Η πανδημία δημιούργησε μια σοβαρή «ρωγμή» στο νεοφιλελεύθερο αφήγημα σε όλο τον κόσμο, αναδεικνύοντας την αξία και την υπεροχή των δημόσιων και όχι των ιδιωτικών συστημάτων Υγείας. Ακόμα και ο κεντροδεξιός Γάλλος Πρόεδρος Εμ. Μακρόν δήλωσε πως «η πανδημία έδειξε ότι υπάρχουν αγαθά και υπηρεσίες που πρέπει να τοποθετηθούν εκτός των νόμων της αγοράς».
Μόνο στην Ελλάδα η κυβέρνηση του κ. Μητσοτάκη επιμένει στις νεοφιλελεύθερες ιδεοληψίες της και θεωρεί ότι το συμπέρασμα από την πανδημία είναι η ανάγκη Συμπράξεων Δημόσιου – Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ) και οι ιδιωτικοποιήσεις στο ΕΣΥ.
Μόνο στην Ελλάδα ο υπουργός Υγείας κ. Πλεύρης μιλάει για «αντιλήψεις κρατισμού» και θεωρεί ότι το Εθνικό Σύστημα Υγείας (το οποίο με βάση τον ιδρυτικό νόμο 1397/1983 αποτελείται από κρατικές δομές) συμπεριλαμβάνει και τον ιδιωτικό τομέα! Αποσιωπώντας το γεγονός ότι οι κρατικές δομές και το προσωπικό τους σήκωσαν όλο το βάρος της πανδημικής κρίσης και ότι οι ιδιωτικές δομές «φυγομάχησαν» και απέφυγαν επιμελώς να εμπλακούν ενεργά στη φροντίδα Covid.
Η κυβερνητική στρατηγική σε καμιά περίπτωση δεν οδηγεί στην αναβάθμιση αλλά στη διάλυση της δημόσιας περίθαλψης και στην εξυπηρέτηση των επιχειρηματιών Υγείας. Γιατί στον πυρήνα της πολιτικής της είναι ο «ανθυγιεινός» συνδυασμός νεοφιλελευθερισμού και επιρροής συμφερόντων. Αυτή είναι η «συνταγή» της τραγικής αποτυχίας στη διαχείριση της πανδημίας. Γι’ αυτό η κυβέρνηση δεν νοιάστηκε ποτέ ούτε για την πλήρη αποδιοργάνωση του ΕΣΥ και την αδυναμία αξιοπρεπούς περίθαλψης των υπόλοιπων (πλην Covid) νοσημάτων, ούτε για την υποχώρηση των standards ασφάλειας και ποιότητας στη φροντίδα των ασθενών, ούτε για την εξάντληση των ψυχοσωματικών αντοχών και την «κατάρρευση ηθικού» του προσωπικού, ούτε για την τάση παραίτησης και φυγής των γιατρών από το ΕΣΥ, ούτε για το γεγονός ότι αυξήθηκαν οι υγειονομικές ανισότητες στη χώρα και είμαστε σε απόκλιση από την Ευρώπη στους «σκληρούς» δείκτες της πανδημίας.
Και δεν νοιάστηκε επειδή δεν πιστεύει στο ΕΣΥ, στο ισχυρό κοινωνικό κράτος, στον κρατικό παρεμβατισμό στην αγορά, στην ανάγκη μείωσης των ανισοτήτων. Έτσι εξηγείται η απροθυμία στήριξης του ΕΣΥ και επένδυσης στη δημόσια Υγεία, η απροθυμία επίταξης των ιδιωτικών κλινικών, η άρνηση συνταγογράφησης και αποζημίωσης των τεστ, η άρνηση διατίμησης κρίσιμων προϊόντων όπως οι μάσκες υψηλής προστασίας, ο αποκλεισμός των ανασφάλιστων από την πρόσβαση σε ιδιώτες γιατρούς για φάρμακα και εξετάσεις και, κυρίως, το σχέδιο ιδιωτικοποιήσεων που ετοιμάζει για το ΕΣΥ.
Ακριβώς για όλους τους παραπάνω λόγους, είναι αναγκαία και εφικτή η αλλαγή πορείας στα πολιτικά πράγματα και μια νέα προοδευτική πλειοψηφία στη διακυβέρνηση της χώρας, με πρώτιστη προτεραιότητα την προάσπιση του καθολικού δικαιώματος στην υγεία και την ενδυνάμωση του δημόσιου συστήματος Υγείας.
