Αποστολή στο Ισραήλ
Εντεκα χρόνια μετά τον δεύτερο πόλεμο του Λιβάνου, το Κφαρ Κιλά έχει ανοικοδομηθεί εντελώς. Πάνω στα βράχια και την άγονη γη έχουν ανεγερθεί τριώροφες οικοδομές, εκεί που το 2006 είχαν απομείνει μόνο ερείπια.
Από το προκεχωρημένο παρατηρητήριο του ισραηλινού στρατού, (IDF), ψηλά στον λόφο, στη Μετούλα, βλέπεις καθαρά με γυμνό μάτι τους λιγοστούς κατοίκους του λιβανέζικου χωριού να περπατάνε στην άσφαλτο.
Στις παρυφές του Κφαρ Κιλά ένας συρματοπλεγμένος χωματόδρομος χωρίζει τη Χεζμπολάχ από τις περιπολίες των ισραηλινών φαντάρων.
Ενας άλλος αόρατος φράχτης, γεμάτος αισθητήρες και κάμερες, τους προστατεύει συνεχώς, με την εικόνα και τις πληροφορίες να μεταδίδονται άμεσα σε ένα κέντρο διοίκησης κοντά στη μεθόριο. Κι ένας νέος, ορατός, φράχτης άρχισε να κατασκευάζεται πρόσφατα για να προστατέψει τους εποίκους της Μετούλα και το γειτονικό κιμπούτζ.
Κάτω από τα πόδια μας, καλλιέργειες με εσπεριδοειδή, καχεκτικοί ελαιώνες και λίγα πεύκα στην πλαγιά, δίνουν καταφύγιο στα πουλιά που τιτιβίζουν.
Προσομοίωση σύγκρουσης
Ομως ο αξιωματικός του IDF, διοικητής του τάγματος τεθωρακισμένων του βόρειου τομέα, βλέπει μια λιγότερο ειδυλλιακή εικόνα:
«Είμαστε πάντα σε ετοιμότητα να αποτρέψουμε οποιαδήποτε διείσδυση στο έδαφός μας. Πολλοί από τους κατοίκους που βλέπετε απέναντι είναι μαχητές της Χεζμπολάχ με πολιτικά και συχνά βιντεοσκοπούν και φωτογραφίζουν τις θέσεις μας. Κάποιοι μας προκαλούν ανεμίζοντας τις σημαίες της οργάνωσής τους. Αυτό παραβαίνει τις συμφωνίες, θα έπρεπε να βρίσκονται χιλιόμετρα νοτιότερα, πέρα από τον ποταμό Λιτάνι».
Το Ισραήλ ουδέποτε συμβιβάστηκε με την ιδέα μιας ισχυρής Χεζμπολάχ στα σύνορα με τον Λίβανο, ούτε καν με τις σημαίες της, καθώς δεν ξέχασε το πάθημα του 2006, αλλά και δεν έπαψε να προετοιμάζεται για έναν νέο πόλεμο.
Στις αρχές Νοεμβρίου το Ισραήλ πραγματοποίησε μια γιγαντιαία άσκηση στα σύνορα με τον Λίβανο, προσομοίωση σεναρίων σύγκρουσης με τη Χεζμπολάχ. Στην άσκηση συμμετείχαν δεκάδες χιλιάδες στρατιωτικοί και πολιτικό προσωπικό και δοκιμάστηκαν νέες τακτικές και πολύ εξελιγμένα τεχνολογικά συστήματα.
Ωστόσο, επισήμως, όλοι οι αξιωματούχοι που συναντήσαμε στο Τελ Αβίβ επέμεναν ότι δεν επιθυμούν μια νέα θερμή αντιπαράθεση στον Λίβανο, «εκτός κι αν παραβιαστούν οι κόκκινες γραμμές».
Περιφερειακή δύναμη
Για τον εκπρόσωπο Τύπου του υπουργείου Εξωτερικών, Εμανουέλ Νασόν, η Χεζμπολάχ θα προκαλέσει το Ισραήλ, μόνο αν αυτό της το υπαγορεύσει η Τεχεράνη.
