ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΣ ΜΗΤΑΦΙΔΗΣ-ΧΑΡΗΣ ΤΖΑΜΑΚΛΗΣ-ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΟΥΡΤΗΣ

29
12

Το Γερμανικό «ισοζύγιο μνήμης» και το απλήρωτο άγος των ναζιστικών εγκλημάτων

Ήδη στην πρώιμη μεταπολεμική περίοδο τόσο η Δυτική όσο και η Ανατολική Γερμανία, σε διαφορετικό πλαίσιο η καθεμία, επιχείρησαν να εφαρμόσουν πολιτικές «διαχείρισης της μνήμης»  ή –ακριβέστερα– «κλεισίματος των λογαριασμών» για τις θηριωδίες του εθνικοσοσιαλισμού (Vergangenheitsbewältigung).  Η προσπάθεια αυτή ξεκίνησε αρκετά νωρίς, ήδη στις 10 Νοεμβρίου 1947, όταν οι συμμαχικές κυβερνήσεις ενέκριναν το σχέδιο που είχαν εκπονήσει Γερμανοί νομικοί σχετικά με την άμεση αποκατάσταση περιουσιακών στοιχείων που σώζονταν αυτούσια και είχαν προηγουμένως κατασχεθεί (Νόμος 59). Από τότε αρκετές πρωτοβουλίες έχουν αναληφθεί, όπως η Συμφωνία του Λουξεμβούργου με το Ισραήλ το 1952 και Συμφωνία της Βόννης με την Ελλάδα το 1960. Προϊόντος του χρόνου, ιδίως μετά την επανένωση, χαρακτηριστική είναι η μετατόπιση της γερμανικής πολιτικής από τη νομική στην πολιτική και τελικά στην ηθική ευθύνη, με σκοπό το οριστικό «κλείσιμο των λογαριασμών» με το ναζιστικό παρελθόν, χωρίς περαιτέρω νομικές περιπλοκές. (...) Προσπάθειες συγκάλυψης ή διαστρέβλωσης της μνήμης των εθνικοσοσιαλιστικών θηριωδιών προωθούνται μέσω φαινομενικά άσχετων συνεργειών, οι οποίες κατά κανόνα εστιάζουν στους λεγόμενους τομείς της «ήπιας πολιτικής», όπως οι πολιτιστικές ανταλλαγές ή η πολιτική για τη νεότητα. Η πρακτική αυτή, την οποίαν η Γερμανία δοκιμάζει και σε άλλες χώρες-πρώην θέατρα εγκλημάτων θηριωδίας, όπως η Ναμίμπια, απασχόλησε πρόσφατα και την ελληνική Βουλή, κατά την κύρωση της ελληνο-γερμανικής συμφωνίας για το Ίδρυμα Νεολαίας [ΙΝ] (Άρθρα 148 Ν. 4763/2020, ΦΕΚ Α’ 254/21.12.2020). (...) Οποιαδήποτε δοσοληψία μεταξύ Ελλάδας και ΟΔΓ πρέπει να πραγματοποιηθεί στο πλαίσιο μιας ειλικρινούς διαδικασίας αναγνώρισης των ναζιστικών εγκλημάτων και απονομής υλικής αλλά και ηθικής ικανοποίησης στις αναρίθμητες μαρτυρικές κοινότητες του τόπου μας. Διαφορετικά, θα αποτελεί περαιτέρω προσβολή της μνήμης των θυμάτων και των απογόνων τους και θα βαθύνει το ήδη κακοφορμισμένο τραύμα των ελληνο-γερμανικών σχέσεων.