Η ΝΔ προσποιείται ότι είναι φιλελεύθερο κόμμα, ενώ είναι νεοφιλελεύθερο και ως εκ τούτου πολέμιο του φιλελευθερισμού και της αγοράς: Πολλά έχουν γραφτεί από «ειδικούς» επί παντός επιστητού της ΝΔ, περί ιδεοληψιών του ΣΥΡΙΖΑ, που επιμένουμε σε μοντέλα ξεπερασμένα, Σοβιετίες και διάφορα άλλα τέτοια ευτράπελα. Ωστόσο, στη ΝΔ οφείλουν να ξεκαθαρίσουν τι ακριβώς εννοούν με τον όρο «αγορά». Εννοούν τους συμπολίτες μας ελεύθερους επαγγελματίες, ιδιοκτήτες μιας μεσαίας ή και μεγαλύτερης ίσως ή μιας μικρής ατομικής – οικογενειακής επιχείρησης που ανταγωνίζονται επιχειρηματικά μεταξύ τους; Επιχειρηματίες που είναι άμεσα εξαρτώμενοι από την καταναλωτική δυνατότητα των εργαζομένων, δηλαδή από το εισόδημά τους, με αποτέλεσμα εδώ και κάποια χρόνια να αγωνίζονται να επιβιώσουν σε καμένη γη ή μήπως κάποια καρτέλ, που κερδοσκοπούν ασύστολα, όπως αυτό των παρόχων της ενέργειας ή των σούπερ μάρκετ; Αγορά και η πρώτη (ελεύθερος ανταγωνισμός), αγορά και η δεύτερη (ολιγοπωλιακός ανταγωνισμός), αλλά με εντελώς διαφορετικά και αλληλοσυγκρουόμενα χαρακτηριστικά μεταξύ τους. Τους ενημερώνουμε λοιπόν, ότι η θεωρία της «αοράτου χειρός», του Άνταμ Σμιθ, αφορά κυρίως την αγορά του ελεύθερου ανταγωνισμού, άλλωστε ήταν γνωστή η απέχθεια του Σμιθ γενικώς, σε ό,τι δημόσιο ή ιδιωτικό επηρέαζε αρνητικά τον ελεύθερο ανταγωνισμό, π.χ. κρατικά ή ιδιωτικά Μονοπώλια. Το αόρατο χέρι δηλαδή, αφορά στους μικρομεσαίους παραγωγούς και επιχειρηματίες. Βασίζεται δε στις ζητούμενες ισορροπίες, ανάμεσα σε προσφορά και ζήτηση των προϊόντων, ισορροπίες που ρυθμίζονται με την προσαρμογή των τιμών τους. Προφανώς, στην πράξη, δεν μπορεί να αφορά επιχειρήσεις που τα προϊόντα τους παρουσιάζουν ανελαστική ζήτηση, και σε ορισμένες περιπτώσεις πλήρως ανελαστική*, όπως τα ενεργειακά προϊόντα, σχεδόν, στο σύνολό τους. Γιατί εκεί το χέρι δεν είναι αόρατο, αλλά απολύτως ορατό και όταν δεν μαζεύεται, τότε πρέπει να… κοπεί σύριζα!
Εν κατακλείδι, η ενέργεια είναι ένα φυσικό μονοπώλιο, ζωτικής σημασίας για την αγορά και τα νοικοκυριά. Δεν μπορεί παρά να είναι πάντα υπό τον έλεγχο του κράτους. Όταν η ενέργεια ιδιωτικοποιείται, μέσω των παρόχων και των funds, στην πραγματικότητα έχουμε το φαινόμενο της άνθισης κρατικοδίαιτων κερδοσκόπων, που λειτουργούν ως θανάσιμα παράσιτα στο σώμα της αγοράς. Αλήθεια, πώς ακριβώς τελικά εννοούν την προσφορά υπηρεσιών, στους ιδιώτες επιχειρηματίες των τοπικών αγορών, οι κκ της κυβέρνησης, όταν αρνούνται να τους εξασφαλίσουν προϋποθέσεις για την φθηνότερη δυνατή ενέργεια και την μεγαλύτερη δυνατή κατανάλωση; Τέλος, δεν υπάρχει απαίτηση από τη μεριά μας, να ασχοληθούν στη ΝΔ με τον μαρξισμό, αλλά ας «μελετήσουν» λίγο πιο σοβαρά τον Άνταμ Σμιθ και τους φιλελεύθερους θεωρητικούς, στους οποίους, εντελώς υποκριτικά ομνύουν.