Το Ιράν είναι η λέξη που ακούσαμε περισσότερο από κάθε άλλη από τους Ισραηλινούς αξιωματούχους που συναντήσαμε.
Και δεν ήταν τόσο -και μόνο- η κατηγορηματική αντίθεση των Ισραηλινών για το θέμα των πυρηνικών του Ιράν (και η στήριξη στον Τραμπ που προσπαθεί να αποδομήσει τη συμφωνία των 5+1 μεγάλων δυνάμεων (ΗΠΑ, Ρωσία, Κίνα, Γαλλία, Βρετανία και Γερμανία) αυτό που κυριάρχησε στις συζητήσεις, όσο η ανησυχία για το πυραυλικό του πρόγραμμα που συνεχίζεται να αναπτύσσεται αφού ήταν εκτός των όρων της συμφωνίας, καθώς -και πρωτίστως- η επέκταση της ιρανικής στρατιωτικής παρουσίας αλλά και πολιτικής επιρροής σε μια τεράστια περιοχή που εκτείνεται από το Αφγανιστάν έως τη Μεσόγειο.
Μία από τις συνέπειες της ιρανικής ανάδυσης είναι και η εν εξελίξει προσέγγιση του Τελ Αβίβ με το Ριάντ και τους συμμάχους του.
«Το Ιράν επιθυμεί να γίνει περιφερειακή δύναμη και προβάλλει τη στρατιωτική του παρουσία σε όλη τη Μέση Ανατολή» λένε διπλωματικές πηγές στο Τελ Αβίβ και τονίζουν ότι «δεν ανησυχούμε μόνο εμείς, αλλά περισσότερο ανησυχούν οι Αραβες οι οποίοι είναι αντίθετοι στις ιρανικές επιδιώξεις».
Ζητούμενο η σταθερότητα
Οι αλλαγές που συμβαίνουν στην περιοχή είναι σαρωτικές και αυτή η εξέλιξη θα συνεχιστεί για καιρό, εκτιμούν στο Ισραήλ, προσθέτοντας ότι παρακολουθούμε την κατάρρευση της γραμμής Σάικς-Πικό (που όρισαν ως εκπρόσωποι της Βρετανίας και της Γαλλίας τα αποικιοκρατικά σύνορα στην περιοχή πριν από έναν αιώνα) και πως το ζητούμενο είναι η σταθερότητα και όχι η δημοκρατία, όπως πίστεψαν οι Αμερικανοί (επί προεδρίας Ομπάμα) μετά το ξέσπασμα της αποκαλούμενης Αραβικής Ανοιξης.
Αυτή την εκτίμηση τη συμμερίζονται και οι αραβικές μοναρχίες που έχουν επιπλέον ως κοινό στρατηγικό συμφέρον με το κράτος του Ισραήλ την ανάσχεση της ιρανικής επέκτασης.
«Οι ισραηλο-αραβικές σχέσεις κάτω από την επιφάνεια δεν ήταν ποτέ καλύτερες. Βλέπουμε το Ιράν με την ίδια οπτική», μας είπε διπλωματική πηγή.
«Δεν θα ανεχτούμε την παρουσία των ιρανικών δυνάμεων και της Χεζμπολάχ τόσο κοντά, δίπλα από τα σύνορά μας» διαμηνύει ο Εμανουέλ Νασόν, χωρίς να διευκρινίζει σε πόσα χιλιόμετρα απόσταση είναι το «δίπλα».
«Τα χιλιόμετρα δεν ορίζουν το στρατηγικό βάθος» είναι η απάντησή του σε ερώτηση της «Εφ.Συν.». Τονίζει επίσης ότι «είναι απολύτως μη αποδεκτή και η μεταφορά όπλων από τη Συρία στον Λίβανο (τον τελευταίο καιρό έχουν αυξηθεί τα ισραηλινά αεροπορικά πλήγματα σε συριακό έδαφος) καθώς και η προσπάθεια δημιουργίας εργαστηρίων που παράγουν όπλα εντός ή εκτός του Λιβάνου με προορισμό τη Χεζμπολάχ».
