Δύο είναι τα κύρια στοιχεία του εκλογικού αποτελέσματος που χρήζουν ερμηνείας, η άνοδος της ΝΔ και η τεράστια διαφορά και απώλεια ψήφων από τον ΣΥΡΙΖΑ.
Α) Τα 37 δισ. πλεόνασμα του ΣΥΡΙΖΑ και τα 57 δισ. παροχές της ΝΔ. Η διαφορά είναι περί τα 100 δισ. υπέρ της ΝΔ, δηλαδή το κόστος ενός μνημονίου, πράγμα που της έδωσε την δυνατότητα, να εμφανιστεί ως φιλολαϊκή κυβέρνηση, αλλά να παραμείνει η ρετσινιά της μνημονιακής δύναμης στον ΣΥΡΙΖΑ που μάζεψε τα 37 δισ. με φορολογία. Η προσωρινή κατάσταση δημοσιονομικής χαλαρότητας λόγω πανδημίας, ευνόησε υπερβολικά τη ΝΔ, δεν μπορούσε να ελεγχθεί από τον ΣΥΡΙΖΑ. Ήταν η αντιπαράθεση του ζεστού χρήματος (market pass , fuel pass, επιδότηση λογαριασμών ρεύματος) της ΝΔ, έναντι της υπόσχεσης για μείωση του ΦΠΑ κατά 6% του ΣΥΡΙΖΑ. Έτσι ένα πραγματικό πλεονέκτημα του ΣΥΡΙΖΑ αντιστράφηκε χωρίς καμία προσπάθεια από την ΝΔ, αξιοποιώντας την κατάσταση εξαίρεσης και δημοσιονομικής χαλαρότητας, λόγω πανδημίας.
Β) Η αντιστροφή της πραγματικότητας στις συντάξεις. Όταν ακόμη και στο debate επαναλαμβάνεται κακόβουλα από δημοσιογράφο ότι ο ΣΥΡΙΖΑ έκοψε 22 φορές τις συντάξεις, δείχνει ότι η ΝΔ επένδυσε στην στοχοποίηση του νόμου Κατρούγκαλου και εισέπραξε τα αποτελέσματα. Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν είχε προετοιμάσει τα στελέχη του, να απαντούν σε αυτό το κατασκευασμένο ευφυολόγημα, και όταν η ερώτηση τέθηκε στον πρόεδρό του, είχε ήδη κάνει την ζημιά, όποια απάντηση και να έδινε ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ. Η ΝΔ διέθετε υπεροπλία στα ΜΜΕ και μπορούσε να επιβάλλει ερωτήματα και εντυπώσεις, στοχοποιώντας την πιο βασική επιτυχία της διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, δηλαδή τη διάσωση του ασφαλιστικού συστήματος. ΝΔ και ΠΑΣΟΚ έκοψαν 11 φορές τις συντάξεις, με απώλεια 45 δισ. συντάξεων και παρέδωσαν άδεια ταμεία και το ασφαλιστικό σύστημα υπό κατάρρευση. Ο ΣΥΡΙΖΑ έκοψε μια φορά, με κόστος 2 δισ. αλλά διέσωσε το ασφαλιστικό σύστημα, το σταθεροποίησε και το παρέδωσε πλεονασματικό και με επιστροφή μέρους των χαμένων συντάξεων. Τα στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ δεν διέθεταν την πολιτική επάρκεια, να δώσουν τη μάχη πάνω στη διάσωση του ασφαλιστικού συστήματος, αλλά πάτησαν την επικοινωνιακή πεπονόφλουδα της ΝΔ, ανοίγοντας διάλογο για τις περικοπές και τον νόμο Κατρούγκαλου.
Γ) Η δυνατότητα να αποδοθεί η ευθύνη της ενεργειακής κρίσης και της ακρίβειας σε εξωγενείς παράγοντες, όπως το ουκρανικό και η πανδημία. Επίσης το ουκρανικό ακολουθώντας την αντιρωσική υστερία της ΕΕ και ΝΑΤΟ, κέρδισε αποδοχή στην ΕΕ που την βοήθησε και σε εθνικά θέματα (δηλώσεις γερμανίδας ΥΠΕΞ). Τώρα που αρχίζουν να διαφαίνονται καθαρά οι πολιτικοί σκοποί του ΝΑΤΟ, είναι αργά να χρεωθεί κάτι στη ΝΔ.
