Δημήτρης Τσέκερης

Η κλιματική κρίση είναι η κρίση των κρίσεων, καθώς αφορά την ίδια μας την ύπαρξη…

Τα αποτελέσματα της πρόσφατης COP28 δεν ήταν ιδιαίτερα ενθαρρυντικά, καθώς δεν σήμαναν τον συναγερμό, τον…

Αναμφίβολα, το τραγικό δυστύχημα στα Τέμπη έχει απλώσει βαριά τη σκιά του πάνω από τη…

Με το παρόν δοκίμιο, ο Λατούρ επιχειρεί να συνδέσει μεταξύ τους τρία φαινόμενα (έκρηξη ανισοτήτων, κλιματική κρίση, μεταναστευτικό) τα οποία θεωρεί πως έχουν κοινό πυρήνα και συνιστούν την ίδια ακριβώς απειλή. Το νήμα ξετυλίγεται με αφετηρία τις αρχές της δεκαετίας του ’90 και την πλήρη επικράτηση του καπιταλισμού μέσω της απορρύθμισης, η οποία επρόκειτο να δώσει αρνητική φόρτιση στον όρο «παγκοσμιοποίηση». Στον απόηχο αυτών των πολιτικών εξελίξεων έχουμε την ιλιγγιώδη έκρηξη των ανισοτήτων σε παγκόσμιο επίπεδο, ενώ την ίδια εποχή εκκινεί μία συστηματική προσπάθεια άρνησης της κλιματικής αλλαγής. Τα τρία ανωτέρω φαινόμενα είναι στην ουσία συμπτώματα της ίδιας ιστορικής συνθήκης, καθώς οι «ελίτ» φαίνεται να έχουν συμπεράνει προ πολλού πως ο χώρος δεν επαρκεί πλέον για τη φιλοξενία όλων μας. Όσο δεν αποδίδουμε κεντρική θέση στο ζήτημα της κλιματικής αλλαγής, τόσο οι πολιτικές εξελίξεις της τελευταίας 50ετίας θα παραμένουν ακατανόητες. Έχουμε εισέλθει σε ένα Νέο Κλιματικό Καθεστώς, μεταφορά ανάλογη της ανατροπής του ancient regime που δίνει με αρκετή ακρίβεια το μέγεθος των αλλαγών που πρέπει να λάβουν χώρα στη δημόσια ζωή. Εάν το κλίμα, με την ευρύτερη σημασία του όρου, εισάγεται στην πολιτική, χρειαζόμαστε νέους θεσμούς και ένα νέο δίκαιο. Ειδάλλως δεν θα μπορέσουμε να κατανοήσουμε την έκρηξη των ανισοτήτων, την έκταση της απορρύθμισης, την κριτική στην παγκοσμιοποίηση και –κυρίως– την απότομη επιστροφή στον προστατευτισμό του εθνικού κράτους, που χαρακτηρίζεται από την άνοδο του συντηρητικού αυταρχισμού και του ακροδεξιού λαϊκισμού. Ο τρόπος για να αντισταθούμε σε αυτή την έλλειψη κοινού προσανατολισμού, είναι η προσγείωση σε κάποιο χώρο σχεδιάζοντας κάτι σαν χάρτη των θέσεων στο νέο αυτό τοπίο, που επαναπροσδιορίζει όχι μόνο τα συναισθήματα της δημόσιας ζωής (affects) αλλά και τα ίδια τα διακυβεύματά της. Ο συγγραφέας προτείνει τη μετάβαση από μια ανάλυση με όρους συστημάτων παραγωγής σε μια ανάλυση με όρους συστημάτων αναπαραγωγής της ζωής.

Η ΔΕΗ αντιμετωπίζει αυτή τη στιγμή διλήμματα στρατηγικού χαρακτήρα. Συσσωρευμένα προβλήματα και στρεβλώσεις δεκαετιών, αλλαγές στη δομή και στη λειτουργία, που θα έπρεπε να έχουν προχωρήσει εδώ και δεκαετίες. Η στροφή προς τις ΑΠΕ δεν προχώρησε γρήγορα, ενώ τα προβλήματα εντός της κρίσης διογκώθηκαν. Αυτό, όμως, δεν σημαίνει πως πρέπει να χρηματοδοτήσουν οι πολίτες την όποια διάσωση, προκειμένου να είναι κερδοφόρα για τον όποιο επενδυτή. Η απαξίωση δημιουργεί κοινωνικούς αυτοματισμούς και εν τέλει έλλειψη εμπιστοσύνης για τη δυνατότητα ύπαρξης μίας δυναμικής, σύγχρονης, πράσινης ΔΕΗ, υπό δημόσιο όμως έλεγχο, που θα εμπνέει εμπιστοσύνη στην κοινωνία. Όπως και τα δίκτυα. Είναι κομβικής σημασίας τα δίκτυα μεταφοράς και διανομής ηλεκτρικής ενέργειας να παραμείνουν υπό δημόσιο έλεγχο (βλέπε Γαλλία, Ολλανδία, Σουηδία, Νορβηγία, κ.ά.). Όμως, αυτή η διεκδίκηση θα πρέπει να πηγαίνει χέρι-χέρι με μία νέα νοοτροπία για τις δημόσιες επιχειρήσεις, που θα προσφέρουν το υψηλότερο δυνατό επίπεδο υπηρεσιών προς τους πολίτες, απαλλαγμένες από γραφειοκρατικές αγκυλώσεις και διοικητικό φόρτο, υποστήριξη των ΑΠΕ, πρόσληψη νέου και εξειδικευμένου προσωπικού με καλούς μισθούς, δημιουργία και ανάπτυξη κρίσιμων υποδομών όχι μόνο εκεί που συμφέρει (π.χ. αστικά κέντρα), αλλά σε όλη τη χώρα. Μία νέα, λοιπόν, ριζοσπαστική πρόταση απαιτείται για τη λειτουργία των δημόσιων επιχειρήσεων στο νέο περιβάλλον. Μία νέα συμφωνία που θα μεγιστοποιεί την αποτελεσματικότητα και την ωφέλεια των δημόσιων εταιριών για τους πολλούς.