Ό πλανήτης πλέει σε μια θάλασσα αβεβαιότητας, στους παλιούς από-σταθεροποιητές προστέθηκαν νέοι και οι παλιοί αναβαθμίστηκαν. Η πανδημία αποκάλυψε κρυμμένα μυστικά και αδιόρατες τάσεις . Αποκάλυψε τον εγωισμό και την ιδιοτέλεια του πρώτου κόσμου απέναντι στον αναπτυσσόμενο, στην Αφρική κατά κύριο λόγο. Οι μητροπόλεις του καπιταλισμού απέναντι στον παγκόσμιο Νότο, οι πλούσιοι και οι φτωχοί. Διάλυσε επίσης και βεβαιότητες, την αίσθηση της ασφάλειας και της υπεροχής, την πεποίθηση ότι η επιστήμη μας κάνει άτρωτους. Ο εχθρός, ο covid 19, είναι αόρατος, ορατά είναι τα εμβόλια. Οι πατέντες φυλάσσονται φιλάργυρα από τις Big Pharm, τις πολυεθνικές του φαρμάκου, παρ’ όλο που για την επινόησή τους χρησιμοποιήθηκε αφειδώς δημόσιο χρήμα. Η πανδημία επίσης βάζει σε crash test τα συστήματα υγείας και τα δημοσιά οικονομικά, πεδία που ο νεοφιλελευθερισμός τα εξόρισε από τη δημόσια σφαίρα και τα παρέδωσε στη αγορά.
Οι μέγα τάσεις
Η πανδημία συσκοτίζει τις «μέγα τάσεις», δηλαδή τα μεγάλα διακυβεύματα της ιστορικής συγκυρίας που προστίθενται στις υφιστάμενες οικονομικές και κοινωνικές ανισότητες. Μιλάμε για την οικολογική μετάβαση και τον ψηφιακό μετασχηματισμό στο έδαφος της υποχώρησης της παγκοσμιοποίησης και της όξυνσης των γεωπολιτικών ανταγωνισμών. Το χρέος, δημόσιο και ιδιωτικό, παραμένει αλώβητο ως μηχανισμός επιβολής πολιτικών λιτότητας και ταυτόχρονα ο τρόπος για την όξυνση των περιφερειακών ανισοτήτων. Τα πλεονάσματα του Βορρά και τα ελλείμματα του Νότου.
Πολλοί μιλάνε πλέον για την «αποπαγκοσμιοποίηση»: ότι το κεφάλαιο επιστρέφει στην αγκαλιά του εθνικού κράτους καταγωγής του, ότι ζητά τη συνδρομή του προκειμένου να υπερισχύσει στον ανταγωνισμό με άλλα κεφάλαια.
Στο πεδίο της ψηφιακής οικονομίας οι διεθνείς ανταγωνισμοί δεν αφορούν αποκλειστικά τις μεγάλες επιχειρήσεις της νέας τεχνολογίας. Αφορούν εξίσου τα κράτη και τις συμμαχίες κρατών. Η σύγκρουση για την ηγεμονία στην παγκόσμια οικονομία δεν είναι μόνο υπόθεση των ΗΠΑ και της Κίνας, περιλαμβάνει και τους συμμάχους τους, με την Ευρώπη να έχει αναλάβει το ρόλο του του θεατή των συγκρούσεων. Βλέπετε, τα συμφέροντά της είναι και στις δύο πλευρές του ημισφαιρίου, και η εμπλοκή της με τον ένα ή τον άλλο τρόπο θα σήμαινε απώλειες αγορών και τεχνολογικών συνεργειών.
Τα νέα πεδία ανταγωνισμού
Οι ΗΠΑ δίνουν το έναυσμα του οικονομικού και εμπορικού πολέμου, με παραλήπτες, μεταξύ άλλων, τις μεγάλες εταιρίες της νέας τεχνολογίας. Την ακολουθούν οι σύμμαχοι της: ο Καναδάς, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Αυστραλία και η Ν. Ζηλανδία. Στις πρώτες μάχες συγκαταλέγεται ο αποκλεισμός της κινέζικης Huawei στις χώρες και τα δίκτυά τους. Η Huawei έχει το μεγαλύτερο μερίδιο (28%) της παγκόσμιας αγοράς εξοπλισμού, ενώ το δίκτυό της δεν αφορά μόνο τις πωλήσεις των προϊόντων της σε όλο τον κόσμο, αλλά και τους προμηθευτές της που εκτείνονται παντού. Η απόφαση τους σημαίνει όλο και περισσότερες κλειστές πόρτες, σε όλο και περισσότερες χώρες. Η απόφαση της Google να αποκλείσει την Huawei από κάθε μελλοντική εφαρμογή του λειτουργικού της, και με αυτή την έννοια να την αποκλείσει από δημοφιλείς εφαρμογές όπως οι GooglePlay, Gmail, Chrome, Youtube, αφαιρεί δυναμική από τον κινέζικο κολοσσό, τουλάχιστον στην κατηγορία των έξυπνων κινητών και στους στρατηγικούς τομείς της τεχνητής νοημοσύνης, του υπολογιστικού νέφους, και προπαντός στη λεγόμενη τεχνολογία πέμπτης γενιάς, που θα συνδέει υπολογιστές, έξυπνα κινητά, έξυπνα σπίτια και έξυπνες πόλεις.
