Δευτέρα 21/10/19. Στη Θεσσαλονίκη για ημερίδα που οργανώνει η εφημερίδα Μακεδονία για την ανάπτυξη, με επίκεντρο τη Βόρεια Ελλάδα. Εξαιρετική πρωτοβουλία, αν μη τι άλλο για να στηριχθεί η εφημερίδα. Για να μπορεί η Θεσσαλονίκη να διεκδικήσει το οικονομικό και πολιτικό βάρος που της αναλογεί, είναι σημαντικό να έχει δική της εφημερίδα.
Σε πρώτο επίπεδο οι οικονομικοί φορείς εκφράζουν την ικανοποίησή τους για την κυβέρνηση, και ιδιαίτερα για τις μειώσεις φόρων. Το ίδιο και για το υπό συζήτηση αναπτυξιακό νομοσχέδιο. Βέβαια δεν αναφέρονται καθόλου στις αντεργατικές πτυχές του νομοσχεδίου. Η παγκόσμια οικονομική και πολιτική αστάθεια, που εν μέρει εξηγείται από τις ραγδαία αυξανόμενες ανισότητες όλων των ειδών και τη συμπίεση των μισθών των τελευταίων δεκαετιών, δεν φαίνεται να είναι θεματολογία με την οποία θέλουν να εμπλακούν.
Τονίζω, στην παρέμβασή μου, δύο πράγματα. Πρώτον, ότι όλοι βλέπουν την ανάγκη για κάποιες μειώσεις φόρων. Το θέμα είναι ποιοι φόροι, με ποια σειρά. Για παράδειγμα προτιμούν οι φορείς μια μεγάλη μείωση του φόρου επί των κερδών ή θα ήταν καλύτερα μέρος του δημοσιονομικού χώρου να χρησιμοποιηθεί για μείωση της εισφοράς αλληλεγγύης που δυσκολεύει τις επιχειρήσεις να κρατήσουν τα μεσαία και ανώτερα στελέχη τους; Το τελευταίο ήταν αίτημα των φορέων της πόλης όταν τους είχα συναντήσει παλαιότερα στο πλαίσιο της ΔΕΘ. Δεύτερον, η αναπτυξιακή πολιτική δεν μπορεί να εξαντλείται μόνο σε μια προσπάθεια αφαίρεσης εμποδίων. Εμπόδια υπάρχουν και τα είχε αναδείξει η προηγούμενη κυβέρνηση στην αναπτυξιακή της στρατηγική. Αλλά, βεβαίως, δεν είναι όλα τα εμπόδια ανεπιθύμητα. Με λίγα λόγια, η αναπτυξιακή στρατηγική χρειάζεται όραμα, προτεραιότητες και την εμπλοκή της κοινωνίας στο όλο εγχείρημα. Θέλει προγραμματισμό, κακιά λέξη βέβαια, αλλά θέλει.
Μόνο που δεν υπάρχει το thinking capacity στην κοινωνία για να εντοπίσει έγκαιρα τα προβλήματα, να διαβουλευτεί λύσεις, και να παρακολουθεί την εκτέλεσή τους. Δεν υπάρχουν φόρα για να συζητηθούν οι βασικές κατευθύνσεις και προτεραιότητες. Πρέπει να μάθουμε ποια είναι η άποψη των φορέων, πόσο μάλλον της κυβέρνησης, για το πως αξιολογούν τη δική μας αναπτυξιακή στρατηγική που έχει αναρτηθεί στο διαδίκτυο – τι πρέπει να κρατηθεί, τι πρέπει να αλλάξει; Στα συν της συνάντησης ο κ. Λακασάς (π. πρόεδρος του ΣΕΒΕ) μου δίνει την καλύτερη μετάφραση του thinking capacity που έχω βρει, λέγοντας ότι δεν υπάρχει σοφή διαχείριση της γνώσης στην Ελλάδα. Έτσι ακριβώς.
Τρίτη 22/10/19. Στην επιτροπή οικονομικών υποθέσεων για το προσχέδιο του προϋπολογισμού. Η ΝΔ έχει πάθει συλλογική αμνησία για αυτά που λέγανε στην προεκλογική περίοδο για το τέταρτο μνημόνιο, τα χάλια της οικονομίας, το διακανονισμό του χρέους το καλοκαίρι του 2018 και άλλα πολλά που το προσχέδιο ρητά τα απορρίπτει.
Δεν είναι το πιο σημαντικό. Το πιο σημαντικό είναι ότι το προσχέδιο δεν ασχολείται με την καταστροφή της μεσαίας τάξης, για την οποία υποτίθεται ότι ευθύνεται ο ΣΥΡΙΖΑ, και αποτέλεσε τον κορμό του αφηγήματος της ΝΔ. Δύσκολα να πιστέψει κανείς ότι αυτός ο προϋπολογισμός μπορεί να συμβάλει στη δημιουργία ηγεμονικού σχεδίου που θα ενσωματώσει σημαντικά τμήματα των λαϊκών και μεσαίων στρωμάτων, πόσο μάλλον της νεολαίας. Η έκρηξη στη Χιλή, και η αναμενόμενη ήττα του Μάκρι στην Αργεντινή, θα έπρεπε να είναι μια πρώτη προειδοποίηση, αλλά δεν νομίζω ότι το επιτελικό κράτος της ΝΔ έχει την ικανότητα να κάνει τη σύνδεση. Ίσως νομίζουν ότι η εσωστρεφής και αυταρχική ατζέντα επαρκεί για την ηγεμονία τους. Εκεί το επιτελικό κράτος ίσως να έχει κάποιο συγκριτικό πλεονέκτημα.