Ο εκπρόσωπος του ΥΠΕξ σημειώνει παράλληλα ότι έχουν αυξηθεί τα βλήματα που πέφτουν από τη Συρία, ηθελημένα ή αθέλητα, εντός ισραηλινού εδάφους (εννοεί τα κατεχόμενα από το Ισραήλ υψώματα του Γκολάν) και υπογραμμίζει ότι «είναι απολύτως σαφές ότι δεν θα ανεχτούμε καμία στρατιωτική δράση εναντίον του Ισραήλ».
Το νοσοκομείο «Γαλιλαία»
Ανώτεροι διπλωμάτες εκτιμούν την κατάσταση στη Συρία ιδιαίτερα πολύπλοκη λόγω και των πολλών «παικτών» και ξένων δυνάμεων που έχουν εμπλακεί άμεσα στη σύγκρουση και επισημαίνουν ότι το Ισραήλ κρατήθηκε μακριά από κάθε ενεργό ανάμειξη.
Ομως έχει κόκκινες γραμμές, γνωστές σε όλους, των Ρώσων συμπεριλαμβανομένων, με τους οποίους υπάρχει ανοιχτή γραμμή επικοινωνίας.
«Η μόνη μας εμπλοκή στη Συρία είναι η ανθρωπιστική πλευρά» θα μας πει ένας διπλωμάτης λίγο πριν από την επίσκεψή μας στο νοσοκομείο «Γαλιλαία», στην πόλη Ναχαρίγια, που βρίσκεται σε απόσταση δέκα χιλιομέτρων από τα σύνορα με τον Λίβανο.
Το «Γαλιλαία» είναι το μεγαλύτερο νοσοκομείο στο βόρειο Ισραήλ και θεωρείται πως το προσωπικό του, 2.200 γιατροί και νοσηλευτές, είναι το πλέον έμπειρο στον κόσμο για να αντιμετωπίσει τραυματισμούς από πολεμικές επιχειρήσεις.
Είναι επίσης το μόνο που διαθέτει υπόγεια χειρουργεία και κλίνες, ώστε να μπορεί να λειτουργεί κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες.
Στον δεύτερο πόλεμο του Λιβάνου, το 2006, το νοσοκομείο δέχτηκε τους περισσότερους από τους ισραηλινούς τραυματίες, 1.800 πολίτες και 300 στρατιώτες, ενώ την ίδια περίοδο, επλήγη μία πτέρυγά του με ρουκέτες.
Μαρτυρίες τραυματιών
Μετά την έναρξη του πολέμου στη Συρία, το νοσοκομείο έχει δεχτεί σχεδόν 2.000 Σύρους τραυματίες για νοσηλεία, συχνά πολύμηνη, με ένα απροσδιόριστο, αλλά σημαντικό ποσοστό από τους νοσηλευόμενους να είναι Σύροι αντικυβερνητικοί μαχητές.
Συναντήσαμε τρεις τραυματίες που βρίσκονται σε αποθεραπεία, παρουσία Ισραηλινών αξιωματούχων.
Ο πρώτος ισχυρίστηκε ότι ήταν πολίτης και τραυματίστηκε σοβαρά στο κεφάλι από θραύσμα, όταν έγινε μάχη κοντά στο χωριό του δίπλα από τα σύνορα στο Γκολάν.
Ο δεύτερος παραδέχτηκε ότι ήταν ένοπλος μαχητής της αντιπολίτευσης (χωρίς να αναφέρει την οργάνωσή του) και ότι έχασε το δεξί του χέρι σε μάχη.
Ο τρίτος είπε ότι είναι αγρότης σε χωριό κοντά στα σύνορα, πατέρας δύο παιδιών, και τραυματίστηκε σοβαρά στο πόδι μετά από αεροπορικό βομβαρδισμό. Εξέφρασε την ευγνωμοσύνη του στο Ισραήλ που τον περιέθαλψε και είπε ότι μόλις αποκατασταθεί η υγεία του θα επιστρέψει στη Συρία.
