Wolfgang Munchau

Η Κίνα προωθεί το renminbi (επίσημη ονομασία του κινέζικου γουάν) ως παγκόσμιο νόμισμα, με απώτερο στόχο να αμφισβητήσει το μονοπώλιο του δολαρίου στις αγορές εμπορευμάτων. Οι Ευρωπαίοι πολιτικοί δεν είναι συνηθισμένοι σε αυτόν τον τρόπο σκέψης για την πολιτική. Ειδικά οι Γερμανοί, δεν ήθελαν ποτέ η Ευρωζώνη να προωθήσει το ευρώ ως παγκόσμιο νόμισμα. Κατά το παρελθόν, η γερμανική υπερσυντηρητική μακροοικονομική σχολή σκέψης ήταν λιγότερο ή περισσότερο σε ευθυγράμμιση με τα βιομηχανικά της συμφέροντα. Αυτό πλέον δεν ισχύει. Η Ε.Ε. συνθλίβεται μεταξύ δυο αντίπαλων οικονομικών δυνάμεων και έχει ένα νομισματικό καθεστώς ευάλωτο σε κρίσεις. Η μείωση του δημόσιου χρέους ήταν πολιτική επιλογή. Εάν, αντιθέτως, η Γερμανία είχε επενδύσει στην άμυνα και το μελλοντικό βιομηχανικό πλεονέκτημα, αφήνοντας τα δημοσιονομικά να τραβήξουν τον δρόμο τους, θα βρισκόμασταν σε διαφορετικό σημείο σήμερα. Κάτι τέτοιο όμως θα απαιτούσε ένα επίπεδο γεωστρατηγικής σκέψης που απουσιάζει από τον πολιτικό διάλογο εντός της Ε.Ε.

Υπάρχει λόγος που η φιλελεύθερη δημοκρατία φθίνει. Τα φιλελεύθερα καθεστώτα δεν έχουν καταφέρει να επιλύσουν προβλήματα που ανέκυψαν από την εφαρμογή φιλελεύθερων πολιτικών όπως οι περικοπές φόρων, η δημοσιονομική προσαρμογή και η απορρύθμιση. Στα προβλήματα αυτά συγκαταλέγεται η επίμονη χρηματοπιστωτική αστάθεια και οι οικονομικές της επιπτώσεις. Η αύξηση της ανασφάλειας μεταξύ των πολιτών με χαμηλότερα εισοδήματα, την οποία διογκώνει η τεχνολογική αλλαγή και η ανοιχτή μεταναστευτική πολιτική. Οπως και η αδυναμία συντονισμένης πολιτικής δράσης, για παράδειγμα στην καταπολέμηση της παγκόσμιας φοροαποφυγής. Όταν ξέσπασε η οικονομική κρίση, οι κυβερνήσεις της ηπειρωτικής Ευρώπης δεν απέκτησαν τον πλήρη έλεγχο του τραπεζικού τους συστήματος, δεν κυνήγησαν όσο θα έπρεπε τα υψηλά μπόνους και ούτε επέβαλαν έναν φόρο επί των χρηματιστηριακών συναλλαγών. Δεν αύξησαν τους φόρους στα εισοδήματα και τα κέρδη των επιχειρήσεων για να αντισταθμίσουν τις περικοπές στις δαπάνες του δημοσίου τομέα. Τα συνηθισμένα στατιστικά στοιχεία δεν αντικατοπτρίζουν πόσο έχουν αλλάξει οι ζωές των πολιτών με χαμηλότερα εισοδήματα τις δύο τελευταίες δεκαετίες. Η στασιμότητα του διαθέσιμου πραγματικού εισοδήματος έχει σημασία, αλλά εξίσου σημασία έχει και η χαμηλότερη εργασιακή ασφάλεια και η μειωμένη πρόσβαση στις αγορές πίστωσης και στεγαστικών δανείων.

Η στρατηγική της Ευρωζώνης απέναντι στην κρίση από το 2012 ήταν κοντόφθαλμη, καθώς επιδίωκε ισχυρό πλεόνασμα στο τρέχον ισοζύγιο με την προσδοκία απορρόφησή του από τον κόσμο. Ήταν μια στρατηγική ζητιανιάς, που θα άρμοζε περισσότερο σε μικρές χώρες παρά στη δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου. Τώρα φαίνεται καθαρά γιατί αυτή η στρατηγική δεν είναι βιώσιμη.