Θα μου επιτρέψετε τον προσωπικό τόνο. Οι σκέψεις, άλλωστε, και οι επισημάνσεις του παρόντος κειμένου περνάνε μέσα από τη συμμετοχή μου στην Παγκόσμια Πορεία για τη Γάζα (Global March to Gaza) και στη ρητορική που αναπτύχθηκε γύρω από τη συγκεκριμένη πρωτοβουλία τόσο κατά την παραμονή μας στην Αίγυπτο όσο και κατά την επιστροφή μας.
Η αλήθεια είναι ότι δεν μας εξέπληξε η (αποτυχημένη) προσπάθεια κυβερνητικών και δημοσιολογούντων να υποτιμήσουν, να συκοφαντήσουν, να στοχοποιήσουν ανθρώπους που συμμετέχουμε σε διεθνείς αποστολές αλληλεγγύης στον δοκιμαζόμενο λαό της Γάζας καθώς η πρόσδεσή τους στο άρμα της κυβέρνησης-δολοφόνου του Ισραήλ είναι κάτι παραπάνω από φανερή. Η ηθική και ιδεολογική τους συγκρότηση αιτιολογεί πλήρως τη χυδαιότητα με την οποία αντιμετωπίζουν τέτοιου είδους εγχειρήματα καθώς και τη μανία με την οποία επιχειρούν να λοιδορήσουν κάτι που, δυνητικά, θα μπορούσε να πυροδοτήσει «ενοχλητικές» για τους ίδιους διεργασίες. Ο διεθνισμός, βλέπετε –γιατί και το σκάφος Madleen, και η Global March to Gaza, και το καραβάνι Sumud, δεν ήταν παρά η έμπρακτη απόπειρα να σπάσει η πολιορκία της Γάζας και η διεθνής σιωπή που την τρέφει, ήταν η απόπειρα να ενωθούν φωνές από όλο τον κόσμο σε ένα κοινό, συντονισμένο πολιτικό μήνυμα- αποτελούσε ανέκαθεν δομικό στοιχείο της πολιτικής ταυτότητας όλων των ρευμάτων της αριστεράς και των ριζοσπαστικών κινημάτων για τα πολιτικά και κοινωνικά δικαιώματα. Και αυτό τους φοβίζει.
Τους φοβίζει η «από τα κάτω» συγκρότηση ενός αντιπολεμικού κινήματος και ενός κινήματος αλληλεγγύης στην Παλαιστίνη, τους φοβίζει η ενεργοποίηση και η ενσώματη συμμετοχή ανθρώπων όπως η 32χρονη Δ. –ποτέ δεν ανήκε σε κάποια κομματική συλλογικότητα και ποτέ μέχρι σήμερα δεν είχε ασχοληθεί ενεργά με την τρέχουσα πολιτική– που αποφάσισε να έρθει μόνη της στο Κάιρο, χωρίς να γνωρίζει κανέναν, μόνο και μόνο γιατί, όπως μας εκμυστηρεύθηκε, «έβλεπα αυτά που συμβαίνουν στη Γάζα, έκλαιγα, και είπα πως θέλω να κάνω κάτι παραπάνω, κάτι, όσο μικρό κι αν είναι αυτό».
Και η Δ. δεν ήταν η μόνη. Αυτό που ζήσαμε ήταν η ώσμωση ανθρώπων διαφορετικών καταβολών, εμπειριών και διαδρομών που συναντηθήκαμε ωστόσο σε ένα σαφές κοινό πολιτικό επίδικο, με αιτήματα που περιλάμβαναν τη διακοπή κάθε σχέσης της Ελλάδας με το κράτος του Ισραήλ, την αναγνώριση της Παλαιστίνης, την άρση της πολιορκίας της Γάζας. Και αυτή η εμπειρία της δρώσας διεθνιστικής αλληλεγγύης -που μπορεί να κάνει τη διαφορά αν αφουγκραστεί τις ανάγκες των καιρών και δουλευτεί στο πλαίσιο ενός συνολικού εγχειρήματος- είναι μια βάση που δεν μπορεί να πάει χαμένη, να μην αξιοποιηθεί περαιτέρω, να μην αποτελέσει τη μαγιά ευρύτερων διεργασιών.
Με ξεκάθαρο πρόσημο –το «όχι στον πόλεμο» στις μέρες μας σημαίνει αναμφίβολα «λευτεριά στην Παλαιστίνη»- με πρωτοβουλίες και ακτιβισμούς, με διεθνείς δικτυώσεις για κοινές κινητοποιήσεις, είναι δυνατό να ξαναστηθεί το μαζικό, αντιπολεμικό, αντιιμπεριαλιστικό κίνημα της εποχής μας.