Ο ΣΥΡΙΖΑ έχασε περίπου 600.000 ψήφους και αυτό δεν μπορεί να οφείλεται σε δευτερεύοντες παράγοντες, όπως η ανυπαρξία εκλογικών αντιπροσώπων, το λειτουργικά αδύναμο κόμμα, η ανεπάρκεια στελεχών κλπ. Αυτά θα μπορούσαν να εξηγήσουν απώλειες της τάξης των 50.000. Επομένως πρέπει να αναζητήσουμε στρατηγικά λάθη.
Α) Η νικηφόρα στρατηγική των κοινωνικών συμμαχιών που οικοδομούνται πάνω στα κινήματα αντικαταστάθηκε από την στρατηγική της διεύρυνσης, με πρόσωπα και ομάδες ή κόμματα του παλιού πολιτικού συστήματος. Ένα συν ένα δεν κάνει ποτέ δύο, διότι απλούστατα, η πρόσθεση προϋποθέτει τα αντικείμενα να είναι όμοια και να έχουν το ίδιο πεδίο ορισμού ή αναφοράς, ή παρόμοια συμπεριφορά. Αυτό που παρουσιάζεται ως κοινή λογική, στην πραγματικότητα είναι το πιο στοιχειώδες μαθηματικό λάθος. Και η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ όφειλε να το γνωρίζει. Φυσικά η διεύρυνση, ως τακτική στο θέμα της συμφωνίας των Πρεσπών ήταν σωστή διότι ήταν ομοειδείς οι απόψεις. Αλλά η γενίκευση και η αναγωγή της σε στρατηγική μετά το 2019 ήταν καταφανέστατο λάθος, διότι άθροιζε ετερόκλητους χώρους, δεν δημιουργούσε θετική πολιτική συνισταμένη αλλά αντιπαλότητες εντός του κόμματος και, ένα εξαιρετικά θολό μήνυμα στην κοινωνία, για το τι ακριβώς εκπροσωπεί ο ΣΥΡΙΖΑ.
Β) Ενώ οι πολιτικές συμμαχίες οικοδομούνται πάνω σε σύγκλιση ή σύνθεση προγραμμάτων ο ΣΥΡΙΖΑ πίστεψε ότι η απλή αναλογική, υποχρέωνε τα κόμματα να συγκλίνουν. Αφού δεν έγινε, πολλά στελέχη παραπονιούνται ότι δεν υπάρχει κουλτούρα συνεργασιών. Μάλλον δεν κατανόησαν οι ίδιοι πως η ψήφιση της απλής αναλογικής από τον ΣΥΡΙΖΑ το 2016, δεν δημιούργησε ποτέ ένα σταθερό βάθρο μακροχρόνιας πολιτικής συμπεριφοράς, αφού δεν συγκέντρωνε την απαραίτητη πλειοψηφία ώστε να μην μπορεί να ανατραπεί από την επόμενη Βουλή. Με 50 χρόνια ενισχυμένη αναλογική, όλα τα κόμματα συμπεριφέρονται ανταγωνιστικά, ποτέ συνθετικά. Ο αντίπαλος το γνωρίζει αυτό, ακυρώνει αμέσως την απλή αναλογική και προκαλεί σοβαρό πολιτικό πλήγμα στον ΣΥΡΙΖΑ μεγεθύνοντας την αναξιοπιστία του. Πάνω στο τραπέζι υπήρχε μόνο ένα σχέδιο διακυβέρνησης. Η αυτοδυναμία της ΝΔ. Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν είχε εύληπτο, υλοποιήσιμο, χωρίς πολλές προϋποθέσεις και επώδυνους συμβιβασμούς πολιτικό σχέδιο. Η προοδευτική διακυβέρνηση, δεν υπήρξε ποτέ ως πραγματικό μέγεθος, μόνο ως ιδέα σε ένα άλλο κόσμο, σε ένα παράλληλο σύμπαν, σε κάποια άλλη Ελλάδα. Αλήθεια, πόσο ευφυές είναι να απευθύνεσαι στο ΠΑΣΟΚ, να γίνεσαι η κολυμβήθρα του Σιλωάμ, και να το παρακαλείς να σε κάνει πρωθυπουργό; Μα αφού το ΠΑΣΟΚ και οι άλλοι ελπίζουν στην δική σου κατάρρευση για να κερδίσουν αυτοί πολιτική επιρροή.
Αντώνης Βασιλείου