Λίγες ώρες αργότερα, στο Μπεν Ταλ, στα κατεχόμενα από τους Ισραηλινούς υψίπεδα του Γκολαν, αξιωματικός του IDF θα μας πει ότι οι Σύροι τραυματίες μεταφέρονται στη μεθόριο από όπου τους παραλαμβάνουν ισραηλινά ασθενοφόρα με προορισμό το νοσοκομείο.
Ανθρωπιστική βοήθεια
Κάτω από τα πόδια μας, από τα 1.165 μέτρα υψόμετρο, απλώνεται η πεδιάδα της Κουνέιτρα. Την ομώνυμη πόλη την ελέγχει ο κυβερνητικός στρατός και την παλιά Κουνέιτρα καθώς και τα ενδιάμεσα εδάφη τα ελέγχουν αντικυβερνητικές δυνάμεις.
Μία από τις οργανώσεις είναι ακραία ισλαμιστική που έχει συνεργασία με το «Ισλαμικό κράτος».
Η γειτνίαση με τους τρομοκράτες δεν φαίνεται να αποτελεί πηγή ανησυχίας για τους Ισραηλινούς. Μπροστά στο Ιράν και τη Χεζμπολάχ αξιολογούν τους σουνίτες εξτρεμιστές ως μικρότερο κακό.
Ας σημειωθεί ότι οι αντικυβερνητικοί αντάρτες ουδέποτε έστρεψαν τα όπλα τους κατά των ισραηλινών μεθοριακών φρουρών, μάχονται αποκλειστικά τις κυβερνητικές δυνάμεις.
Τα παραμεθόρια χωριά που βρίσκονται υπό τον έλεγχο των ανταρτών λαμβάνουν επίσης ανθρωπιστική βοήθεια από το Ισραήλ, με τρόφιμα και φάρμακα, ενώ, πέρα από τους τραυματίες, μεταβαίνουν σχεδόν καθημερινά σε ιατρικά κέντρα του Ισραήλ περί τους 20 ασθενείς για βραχυχρόνια νοσηλεία ή εξετάσεις.
Στην πράξη το Ισραήλ θέλει να φτιάξει μια «υγειονομική ζώνη» προστασίας γύρω από το Γκολάν και αυτό περιλαμβάνει και τη μόχλευση με τον ντόπιο πληθυσμό.
Η Δαμασκός στα 60 χλμ.
Από τα εγκαταλειμμένα πολυβολεία του συριακού στρατού, που σκουριάζουν έρημα από το 1967 όταν το Ισραήλ κατέλαβε το Γκολάν, κατανοούμε τη στρατηγική σημασία της περιοχής.
Η Δαμασκός βρίσκεται σε απόσταση μόλις 60 χιλιομέτρων και τα ισραηλινά στρατεύματα κατέχουν όλα τα υψώματα, με τους Σύρους να είναι εκτεθειμένοι στην πεδιάδα.
Η εποχή που το Ισραήλ διαπραγματευόταν με τον Ασαντ και μεσάζοντα τον Ερντογάν την επιστροφή των κατεχόμενων εδαφών έχει παρέλθει, μάλλον ανεπιστρεπτί.
Τώρα οι αραβικές μοναρχίες συνομιλούν και συνεργάζονται με το Τελ Αβίβ, το Παλαιστινιακό έχει παραγκωνιστεί από το δράμα της Συρίας και όλα τα βλέμματα είναι στραμμένα στην Τεχεράνη.
Στη Μέση Ανατολή ο καθένας βλέπει τα πράγματα από τη γωνία που τον συμφέρει. Σε αυτή τη «δύσκολη γειτονιά» δεν υπάρχουν σταθερές συμμαχίες βασισμένες σε αξίες και αρχές.
Υπάρχουν μόνο συμφέροντα, ετερόκλητες ad hoc συμφωνίες και ένας διαρκής αγώνας για επιβίωση, που αποτελεί αυτοσκοπό.
Νικόλας Ζηργάνος
Πηγή: Εφημερίδα των Συντακτών