Για το τέλος, κάτι επί προσωπικού (αν και ίσως όχι τόσο προσωπικού, τελικά). Την ώρα που γράφονταν αυτές οι γραμμές, λάβαμε –η Χριστίνα Μαχαίρα, η Έλενα Χριστούλη κι εγώ– ένα μήνυμα από την εξαιρετική κοινή μας φίλη Ελένη Γιαννακοπούλου.
«Γράφω», μας έλεγε μεταξύ άλλων «αυτό το σημείωμα με αφορμή την 24η Ιουνίου, γιορτή για τις Γυναίκες στη Διπλωματία, και σας την αφιερώνω. Στις 20 Ιουνίου 2022, σχεδόν όλα τα κράτη-μέλη του ΟΗΕ (191 από τα 193), συμφώνησαν να ορίσουν τη 24η Ιουνίου ως Διεθνή Ημέρα για τις Γυναίκες στη Διπλωματία, στέλνοντας ένα ξεκάθαρο μήνυμα: η παρουσία και η φωνή των γυναικών στις διεθνείς σχέσεις είναι όχι απλώς επιθυμητή, αλλά αναγκαία.
Εεε λοιπόν, τίποτα πιο επίκαιρο και πιο αντιπροσωπευτικό από τη δική σας συμμετοχή στο Global March to Gaza! Εσείς, μαζί με χιλιάδες ακτιβιστές και ακτιβίστριες, μεταφέρατε το μήνυμα της αλληλεγγύης. Και παρότι δεν σας επέτρεψαν να φτάσετε μέχρι εκεί, παρόλα τα μπλοκαρίσματα, τους κινδύνους, τις απαγορεύσεις και τις απειλές, καταφέρατε κάτι εξίσου σημαντικό: να τραβήξετε την παγκόσμια προσοχή και το μήνυμά σας να ακουστεί σε όλο το κόσμο.
Εεε λοιπόν ναι, υπάρχει και αυτή η διπλωματία, η διπλωματία της ειρήνης, της αλληλεγγύης που δεν είναι πια αποκλειστικό προνόμιο ανδρών με κουστούμι και αυστηρές χειραψίες γύρω από γυαλισμένα τραπέζια και σκοτεινά σχέδια.
Υπάρχει η διπλωματία που διασχίζει σύνορα, ενώνει δυνατές φωνές, καθαρές ματιές, λαμπερά χαμόγελα και ζεστές καρδιές που περπατούν μαζί, διεκδικώντας μια διαφορετική, ανθρώπινη προσέγγιση στην πολιτική.
Δεν ξέρω αν υπάρχει «φεμινιστική διπλωματία» αλλά αν υπάρχει σίγουρα θα έχει τα πρόσωπά σας, την αγωνιστικότητα, το θάρρος και φυσικά την άνευ όρων κοινωνική δικαιοσύνη. Αν υπάρχει, θα αξιοποιούσε τις εμπειρίες σας, τον δυναμισμό και την αποφασιστικότητά σας να βρίσκετε λύσεις και να χτίζετε γέφυρες αλληλεγγύης… Γιατί η φεμινιστική προσέγγιση δεν περιορίζεται στην παρουσία περισσότερων γυναικών αλλά σε μια ουσιαστική αλλαγή παραδείγματος: λιγότερη έμφαση στη δύναμη και τον ανταγωνισμό, προτεραιότητα στον διάλογο, την ενσυναίσθηση, την κοινωνική ευθύνη για τη ζωή των ανθρώπων.
Γιατί οι γυναίκες δεν ζητούν απλώς θέση στο τραπέζι – ζητούν να αλλάξει και το ίδιο το τραπέζι…
Εδώ στην Ινδία, όπου βρίσκομαι για τρεις μήνες με απόσπαση στην πρεσβεία, σκέφτομαι συχνά την Ίντιρα Γκάντι. Την πρώτη γυναίκα πρωθυπουργό της χώρας, που χωρίς να αυτοπροσδιορίζεται ως «φεμινίστρια», άσκησε μια πολιτική που ενσωμάτωνε βαθιά ενσυναίσθηση, ευθύνη και φροντίδα για τους καταπιεσμένους και τους αποκλεισμένους. Αντιμετώπισε ένα ανδροκρατούμενο περιβάλλον με θάρρος, άφησε αποτύπωμα στην παγκόσμια σκηνή και διαμόρφωσε ένα άλλο μοντέλο ηγεσίας -πολιτισμικά ενσώματο, κοντά στις ανάγκες των ανθρώπων.
Και σκέφτομαι πως ίσως αυτό είναι το κοινό νήμα ανάμεσα σε εκείνη και σε εσάς: η πίστη σε μια άλλη πολιτική, πιο ανθρώπινη, πιο καθολική, πιο δίκαιη».
Εξόχως γενναιόδωρη η Ελένη! Με σκέψη και συμβολή που αποδεικνύει το εύρος και τις δυνατότητες του εγχειρήματος.