Για το στοίχημα του ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία να γίνει «ένα κόμμα της Αριστεράς της εποχής του» μιλά στην ΑΥΓΗ της Κυριακής ο υποψήφιος πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. και πρώην υπουργός Οικονομικών Ευκλείδης Τσακαλώτος, προκρίνοντας τον συλλογικό δρόμο έναντι των ατομικών λύσεων. Μεταξύ άλλων, επισημαίνει ότι «μπορούμε να φτιάξουμε ένα κόμμα πιο συμμετοχικό, πιο δημοκρατικό, πιο σύγχρονο και, ασφαλώς, πιο αποτελεσματικό». Ιδιαίτερη αναφορά κάνει στο ζήτημα του προγράμματος του κόμματος, συσχετίζοντάς το με την αξιοπιστία του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. και τη σχέση του με τους πολίτες. Ο ίδιος εκτιμά πως «η αριστερή ταυτότητα και το σαφές πολιτικό μήνυμα ήταν καθοριστικά στη δημιουργία κυβερνητικής πλειοψηφίας το 2015», ενώ παίρνει σαφή θέση για τη λειτουργία των τάσεων στο εσωτερικό του κόμματος. Αναφορικά με το ζήτημα των καταστροφικών πυρκαγιών και της κλιματικής κρίσης, ο υποψήφιος πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. ασκεί σφοδρή κριτική στην κυβέρνηση, μιλώντας παράλληλα για την ανάγκη ενός καινούργιου εθνικού σχεδίου διαχείρισης των δασών και μιας εκ βάθρων αναδιάρθρωσης του συστήματος αντιμετώπισης των πυρκαγιών.
Θα ξεκινήσω από την κεντρική πολιτική σκηνή. Πώς εκτιμάτε τη στάση της κυβέρνησης γύρω από το ζήτημα των πυρκαγιών μετά και τις ομιλίες του πρωθυπουργού στη Βουλή;
Η κοινοβουλευτική παρουσία του Κυριάκου Μητσοτάκη για το θέμα των πυρκαγιών ήταν πληροφοριακή, πλην όμως καμία σχέση δεν είχε με πρωθυπουργό. Τη στιγμή, λοιπόν, που ένας ολόκληρος νομός περίπου εξαφανίστηκε από τον γεωφυσικό χάρτη της χώρας, η κυβέρνηση αρκέστηκε στο να μας εξηγήσει το φαινόμενο. Ακούσαμε λοιπόν ότι μάλλον τη φωτιά την έβαλαν μετανάστες, ότι πρέπει να ηρεμήσουμε με το μέγεθος της καταστροφής, διότι όλες οι καμένες εκτάσεις δεν έχουν την ίδια αξία, ότι στη Χαβάη, που δεν είχαν 112, κάηκαν οι άνθρωποι και ότι στο τέλος της ημέρας θα δώσει και evros pass για να ξεχαστεί ο πληθυσμός. Κοιτάξτε, αυτά που ακούστηκαν την Πέμπτη στη Βουλή είναι αστειότητες. Εδώ χρειάζεται ένα καινούργιο εθνικό σχέδιο διαχείρισης των δασών και μια εκ βάθρων αναδιάρθρωση του συστήματος αντιμετώπισης των πυρκαγιών, με απλοποίηση των αρμοδιοτήτων, επανεισαγωγή της τοπικής κοινωνίας στο σύστημα και ενίσχυση της δασοπροστασίας.
Παρουσιάσατε πρόσφατα τις προτάσεις σας για τη λειτουργία του κόμματος. Το ερώτημα παραμένει όμως: για ποιον λόγο ένας πολίτης σήμερα να οργανωθεί στον ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. όταν δεν οργανώθηκε σε εποχές που το κόμμα εξέπεμπε περισσότερη αξιοπιστία;
Γιατί, σε αντίθεση με το μοντέλο των ατομικών λύσεων που προβάλλει διαρκώς ο νεοφιλελευθερισμός, η δύναμη των πολιτών βρίσκεται πάντα στη συλλογικότητα, στον συλλογικό αγώνα. Σίγουρα παντού, σε όλο τον κόσμο, το κόμμα και η κομματική ένταξη βρίσκονται σε μια εποχή κρίσης και αμφισβήτησης. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι πρέπει να τα πετάξουμε, αλλά πρέπει να τα διορθώσουμε, να τα προσαρμόσουμε στις ανάγκες του 21ου αιώνα. Αυτό είναι και το στοίχημα για τον ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ.: να γίνει το κόμμα της Αριστεράς της εποχής του, το κόμμα της Αριστεράς του 21ου αιώνα. Κι αυτό μπορεί να γίνει, είναι εφικτό. Μπορούμε να φτιάξουμε ένα κόμμα πιο συμμετοχικό, πιο δημοκρατικό, πιο σύγχρονο και, ασφαλώς, πιο αποτελεσματικό. Κι αυτό δεν είναι υπόθεση κάποιας ηγεσίας, αλλά όλων των μελών του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ.
