Δημήτρης Λένης

Το μοντέλο που φαίνεται να προκρίνεται είναι ένα είδος μετα-σταλινικής κοινωνίας ελέγχου, το οποίο όμως διαθέτει από τη μία μηχανισμούς μεταφοράς της λαϊκής δυσαρέσκειας (οι Κινέζοι, παρά τα λεγόμενα στη δύση ψηφίζουν πολύ συχνά, ενώ το Κόμμα είναι ένας αποτελεσματικότατος μηχανισμός μετάδοσης των λαϊκών αιτημάτων προς τα πάνω) και από την άλλη υπόσχεται μέχρι το 2035 να εγγυάται κοινωνικές παροχές αδιανόητες σήμερα. Είναι ένα πλάνο εφαρμόσιμο; Έχουμε πολύ σοβαρούς λόγους να αμφιβάλλουμε. Η Κίνα δεν είναι ακόμα μια χώρα του ιμπεριαλιστικού κέντρου. Το πλάνο προβλέπει εν πολλοίς την μετατροπή της σε τέτοια. Δύο είναι τα επακόλουθα μιας τέτοιας πορείας. Πρώτον, είναι αδύνατο η Κίνα να ανέβει επίπεδο χωρίς πραγματική σύγκρουση με τον ως τώρα επικεφαλής της ιμπεριαλιστικής αλυσίδας. Και δεύτερο, παρά τις διακηρύξεις του πλάνου για πράσινη ανάπτυξη και σεβασμό στο περιβάλλον, είναι απολύτως βέβαιο ότι η μετατροπή της Κίνας σε «μεσαία αναπτυγμένη» χώρα θα σημάνει την σε αβίωτο βαθμό αύξηση των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου (αφού δεν υπάρχουν ακόμα τεχνολογίες, που να μπορούν να υποστηρίξουν τέτοια άνοδο τόσο γρήγορα, άλλες από τα ορυκτά καύσιμα). Επομένως, όπως παρατηρεί και ο Minqi Li, τρία είναι τα πιθανά σενάρια: Το πρώτο είναι η άνοδος της Κίνας να απελευθερώσει στο εσωτερικό της κρισιακές δυναμικές, οι οποίες δρώντας διαλυτικά, θα καθηλώσουν τη χώρα σε ένα επίπεδο όχι υψηλότερο από το σημερινό. Δεύτερο, η Κίνα να συνεχίσει να ανεβαίνει στην διεθνή ιεραρχία. Κάτι τέτοιο όμως σημαίνει ότι αυτή θα πρέπει να χρησιμοποιεί όλο και περισσότερους πόρους από χώρες της περιφέρειας (Αφρική, Ασία, Λατ. Αμερική) με όλο και χειρότερους όρους, εξάγοντας έτσι σε αυτές διαλυτικές δυναμικές. Σε συνδυασμό με τον διεθνή ανταγωνισμό για ενεργειακές πηγές και την κλιματική αλλαγή, θα έχουμε επαναστατικές αλλαγές, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο. Τέλος, το χειρότερο δυνατό ενδεχόμενο είναι η Κίνα να τα καταφέρει και να πλησιάσει το ιμπεριαλιστικό κέντρο. Ένα τέτοιο ενδεχόμενο θα είναι καταστροφικό, γιατί το λιγότερο που θα σήμαινε θα ήταν σημαντική αύξηση κατανάλωσης πόρων (άρα σοβαρή επιτάχυνση του φαινομένου του θερμοκηπίου) μαζί με καταστροφική υπερκεμετάλλευση των χωρών της περιφέρειας μπαίνοντας βαθιά στην περιοχή των μη αναστρέψιμων επικίνδυνων αλλαγών. Είναι προφανές ότι βρισκόμαστε σε μια εποχή που οι μέθοδοι “ανάπτυξης” του παρελθόντος δεν ισχύουν πια. Μπορούμε άραγε να ελπίσουμε ότι ο Σι Τζιν-πινγκ και η ηγεσία του ΚΚ θα πάρουν στα σοβαρά αυτό που είπε ο αγαπημένος τους Χαν Φέι πριν σχεδόν 2500 χρόνια και που ακούγεται παράδοξα μαοϊκό: “Αυτό που ήταν κατάλληλο για τους παλιούς ηγεμόνες δεν είναι κατάλληλο για τους σημερινούς ηγέτες”;  Βέβαια μπορούμε· η ελπίδα άλλωστε πεθαίνει, δυστυχώς, τελευταία.