνο. Αυτό κάνει η Διεθνής Αμνηστία, οπότε δεν έχω την πολυτέλεια να προχωρήσω σε γενική αποτίμηση της κυβέρνησης. Ούτε του πρωθυπουργού.
• Τότε να πούμε για τη Μόρια… Και όχι μόνο…
Υπάρχει, πράγματι, η ανοιχτή πληγή των προσφυγικών καταυλισμών στα νησιά του Αιγαίου και των απαράδεκτων συνθηκών που επικρατούν εκεί. Δεν μπορεί να γίνει αποδεκτό χιλιάδες άνθρωποι να παραμένουν εγκλωβισμένοι σε άθλιες συνθήκες και να περιμένουν να περάσουν έτσι ακόμη έναν χειμώνα. Την προηγούμενη Παρασκευή ήμουν στη Μόρια με 10 βαθμούς Κελσίου και δίπλα μας κυκλοφορούσαν παιδιά δύο χρόνων ξυπόλητα με βρεγμένα ρούχα. Κανείς και καμία δεν το θέλει αυτό για το δικό του παιδί.
Οι ευθύνες της μεταναστευτικής πολιτικής της Ε.Ε. είναι τεράστιες προφανώς, αφού δεν προχωράει η αναθεώρηση του Δουβλίνου, ώστε να υπάρχει ίσος επιμερισμός της ευθύνης σε όλες τις χώρες, όμως αυτό δεν μπορεί να αποτελέσει άλλοθι σε καμία περίπτωση για την ελληνική κυβέρνηση. Οι συνθήκες πρέπει να βελτιωθούν τόσο στα νησιά όσο και στην ενδοχώρα, ανεξάρτητα από την πολιτική της Ε.Ε.
• Ναι, αλλά υπάρχει η κοινή δήλωση Ε.Ε.-Τουρκίας για τα νησιά…
Μια κοινή δήλωση που καθιστά τα νησιά «ανοιχτές φυλακές» και παραβιάζει τις διεθνείς συνθήκες για τους πρόσφυγες. Η δογματική προσήλωση της ελληνικής κυβέρνησης σε αυτήν είναι εξαιρετικά προβληματική. Για να είμαι δίκαιος όμως, έχουν γίνει και σημαντικές κινήσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα σε άλλα θέματα.
Οπως, για παράδειγμα, η επικύρωση της Σύμβασης της Κωνσταντινούπολης για την ενδοοικογενειακή βία και η νομοθέτηση της αναγνώρισης της κοινωνικής ταυτότητας φύλου. Αλλά και σε αυτά τα θέματα απαιτείται μεγαλύτερη τόλμη.
• Οπως;
Δεν υπάρχει λόγος, για παράδειγμα, να μην προχωράει η κυβέρνηση στην αλλαγή του άρθρου 336 του ποινικού κώδικα που σήμερα αναγνωρίζει τον βιασμό ως άσκηση φυσικής βίας και απειλής και να μην ορίζει τον βιασμό ως απουσία συναίνεσης στη σεξουαλική πράξη. Με αυτόν τον τρόπο θα παρείχε πιο ουσιαστική προστασία από την έμφυλη βία.
Πηγή: Εφημερίδα των Συντακτών