Τι σημαίνει όμως στην πράξη αριστερό – προοδευτικό πρόγραμμα ενίσχυσης του ΕΣΥ και «θωράκισης» της δημόσιας Υγείας;
1. Ενίσχυση των προϋπολογισμών του ΕΣΥ και του ΕΟΠΥΥ με στόχο τη σύγκλιση με τον μέσο ευρωπαϊκό όρο στις δημόσιες δαπάνες υγείας (7% του ΑΕΠ).
2. Δραστική αντιμετώπιση της κρίσης στελέχωσης του ΕΣΥ με αυτόματη προκήρυξη και κάλυψη των κενούμενων θέσεων λόγω συνταξιοδότησης, μόνιμη παραμονή στο σύστημα όλου του επικουρικού προσωπικού και των συμβασιούχων ΟΑΕΔ και πλάνο 15.000 μόνιμων προσλήψεων γιατρών, νοσηλευτών και λοιπών εργαζομένων σε βάθος τριετίας, με στόχο την ανάπτυξη νέων δομών και υπηρεσιών σε τομείς που υστερεί διαχρονικά το δημόσιο σύστημα.
3. Σοβαρή μισθολογική αναβάθμιση των γιατρών και των υπόλοιπων υγειονομικών, ένταξη στα ΒΑΕ των εργαζομένων στο ΕΣΥ, ενισχυμένα κίνητρα προσέλκυσης γιατρών στις δομές Υγείας των άγονων – νησιωτικών – δυσπρόσιτων περιοχών, αλλά και στις «άγονες» ιατρικές ειδικότητες και θέσεις.
4. Εθνικό σχέδιο υποδομών Υγείας, αναβάθμιση των κτηριακών εγκαταστάσεων και του εξοπλισμού του ΕΣΥ μέσω ειδικού δημόσιου χρηματοδοτικού εργαλείου («Φιλόδημος» για την Υγεία).
5. Ολοκλήρωση της μεταρρύθμισης στην ΠΦΥ και στον θεσμό του οικογενειακού γιατρού, στήριξη των δημόσιων δομών (Κ.Υ. – ΤΟΜΥ) με έμφαση στην κοινοτική και κατ’ οίκον φροντίδα υγείας, στην πρόληψη και προαγωγή της υγείας.
6. Ανάπτυξη της Επείγουσας Ιατρικής, αύξηση των κέντρων εκπαίδευσης στην επειγοντολογία, αυτοτελή Τμήματα Επειγόντων Περιστατικών, πλήρως στελεχωμένα με εξειδικευμένο ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό.
7. Πρωτοβάθμιες και κοινοτικές υπηρεσίες Ψυχικής Υγείας, ενίσχυση των Κέντρων Ψυχικής Υγείας και των Κινητών τους Μονάδων, αναβάθμιση της παιδοψυχιατρικής φροντίδας, ολοκλήρωση της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης και μετασχηματισμός του ασύλου.
8. Αναδιοργάνωση των υπηρεσιών δημόσιας Υγείας, αποκέντρωση του ΕΟΔΥ, στήριξη των εργαστηρίων δημόσιας Υγείας, διασύνδεση των υπηρεσιών δημόσιας Υγείας των Περιφερειών με τις δομές ΠΦΥ, παρέμβαση στους κοινωνικούς προσδιοριστές της ασθένειας.
9. Αναβάθμιση των υπηρεσιών υγιεινής και ασφάλειας στην εργασία.
10. Ολοκληρωμένη υγειονομική φροντίδα των προσφύγων – μεταναστών και των ευάλωτων πληθυσμών.
11. Μείωση της ιδιωτικής δαπάνης Υγείας μέσα από τη δημόσια κάλυψη επιπλέον αναγκών (οδοντιατρική φροντίδα, αποθεραπεία – αποκατάσταση, γηριατρική φροντίδα, φροντίδα ατόμων με άνοια, ειδική αγωγή, εργαστηριακός έλεγχος).
Αυτές είναι οι προτεραιότητες ενός νέου ΕΣΥ και μιας νέας δημόσιας Υγείας στη χώρα. Με στρατηγική στόχευση την καθολική κάλυψη, την ποιοτική φροντίδα και την εξάλειψη των υγειονομικών ανισοτήτων. Γιατί, όπως είχε πει ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, «η πιο απάνθρωπη ανισότητα είναι η ανισότητα στην υγεία».
Ο Ανδρέας Ξανθός είναι βουλευτής ΣΥΡΙΖΑ – Προοδευτική Συμμαχία, τομεάρχης Υγείας και πρώην υπουργός Υγείας
