«Πες κάτι αριστερό, πες κάτι έστω», παρακαλούσε μάταια ο σκηνοθέτης Νάνι Μορέτι έναν αξιοθρήνητα «λίγο» Μάσιμο Ντ’ Αλέμα, στη διάσημη σκηνή της ταινίας «Απρίλης», πίσω στο 1998. Κι αν η ατάκα αυτή παραμένει επίκαιρη –όσο κι αν χρησιμοποιείται εργαλειακά ακόμα και από αρθρογράφους της Δεξιάς, προκειμένου να ειρωνευτούν τους αριστερούς και τις αριστερές– είναι γιατί οι διαδικασίες εκλογής νέας ηγεσίας στον ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, σε συνδυασμό με τα εξαιρετικά δυσμενή εκλογικά αποτελέσματα στις βουλευτικές εκλογές, έχουν αναζωπυρώσει τη συζήτηση περί σαφούς ιδεολογικού στίγματος και της σχέσης του με την πορεία ανάκαμψης του κόμματος. Είναι μάλιστα αυτή η συζήτηση που, εν πολλοίς, διαχωρίζει τα αφηγήματα μεταξύ των διεκδικητών της ηγεσίας.
Καθαρός λόγος, συγκεκριμένες προτάσεις, σαφής ταυτότητα
Δεν αμφιβάλλει κανείς πως η εκλογή προέδρου είναι μια βαθιά πολιτική διαδικασία, αφού σε αυτήν αποτυπώνεται –ή τουλάχιστον θα έπρεπε να αποτυπώνεται– ο απολογισμός μιας πορείας και ο σχεδιασμός, το όραμα για το μέλλον. Χωρίς μισόλογα, χωρίς υπολογισμούς, χωρίς φόβο, χωρίς ωραιοποιήσεις, με έμφαση στα σωστά και με αναγνώριση των λαθών. Μια διαδικασία που θα επέτρεπε να μπει η συζήτηση μπροστά από τα πρόσωπα τα οποία, στο κάτω-κάτω της γραφής, δεν είναι, δεν πρέπει να είναι, παρά οι φορείς συλλογικά επεξεργασμένων αποφάσεων.
Η απόφαση, ωστόσο, του Αλέξη Τσίπρα να αποχωρήσει από την ηγεσία του κόμματος και η ανάγκη να καλυφθεί όσο το δυνατόν γρηγορότερα το κενό που δημιουργήθηκε –καθώς η κυβέρνηση της ΝΔ δεν χάνει λεπτό στην εφαρμογή του σκληρού προγράμματός της– επίσπευσε τις διαδικασίες, φέρνοντας το κομματικό… κάρο πριν το άλογο. Έτσι, η αναγκαία ενδελεχής συζήτηση μετατίθεται υποχρεωτικά για το προσεχές έκτακτο συνέδριο (τέλη Νοεμβρίου – αρχές Δεκεμβρίου) και, εκ των πραγμάτων, η συνόψιση των διαφορετικών προταγμάτων και σχεδίων για το κόμμα, περνάει μέσα από το αφήγημα των διεκδικητών και της διεκδικήτριας της προεδρίας. Που και αυτοί –και αυτή– κρίνονται με βάση την πολιτική τους διαδρομή, τους αγώνες, τη στάση, τη συνέπεια, τη σοβαρότητα, το προγραμματικό, ιδεολογικό και πολιτικό τους στίγμα.
Αριστερά, η μόνη επιλογή
Το παρόν άρθρο δεν έχει σκοπό να αθροιστεί στα τόσα που τάσσονται υπέρ της μιας ή της άλλης υποψηφιότητας. Όχι γιατί αποφεύγω να γνωστοποιήσω την επιλογή μου –δεν είναι δα και μυστικό. Αλλά γιατί, εκτιμώ, το μείζον στην παρούσα συγκυρία είναι να αναδειχθεί τι είναι αυτό που διακυβεύεται και, κατ’ επέκταση, ποια είναι τα κριτήρια βάσει των οποίων θα πρέπει να γίνει και η όποια επιλογή.
