Σωτήρης Μικρός

Συµπερασµατικά, η εξασφάλιση κοινωνικά δίκαιων ενεργειακών µεταβάσεων οφείλει να αποτελεί βασικό πολιτικό στόχο, τόσο σε επίπεδο χώρας όσο και σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο. Παράλληλα, οφείλει να υλοποιείται εντός του µικρότερου δυνατού χρονικού διαστήµατος, αφού η υποβάθµιση του περιβάλλοντος συγκεκριµένων περιοχών και οι διαρκώς διευρυνόµενες επιπτώσεις της κλιµατικής κρίσης διαρρηγνύουν περαιτέρω τις εκάστοτε κοινωνικές και περιβαλλοντικές ισορροπίες. Για τον λόγο αυτό, είναι σηµαντικό να διευρυνθεί η συζήτηση για τον ρόλο των κοινωνικών ανισοτήτων και την κλιµατική δικαιοσύνη, το πλαίσιο λογοδοσίας, τη διεύρυνση των κέντρων αποφάσεων, τον τρόπο και τα µέσα στήριξης των πληττόµενων κοινοτήτων, τονίζοντας την εµπλοκή των άµεσα και έµµεσα πληττόµενων.  Σε αυτή τη βάση προσεγγίστηκε η κατάσταση της περιοχής της Δυτικής Μακεδονίας υπό τον ταχύ οικονοµικό και κοινωνικό µετασχηµατισµό που θα προκαλέσει η προβλεπόµενη εφαρµογή του ΕΣΕΚ. Επιδιώχθηκε να γίνει κατανοητό πως τα χαρακτηριστικά της περιοχής µελέτης, σε συνδυασµό µε αυτά του ΕΣΕΚ, δηµιουργούν ένα ιδιαίτερα πολύπλοκο µείγµα και µια επικίνδυνη συνθήκη για τη διατήρηση του βιοτικού επιπέδου των κατοίκων της περιοχής στη νέα µεταλιγνιτική κατάσταση. Με βάση τα ιστορικά δεδοµένα και τα πρόσφατα οικονοµικά στοιχεία συµπεραίνουµε πως δεν αποτελεί µία ακόµα περιοχή σε µετάβαση, αλλά µια ιδιαίτερα δύσκολη περίπτωση που χρίζει ειδικής προσοχής. Τα υψηλά επίπεδα ανεργίας, η µείωση και η γήρανση του πληθυσµού στη Δυτική Μακεδονία αποτελούν τα κύρια προβλήµατα και τους βασικούς επιβραδυντές µιας δίκαιης µετάβασης. Παράλληλα, το ήδη υπάρχον βάρος από τις επιπτώσεις της οικονοµικής κρίσης που βίωσε και βιώνει η χώρα και η πλήρης έλλειψη καινοτόµων δράσεων, δεν αφήνουν περιθώρια λάθους.  Όµως, τα εµπόδια αυτά επ’ ουδενί δεν θα πρέπει να καθυστερήσουν επ’ αόριστο την έναρξη της µετάβασης. Σε κάθε περίπτωση, η κλιµατική ουδετερότητα, οι υποχρεώσεις που εκπορεύονται από τη Συµφωνία του Παρισιού αλλά ακόµα και η ιδιαίτερα υψηλή τρωτότητα της λιγνιτικής βιοµηχανίας της Δυτικής Μακεδονίας δεν αφήνουν κανένα περιθώριο. Απαιτούνται άµεσα, οργανωµένες πολιτικές πρόληψης των επιπτώσεων της µετάβασης µέσω σταδιακής κλαδικής διαφοροποίησης της οικονοµικής δραστηριότητας δηµιουργώντας κίνητρα που θα στοχεύουν ακόµα και στον επαναπατρισµό νέων εργαζοµένων. Λαµβάνοντας υπόψη την κρισιµότητα της περιόδου 2021-2023 –σε συνάρτηση µε το γεγονός πως, ακόµα και στην περίπτωση που θα ήταν επαρκές µέτρο, είναι ιδιαίτερα δύσκολο µεγάλης κλίµακας επενδύσεις να προλάβουν να ολοκληρωθούν και να συνοδευτούν από επαρκή αριθµό θέσεων εργασίας εντός αυτού του χρονικού διαστήµατος– καθίσταται αναγκαίο ένα πρόγραµµα κοινωνικών µέτρων άµεσης επιχορήγησης επιχειρήσεων, επιδότησης εργαζοµένων και ανέργων και συγκράτησης του ρεύµατος µετανάστευσης των νέων που είναι σε πλήρη εξέλιξη.