Εξαγγελία μέτρων ΣΥΡΙΖΑ ΠΣ στην ΔΕΘ
Τα μέτρα που εξήγγειλε ο Αλέξης Τσίπρας στη ΔΕΘ κοστολογήθηκαν στο ύψος των 5,6 δισ. Πριν καλά – καλά προλάβει να τα εξαγγείλει ο Τσίπρας, η κυβέρνηση απάντησε ότι το κόστος δεν είναι 5,6 δις., αλλά 25δις.! Και μόνο αυτή η βιασύνη μαρτυρά το ανυπόστατο της κυβερνητικής επιχειρηματολογίας. Ωστόσο, να υπενθυμίσουμε στη ΝΔ ότι μεταξύ των άλλων, η επιδότηση στην κερδοσκοπία της ΔΕΗ και των παρόχων κόβεται. Ας ξανακάνουν, λοιπόν, πιο σωστά τον λογαριασμό αυτή τη φορά. Όμως, η οικονομία είναι ένα δυναμικό σύστημα. Η εφαρμογή της δέσμης των μέτρων που προτείνει ο ΣΥΡΙΖΑ, εκτός της ανθρωπιστικής τους διάστασης, θα έχουν και θετικό αποτύπωμα στην αγορά, που σημαίνει ότι θα υπάρξει αύξηση της ενεργού ζήτησης, που συνεπάγεται αύξηση των εσόδων του κράτους. Γίνεται πασιφανές πλέον, ότι το κόστος των 5,6 δις. θα είναι τέλεια ανταποδοτικό.
Η κρατικοποίηση της ΔΕΗ δεν είναι ανέφικτη
Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ δεν πρόκειται να πρωτοτυπήσει κρατικοποιώντας την ΔΕΗ, μέσα από την αύξηση του μετοχικού της κεφαλαίου, αλλά θα ακολουθήσει την πεπατημένη των χωρών της ΕΕ. Θα πράξει, δηλαδή, ό,τι ακριβώς έπραξαν και πολλά άλλα κράτη της ΕΕ (Γερμανία, Γαλλία κ.λπ). Δεν είναι τυχαίο ότι οι αντιδράσεις του υπουργού Ανάπτυξης της ΝΔ ήταν σε σχέση με την αξία των μετοχών μετά την αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου που θα κάνει ο ΣΥΡΙΖΑ. Όταν γίνεται αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου οι ήδη υπάρχουσες μετοχές χάνουν μέρος της αξίας τους. Ωστόσο, η αύξηση συμφέρει τους μετόχους, επειδή αποκτούν προνομιακή συμμετοχή σε αυτήν. Άρα, τόσο ο ΕΦΚΑ, αν τελικά πάρει μέρος στην αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου, όσο και το κράτος θα έχουν μια προνομιακή μεταχείριση στην αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου της ΔΕΗ, αλλά όχι όμως τα funds, εφόσον θα αποκλειστούν δια νόμου από την αύξηση… Είναι προφανές ότι ο Άδωνης ανησυχεί για τις μετοχές των funds και όχι του ΕΦΚΑ! Αντίστοιχα και ο Γεραπετρίτης, γαμπρός… του ομίλου ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, που τώρα έχει συμπεριλάβει στον όμιλό της και τον πάροχο Ηρων, λογικό να το θεωρεί αδιανόητο και αδύνατον όπως είπε στην Βουλή και να ανησυχεί, αφού το πλαφόν του 5% στο κέρδος που προτίθεται να βάλει ο ΣΥΡΙΖΑ, είναι αντίθετο στα επιχειρηματικά συμφέροντα του πεθερού του.
