Η επιστημονική βιβλιογραφία για την εκλογική αποχή στη χώρα δεν είναι ιδιαίτερα πλούσια. Ευεξήγητο. Εως και τις βουλευτικές εκλογές του 2009, το ποσοστό της συμμετοχής είχε το 7 ως πρώτο ψηφίο, γεγονός κάθε άλλο παρά συνηθισμένο στις δυτικοευρωπαϊκές χώρες: 74,96% το 2000, 76,49% το 2004, 74,14% το 2007, 70,95% στις 4.10.2009. Τέσσερις μήνες νωρίτερα όμως, στις 7.6.2009, στις ευρωεκλογές, είχε καταγραφεί ένα δυσοίωνο ρεκόρ που υποδήλωνε πολύ περισσότερα –και πολύ πιο δυσάρεστα– απ’ όσα ευαρεστηθήκαμε να προσέξουμε.
Το 47,43% ήταν το μεγαλύτερο ποσοστό αποχής σε εκλογική διαδικασία μετά το 1974, γενέθλιο έτος μιας εποχής που συνηθίσαμε να την αποκαλούμε «μεταπολίτευση», χωρίς και να συμφωνούμε πλήρως για τον χαρακτήρα της. Ενας στους δύο πολίτες αναζήτησε κάποιον άλλο δρόμο εκείνη την Κυριακή και όχι την οδό την άγουσα στην κάλπη. Μολαταύτα, η πτώση από το εναρκτήριο 7 στο 5 αντιμετωπίστηκε με αυτοπαρηγορητικές «ερμηνείες»: «Ε, μπήκαμε στο καλοκαιράκι, τα μπάνια του λαού είναι θεσμός. Κι έπειτα, ευρωεκλογές ήταν, σε άλλες εταιρικές χώρες έχουν πέσει κάτω από μισό χρόνια τώρα».
Οταν παραβλέπεις ή υποτιμάς το δυσάρεστο, από πνευματική νωχέλεια, αλλεργία στην τίμια και οδυνηρά βαθιά αυτοκριτική ή σκέτο κυνισμό («και το 30% να συμμετέχει, εμείς θα κυβερνάμε, άλλωστε, σιγά μην περιμένουμε τη νομιμοποίησή μας από την ψήφο»), το μόνο βέβαιο είναι ότι θα το συναντήσεις μπροστά σου επιδεινωμένο. Παρά τις αναλαμπές, λοιπόν, η καταβύθιση από το 7 στο 6 και κατόπιν στο 5 ήταν αναπότρεπτη. Κι έτσι προχθές ψήφισε μόνο το 53%, που αποτελεί το μεγαλύτερο ποσοστό αποχής στα μεταπολιτευτικά χρόνια. Ενας στους δύο απείχε, αν εμπιστευτούμε τους πεπαλαιωμένους εκλογικούς καταλόγους.
Ιούνιος είναι και τώρα, όπως το 2009. Προς τη λήξη του, μάλιστα. Πρέπει, λοιπόν, να συνεκτιμήσουμε ξανά τα μπάνια του λαού. Ναι, να τα μετρήσουμε και τα μπάνια, και την πεποίθηση ότι όλα παίχτηκαν τον Μάιο, και την αποφυγή του κόστους μιας δεύτερης μετακίνησης. Και πάλι, όμως, περισσεύουν πολλές μονάδες στο 47%, που μας υποχρεώνουν να εικάσουμε ότι η κρίση της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας είναι σοβαρή. Η ραγδαία αποϊδεολογικοποίηση και η μεγάλη κάμψη του ενδιαφέροντος για τα κοινά δείχνουν ότι έπειτα από μισόν αιώνα επήλθε το πολλάκις αναγγελθέν «τέλος της μεταπολίτευσης», που μεταφράζεται ωστόσο σε υποχώρηση, μέχρις ολικής αποσβέσεως, των θετικών γνωρισμάτων της.
Παντελής Μπουκάλας