Πώς μπορεί ο ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. να κερδίσει τη χαμένη του αξιοπιστία; Μήπως εντέλει έλλειμμα αξιοπιστίας αντιμετωπίζει συνολικά η Αριστερά;
Η αξιοπιστία χτίζεται σε πολλά επίπεδα. Για παράδειγμα, το πρόγραμμα της Αριστεράς πρέπει όχι μόνο να είναι ελκυστικό, αλλά να πιστεύουν οι πολίτες ότι είναι εφαρμόσιμο. Αυτό γίνεται ακόμα πιο περίπλοκο αν σκεφτεί κανείς ότι η Αριστερά δεν μπορεί να είναι μόνο μια διαχειριστική δύναμη. Πρέπει συνεχώς να διευρύνει, τουλάχιστον σε κάποια επιλεγμένα θέματα, τα όρια του εφικτού χωρίς να γνωρίζει εκ των προτέρων αν αυτό θα της βγει. Η Αριστερά από τη φύση της δίνει ιδεολογικές μάχες για πράγματα που μπορεί να μην είναι ακόμα ηγεμονικά στην κοινωνία. Σε κάθε περίπτωση, πρέπει ο κόσμος να πιστεύει ότι λέμε αυτό που εννοούμε και εννοούμε αυτό που λέμε. Σε ένα εκλογικό πρόγραμμα δεν μπορεί να λες ναι σε όλα τα αιτήματα. Αντιθέτως, πρέπει να εξηγήσεις στον κόσμο ότι το πρόγραμμά μας έχει πολλά πράγματα θετικά για την κοινωνία, μπορεί όμως να έχει και πράγματα που δεν συμφωνείτε, αλλά αυτοί, αυτές, αυτά είμαστε και πρέπει να κρίνετε το συνολικό πακέτο των προτεινόμενων παρεμβάσεών μας.
Μιλάτε για ένα κόμμα με αριστερή ταυτότητα και καθαρό πολιτικό μήνυμα. Αυτά τα δύο δεν τα είχε ο ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. τα προηγούμενα χρόνια;
Δεν τα είχε πράγματι, όπως και αρκετά άλλα. Τουλάχιστον όχι στον βαθμό που θα έπρεπε. Αντιθέτως, η αριστερή ταυτότητα και το σαφές πολιτικό μήνυμα ήταν καθοριστικά στη δημιουργία κυβερνητικής πλειοψηφίας το 2015. Βεβαίως, τα είχαμε δουλέψει συλλογικά, πολιτικά και κοινωνικά αρκετά χρόνια πριν από τις εκλογές. Σε όσους λένε ότι το αποτέλεσμα του 2015 ήταν μια φωτοβολίδα της συγκυρίας, να τους υπενθυμίσουμε ότι το 2019 ηττηθήκαμε μεν, με ένα πολύ μεγάλο ποσοστό όμως, 31,5%, διατηρώντας την ταυτότητα και τις κοινωνικές μας εκπροσωπήσεις σε μια παρατεταμένη προεκλογική περίοδο που κυριαρχούσαν ο εθνικισμός, ο ρατσισμός, η δολοφονία χαρακτήρων και τα fake news, με ενορχήστρωση της Ν.Δ. και του Κυριάκου Μητσοτάκη προσωπικά. Τα τελευταία χρόνια ρευστοποιήσαμε την ταυτότητά μας και το πολιτικό μας μήνυμα έγινε θολό, επιφανειακό και εφήμερο, σαν πρωτοσέλιδο εφημερίδας. Το πληρώσαμε.