Τετάρτη 23/10/19. Στην ολομέλεια για τον αναπτυξιακό, ή, όπως σωστά είπε ο Νίκος Βούτσης, ένα περιτύλιγμα αναπτυξιακού για τα αντεργατικά μέτρα. Μέτρα που θα δυσκολευτεί να βρει κανείς αναφορά στα κυρίαρχα μέσα, πόσο μάλλον ανάλυση. Επιστροφή στο δεύτερο μνημόνιο, χωρίς Δ.Ν.Τ, με τις ευλογίες του όμως, και χωρίς, αυτή τη φορά, ρητή αναφορά στην αναγκαιότητα περαιτέρω εσωτερικής υποτίμησης. Λες και ο περιορισμός των συλλογικών συμβάσεων και του δικαιώματος προσφυγής στη διαιτησία αποσκοπεί σε κάτι άλλο από τη συμπίεση των μισθών.
Πέμπτη 24/10/19. Στην πολιτική γραμματεία για συζήτηση για το πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ. Εισήγηση του Γιώργου Σταθάκη και καλή κουβέντα που καταλήγει σε διαδικασία και χρονοδιάγραμμα. Συγχρόνως διαβάζουμε για τις διαδηλώσεις σχεδόν παντού στο κόσμο, από το Ιράκ και το Λίβανο μέχρι τη Χιλή, και από το Χονγκ Κονγκ μέχρι την Καταλονία. Δεν έχουν, βέβαια, τα ίδια τα αιτήματα παντού, αλλά έχει ενδιαφέρον πώς μια φαινομενικά μικρή αιτία, για παράδειγμα η αύξηση της τιμής του εισιτηρίου κάποιου μεταφορικού μέσου, μπορεί να αποτελέσει αφορμή για έκρηξη. Ένα κοινό στοιχείο είναι η έντονη παρουσία της νεολαίας. Αν κάτι μας προϊδεάζει για την μη επιστροφή στην προ κρίσης εποχή είναι αυτό: νέοι και νέες που ξέρουν ότι το μέλλον τους θα έχει χειρότερες συνθήκες – σε μισθούς, σε ποιότητα θέσεων εργασίας, σε πρόσβαση σε κοινωνικά αγαθά, σε συντάξεις – από αυτές των γονιών τους. Η ριζοσπαστικότητα του φαινομένου είναι αποτέλεσμα και της ανυπαρξίας κεντρώων λύσεων. Δεν φαίνεται το σύστημα να μπορεί να βασιστεί σε κεντρώες εφεδρείες. Η καταστολή, σε αυτές τις συνθήκες, αποτελεί μονόδρομο. Αναρωτιέμαι αν το πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ μπορεί να πιάσει αυτό το ρεύμα, να το μετατρέψει σε ένα αφήγημα και συγχρόνως σε ρεαλιστικές προτάσεις; Αυτό θα είναι το μεγάλο στοίχημα της επόμενης περιόδου.
Παρασκευή 25/10/19. Σήμερα τελείωσα τη Μέση Αγγλία του Τζόναθαν Κόου. Η αγγλική κοινωνία στην εποχή του Brexit: χωρισμένη, φοβισμένη, με συγκρουόμενες ταυτότητες, απόψεις, προτεραιότητες. Μόνο που όλα αυτά αναδεικνύονται στο βιβλίο με ενσυναίσθηση για όλους σχεδόν τους χαρακτήρες, όλες τις απόψεις. Το να καταγγέλλουμε ως αντιευρωπαϊκές και οπισθοδρομικές τις ιδέες και απόψεις ενός εργάτη – που έκλεισε το εργοστάσιο του στη Μέση Αγγλία, που εκτός από τη δουλειά του έχει χάσει το στήριγμα της φτωχοποιημένης κοινότητας όπου ζούσε και τον στήριζε – δεν βοηθά το διάλογο, και σίγουρα δεν βοηθά την Αριστερά. Η ενσυναίσθηση είναι αυτή που θα επέτρεπε ένα διάλογο για τη σχέση της Αγγλίας με την Ευρώπη. Και αυτό είναι που πολιτικοί σαν τον Τζόνσον, και τα μέσα που τον υποστηρίζουν, δεν μπορούν να επιτρέψουν.
Τα ίδια μέσα που έπεισαν μεγάλη μερίδα του λαού ότι για τη χρηματοπιστωτική κρίση του 2009 έφταιγαν οι υπερβολικές δαπάνες της προηγούμενης εργατικής κυβέρνησης, στρώνοντας το δρόμο για την πολιτική λιτότητας που έχει τσακίσει περιοχές όπως τα Midlands, την Ουαλία και το Βορρά. Κάτι μου θυμίζει αυτό. Ούτε στην Ελλάδα μπόρεσε επαρκώς η Αριστερά να προβάλει ένα κεντρικό πειστικό αφήγημα που να κατανοεί τα λαϊκά και μεσαία στρώματα που είτε στήριξαν είτε δεν στήριξαν το ΣΥΡΙΖΑ. Και εμείς χρειαζόμαστε τη σοφή διαχείριση της γνώσης. Το άνοιγμα του κόμματος και η προγραμματική διαδικασία αποτελεί μια μεγάλη ευκαιρία να κάνουμε σημαντικά βήματα σε αυτή την κατεύθυνση.
Ευκλείδης Τσακαλώτος
Πηγή: TVXS