Η πανδημία ανακόπτει τις εφοδιαστικές αλυσίδες και αναγκάζει τα μεγάλα κράτη να χρηματοδοτήσουν τη δική τους παραγωγής εμπορευμάτων, υποκαθιστώντας όλα εκείνα που τους προμήθευαν μέχρι χθες οι αγορές. Η νέα πραγματικότητα ενθαρρύνει τις μεγάλες δυνάμεις σε έναν νέο ιμπεριαλισμό για αγορές και πρώτες ύλες. Κεφάλαια των ΗΠΑ Κινεζικά και ευρωπαϊκά κεφάλαια ανταγωνίζονται διαμέσου των κρατών τους για το έδαφος και το υπέδαφος της Αφρικής, έπεται «η πίσω αυλή» των ΗΠΑ, η Νότια Αμερική με τα αποθέματα σε ορυκτά απαραίτητα για τις εναλλακτικές πηγές ενέργειας και τις σπάνιες γαίες, αναντικατάστατες στις ψηφιακές εφαρμογές.
Η εντεινόμενη κλιματική κρίση και οι τρομακτικές επιπτώσεις της αποτελούν τη μεγάλη μάχη της ανθρωπότητας, καθώς καμία περιοχή του πλανήτη δεν είναι ασφαλής. Ιδιαίτερα η περιοχή της Μεσογείου αποτελεί ένα εξαιρετικά ευαίσθητο οικοσύστημα. Αν και η μετάβαση προς καθαρές πηγές ενέργειας αποτελεί αδήριτη ανάγκη, όπως και η μείωση της κατανάλωσης ενέργειας και των πρώτων υλών. Η αλλαγή δηλαδή του καταναλωτικού προτύπου.
Η συντηρητική απάντηση στην κρίση (στην Ευρώπη αλλά και παγκόσμια) αντιμετωπίζει την κλιματική κρίση ως μια νέα αναπτυξιακή στρατηγική με βασική στόχευση τη διασφάλιση και επέκταση της κερδοφορίας και λειτουργίας μιας «ελεύθερης αγοράς» εις βάρος της ανάσχεσης και αντιμετώπισης των επιπτώσεων της εντεινόμενης κλιματικής κρίσης ή της προστασίας των πιο ευάλωτων, την επίλυση δηλαδή της κλιματικής κρίσης έχοντας ως προϋπόθεση το κέρδος
Η όξυνση του γεωπολιτικού ανταγωνισμού
Μεταξύ των μεγάλων πόλων του παγκόσμιου συστήματος, ο νέος «ψυχρός πόλεμος», η συνέχιση θερμών πολέμων σε πολλά σημεία του πλανήτη, αλλά και ο αδιέξοδος ανταγωνισμός των στρατιωτικών εξοπλισμών στην Ανατολική Μεσόγειο, όπου ανοιχτά θέματα (Αιγαίο, Κυπριακό) συνδυάζονται με τον ανταγωνισμό για τον έλεγχο αχρείαστων ορυκτών καυσίμων, εμπλέκοντας επικίνδυνα ισχυρές πυρηνικές δυνάμεις, όπως οι ΗΠΑ και η Γαλλία, αποσταθεροποιούν το ήδη εύθραυστο διεθνές πλαίσιο και καθιστούν δυσχερέστερη την επίτευξη συμφωνίας για οικουμενικές λύσεις στα επείγοντα ζητήματα της κλιματικής κρίσης
Προσφυγικά ρεύματα
Η παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση του 2008 και η πανδημία είχαν σαν αποτέλεσμα την αύξηση των ανισοτήτων μεταξύ χωρών, αλλά και εντός αυτών. Ο αποκλεισμός και η διεύρυνση της φτώχειας αποτελούν τον κανόνα σε κάθε κοινωνικό σχηματισμό με αποτέλεσμα τη «συστημική» αναπαραγωγή όλο και μεγαλύτερων ρευμάτων από περιπλανώμενους της πείνας, της οικολογικής κρίσης, αυταρχικών καθεστώτων, θυμάτων πολέμων, κινούμενων από Νότο προς Βορρά και από Ανατολή προς Δύση.