Πολύς λόγος γίνεται για τον ρόλο των τάσεων. Αρκετοί εκτιμούν πως αποτελεί πρόβλημα για τη λειτουργία του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. το γεγονός ότι ουκ ολίγες φορές οι τάσεις λειτούργησαν ως ομάδες πίεσης και διαπραγματευτικής ισχύος παρακάμπτοντας τη λειτουργία των οργάνων. Ποια είναι η δική σας θέση;
Η παγκόσμια εμπειρία μάς λέει ότι όταν σε ένα κόμμα της Αριστεράς δεν υπάρχουν ιδεολογικά ρεύματα, υπερισχύει το ρεύμα της ηγεσίας. Αυτό δεν είναι μόνο θέμα δημοκρατίας, αλλά και αποτελεσματικότητας: αποκόπτεται η ηγεσία από νέες ιδέες και προβληματισμούς, δεν παίρνει την αναγκαία πληροφόρηση που έρχεται από τα κάτω. Για να μην γίνουν τα ρεύματα μηχανισμοί, χρειάζονται δύο πράγματα. Πρώτον, να υπάρχει σεβασμός στα όργανα, να συνεδριάζουν συχνά, σεβασμός στην άλλη άποψη και στις συνθέσεις που προκύπτουν. Δεύτερον, πρέπει να καλλιεργήσουμε αυτό που ονομάζω «συνείδηση ΣΥΡΙΖΑ» -τα ιδεολογικά ρεύματα έχουν ρόλο στις συζητήσεις για τις θέσεις μας, στην ταυτότητά μας, στις κοινωνικές αναφορές, αλλά όχι στην επιλογή προσώπων είτε για δουλειές εντός του κόμματος είτε για το ποιος, ποια, ποιο μας εκπροσωπεί εκτός. Εκεί επιλέγουμε με αξιοκρατικά κριτήρια, με κριτήρια αποτελεσματικότητας.
Πώς κρίνετε τις θέσεις του Στέφανου Κασσελάκη; Σας ρωτώ γιατί ήταν μια υποψηφιότητα που έκανε αρκετό «κρότο» στη δημόσια σφαίρα.
Πολλές από τις θέσεις του Στέφανου Κασσελάκη είναι ένα μείγμα πάγιων θέσεων του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. και προσωπικών του απόψεων, που παρουσιάζονται εν είδει πολιτικής πλατφόρμας, φοβάμαι χωρίς το αντίστοιχο περιεχόμενο. Η υποψηφιότητά του, φυσικά αποδεκτή στο πλαίσιο του ισχύοντος καταστατικού -το οποίο, να υπενθυμίσω ότι κι εγώ, όπως και πολλές και πολλοί άλλοι, δεν το ψηφίσαμε- είναι ένα δείγμα πολιτικού πλουραλισμού. Δημιουργεί ωστόσο έναν εύλογο προβληματισμό το γεγονός ότι ένας άνθρωπος με ελάχιστες ιδεολογικές αναφορές ή οργανωτικές σχέσεις με τον χώρο -σύμφωνα με τις δικές του πάντα δηλώσεις- διεκδικεί την ηγεσία του κόμματος. Όπως είπα όμως, αυτό το δικαίωμα προκύπτει από τις αντιφάσεις του σημερινού μας καταστατικού, το οποίο θεωρώ, και αυτό μεταξύ άλλων, ως μία από τις βασικές αιτίες της εικόνας που παρουσιάζει σήμερα το κόμμα. Και μια γενική παρατήρηση: το επιχείρημα ότι πρέπει να βρούμε κάποιον άριστο για να νικήσει τον δήθεν άριστο πρωθυπουργό και κάποιον έξω από το κόμμα για να ηγηθεί στο κόμμα δεν κινείται στη σωστή κατεύθυνση για την αντιμετώπιση των βασικών προβλημάτων του χώρου μας και της πολιτικής εκπροσώπησης πιο γενικά. Είναι ένα φαινόμενο μεταπολιτικής που πρέπει να δούμε υπό το πρίσμα της εποχής, αλλά με μεγάλη προσοχή.
Ιάσονας Σχινάς-Παπαδόπουλος