Συμφωνώντας κατ’ αρχάς στα βασικά –όπως για παράδειγμα πως ΣΥΡΙΖΑ εξακολουθεί να σημαίνει Συνασπισμός Ριζοσπαστικής Αριστεράς– οφείλουμε να αναγνωρίσουμε πως το τελευταίο συνθετικό του ονόματος του κόμματος, είχε συστηματικά αποδυναμωθεί τα τελευταία χρόνια. Μια ματιά στα πρόσφατα εκλογικά αποτελέσματα και η ήττα, πολλές φορές συντριπτική, που υπέστη στις λεγόμενες λαϊκές γειτονιές –απόρροια της αδυναμίας του να πείσει ως εκπρόσωπος των λαϊκών στρωμάτων, των ανθρώπων του μόχθου και της εργασίας– επιβεβαιώνει του λόγου το αληθές. Είχαμε πάψει να αρέσουμε, για να θυμηθούμε και την αείμνηστη Μελίνα, κι αυτό είναι κάτι που δεν πρέπει να το προσπεράσουμε. Το θολό στίγμα και η ασαφής ιδεολογική ταυτότητα, οι αντικρουόμενες απόψεις γύρω από ένα απροσδιόριστο Κέντρο, ο φόβος απέναντι στον ριζοσπαστισμό –λες και αυτός δεν συνάδει με τον ρεαλισμό και τις σύγχρονες ανάγκες έτσι όπως αυτές αναδείχθηκαν κατά τις πρόσφατες παγκόσμιες κρίσεις (υγειονομική, οικονομική, μεταναστευτική/προσφυγική κ.α)– η εγκατάλειψη της συλλογικότητας και η διολίσθηση σε ένα αρχηγοκεντρικό μοντέλο, οφείλουν όχι μόνο να επισημανθούν και να αναγνωριστούν ως κάποιες από τις αιτίες της ήττας, αλλά να υποδείξουν και το δέον γενέσθαι.
Η νέα ηγεσία, λοιπόν, δεν μπορεί παρά να μιλά για Αριστερά. Για μια νέα, σύγχρονη, αναγεννημένη Αριστερά, που, από τη μια, θυμάται πάντα τις ρίζες της και, από την άλλη, αφουγκράζεται τα νέα επίδικα. Και με αυτό το ξεκάθαρο στίγμα να απευθυνθεί σε ολόκληρη την κοινωνία. Γιατί το διαβόητο Κέντρο –όπως και αν αυτό προσδιορίζεται– κερδίζεται από τα αριστερά. Γιατί πολλοί που ενδεχομένως αυτοτοποθετούνται σε αυτό το χώρο, ονειρεύονται μια κοινωνία με τα χαρακτηριστικά εκείνα για τα οποία μάχεται διαχρονικά η Αριστερά: δωρεάν δημόσια παιδεία και υγεία, μείωση ανισοτήτων, ίσες ευκαιρίες για όλ@, ισχυρό και αποτελεσματικό δημόσιο τομέα, δικαιοσύνη και ισονομία, αλληλεγγύη, συμπερίληψη. Με αυτούς λοιπόν τους όρους –τους όρους της σύγχρονης, ανανεωτικής και ριζοσπαστικής Αριστεράς– οφείλεις να απευθυνθείς σε αυτό τον κόσμο, με αυτούς τους όρους οφείλει να γίνεται η διεύρυνση του κόμματος, με αυτούς τους όρους να δημιουργούνται οι κοινωνικές και πολιτικές συμμαχίες, με αυτούς τους όρους να δίνονται οι ιδεολογικές μάχες. Γιατί μόνο έτσι ανακατακτάται η τρωθείσα αξιοπιστία, και όχι με λόγο «στρογγυλό», χωρίς γωνίες ή με την επίκληση μιας παράταξης – σε αντικατάσταση του κόμματος– που τους χωράει όλους. Είδαμε πού οδήγησε αυτό…
Αντικρούοντας, και διαψεύδοντας, λοιπόν τις κατηγορίες περί κεντρώας διαχειριστικής συστημικής μετάλλαξης, η οποία προσάπτεται στον ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, η νέα ηγεσία του κόμματος οφείλει να αποδείξει στην πράξη πως η σύγχρονη ανανοηματοδότηση της έννοιας της Αριστεράς, είναι ο μόνος δρόμος προκειμένου ο ΣΥΡΙΖΑ να παραμείνει κόμμα εξουσίας και η μόνη αξιόπιστη εναλλακτική πρόταση απέναντι στη νεοφιλελεύθερη λαίλαπα της ΝΔ. Τίποτα λιγότερο και τίποτα περισσότερο.
Αννέτα Καββαδία