Διλήμματα στην παγκόσμια οικονομία
Βρισκόμαστε εν μέσω βαθύτατης πολυεπίπεδης κρίσης, στις απαρχές μεγάλων ανατροπών σε πράγματα που θεωρούσαμε δεδομένα. Παλιές βεβαιότητες εγκαταλείπονται, νέα και παλιά ερωτηματικά επανέρχονται.
Τα αποτελέσματα της πρόσφατης διάσκεψης του ΟΗΕ για το κλίμα (COP 26) ήταν απογοητευτικά. Συμφωνίες στον ελάχιστο κοινό παρονομαστή πολύ μακριά από τις ανάγκες ενός παγκόσμιου οικοσυστήματος που καταρρέει. Κρίσιμο είναι το ζήτημα της μετάβασης των φτωχότερων χωρών και της αντιμετώπισης των επιπτώσεων της κλιματικής κρίσης. Η απόφαση για δημιουργία ενός Πράσινου Ταμείου που θα υποστηρίξει τα παραπάνω στη διαδικασία της μετάβασης είναι κρίσιμο. Μόνο που η απόφαση να υποστηριχθεί με δάνεια έναντι επιχορηγήσεων, οδηγεί κατά τα φαινόμενα σε μία νέα μορφή αποικιοκρατίας. .
Ο νεοφιλελευθερισμός υιοθέτησε επεκτατικές δημοσιονομικές πολιτικές για να αντιμετωπίσει τις κρίσεις, όμως με κόκκινες γραμμές τις οποίες δεν είναι διατεθειμένος να υπερβεί «με καμιά κυβέρνηση». Το όριο που δεν είναι διατεθειμένος να υπερβεί είναι η συμπίεση του κόστους της εργασίας, οι ιδιωτικοποιήσεις και η εμπορευματοποίηση των κοινωνικών αγαθών. Η αναστολή του Συμφώνου σταθερότητας μέχρι το 2022 και το Ταμείο Ανάκαμψης & Ανοικοδόμησης με κοινό ευρωπαϊκό δανεισμό αποτελούν καινοτομίες σε σύγκριση με τις πολιτικές της κρίσης χρέους του 2009. Με μία έννοια, ο κεϋνσιανισμός επανεμφανίστηκε παροδικά στην ΕΕ, ένας κεϋνσιανισμός όμως στερημένος από κάθε αναδιανεμητική και γνήσια οικολογική πτυχή. Οι πλούσιες χώρες του ευρωπαϊκού Βορρά θεωρούν τις δημόσιες πολιτικές κοινωνικής προστασίας και την επεκτατική δημοσιονομική και νομισματική πολιτική ένα υποχρεωτικό διάλειμμα και αδημονούν για την επαναφορά της νεοφιλελεύθερης κανονικότητας. Η νέα κυβέρνηση του «φωτεινού σηματοδότη» στη Γερμανία –Σοσιαλδημοκράτες, Πράσινοι, Φιλελεύθεροι, με υπουργό οικονομικών τον αδιάλλακτο μονεταριστή Λίντνερ δεν αφήνει περιθώρια αισιοδοξίας. Την ίδια στιγμή ο ευρωπαϊκός Νότος, που έχει κάθε λόγο να υπερασπιστεί αλλαγές στο Σύμφωνο Σταθερότητας και την αντικατάσταση του από ένα Σύμφωνο βιωσιμότητας, έχει ελάχιστες πιθανότητες επιτυχίας στο βαθμό που οι κυβερνήσεις επιλέγουν συνήθως την εξαίρεση και όχι το συντονισμό, όταν μάλιστα την Ελλάδα και την Κύπρο την κυβερνούν ακραιφνείς νεοφιλελεύθεροι.
Σε τελευταία ανάλυση
Η οικολογική μετάβαση και ο ψηφιακός καπιταλισμός, υπό τον επικαθορισμό της κρίσης χρέους, δημόσιου και ιδιωτικού, λειτουργούν ως ευκαιρία για τη συγκέντρωση κεφαλαίου. Οι γίγαντες της τεχνολογίας και της Πλατφόρμας, οι πολυεθνικές του Φαρμάκου, οι κολοσσοί του γαιάνθρακα και η βαριά βιομηχανία των ΑΠΕ, προεικονίζουν τους όρους της οικονομικής «ανάπτυξης» για τους λίγους. Την ίδια στιγμή το λόμπι της πυρηνικής ενέργειας κερδίζει πόντους μεταμφιεσμένος σε πράσινη ενέργεια προσθέτοντας μια ακόμα απειλή στην επιβίωση του πλανήτη. Σε τελευταία ανάλυση που θα γείρει η πλάστιγγα θα κριθεί στο πεδίο της αποδοχής της κοινωνίας και της κατεύθυνσης των πολιτικών δυνάμεων που θα επωμισθούν να υλοποιήσουν τα σχέδια της μετάβασης.
Πηγή: peripteron.eu