Όσο για την Σοβιετία: Πάλι «αδιάβαστοι» οι κύριοι της ΝΔ! Αν το σύστημα του υπαρκτού σοσιαλισμού, θα πρέπει να ερμηνευτεί με αυστηρά οικονομικούς όρους, η κοινή διαπίστωση είναι ότι πρόκειται για ένα σύστημα, στο οποίο το κυρίαρχο χαρακτηριστικό του, σε πρώτη φάση τουλάχιστο, είναι ο απόλυτος έλεγχος της αγοράς και η υπερσυγκέντρωση στο κράτος, δηλαδή, σε έναν μικρό αριθμό ανθρώπων που κινούσε τα νήματα, μέσω της εξουσίας που είχε, αφού συμμετείχε στην κυβέρνηση. Όσο για τον τρόπο με τον οποίο το κράτος ασκούσε τη διανομή του συγκεντρωμένου πλούτου, μπορούν να ειπωθούν πολλά και σοβαρά ένθεν κακείθεν, σε ατέρμονες συζητήσεις. Εδώ όμως ο γράφων μπαίνει στον πειρασμό να θυμίσει σε όλους τους «επαΐοντες» της ΝΔ την θεωρία των δύο άκρων, από την ανάποδη φυσικά. Γιατί αυτό που χαρακτηρίζει την καπιταλιστική ανάπτυξη στην σύγχρονη Νεοφιλελεύθερη εκδοχή της και που με τόση θέρμη υποστηρίζει η κυβέρνηση Μητσοτάκη, είναι ο απόλυτος έλεγχος της αγοράς και η υπερσυγκέντρωση – υπερσυσσώρευση, στα χέρια των μεγαλομετόχων κάποιων πολυεθνικών ομίλων και ΑΕ. Μιας ολιγάριθμης οικονομικής ελίτ που μπορεί να μην συμμετέχει άμεσα, η ίδια στις κυβερνήσεις, αλλά τις ελέγχει απόλυτα. Κάπως έτσι άλλωστε ερμηνεύεται και ο επιχειρούμενος αφανισμός των μικρομεσαίων, στην πατρίδα μας, σύμφωνα με τις οδηγίες της έκθεσης Πισσαρίδη. Να ξαναδούμε, λοιπόν, πιο προσεχτικά, κκ της ΝΔ, ποιοί ακριβώς απεργάζονται κακέκτυπα Σοβιετίας…
Επίλογος: Έχουμε συνηθίσει την κοινωνική πολιτική, το κράτος πρόνοια γενικά, καθώς και τη βελτίωση της θέσης του εργαζόμενου, να τα ερμηνεύουμε μέσα από την ανθρωπιστική τους διάσταση. Αυτό το εκμεταλλεύονται οι νεοφιλελεύθεροι και η απάντησή τους συνήθως είναι του τύπου: «Ναι! Πολύ ωραία όλα αυτά που λέτε, αλλά δεν είναι ρεαλιστικά γιατί κοστίζουν και η αγορά για να επιβιώσει θέλει κερδοφορία… Οι ανάγκες της αγοράς απαιτούν…» και άλλα τέτοια. Εδώ υπάρχουν δύο απαντήσεις: Η πρώτη και κάπως θεωρητική, είναι ότι η αγορά πρέπει να υπηρετεί τις ανθρώπινες ανάγκες και όχι οι άνθρωποι να υπηρετούν τις ανάγκες της αγοράς. Αυτό τουλάχιστον, γράφουν τα βιβλία των οικονομικών στα εισαγωγικά τους κεφάλαια. Η δεύτερη και πιο πρακτική, είναι ότι στην πραγματικότητα και έχοντας ως υπόδειγμα το αναπτυξιακό ξέσπασμα στην μεταπολεμική Ευρώπη, που έφτασε μέχρι τις μέρες μας, αυτό που γίνεται κατανοητό είναι ότι τα αξιοπρεπή ημερομίσθια και οι κοινωνικές πολιτικές ερμηνευμένες με οικονομικούς όρους, δεν είναι τίποτε άλλο, από την πιο σοβαρή επένδυση που μπορεί να κάνει ένα κράτος για την αγορά του. Άλλωστε, όπως όλοι οι οικονομολόγοι παραδέχονται, η πιο σοβαρή παράμετρος της ανάπτυξης είναι το ανθρώπινο κεφάλαιο.
Σημείωση
* Ανελαστική ζήτηση προϊόντος σημαίνει ότι η ζήτηση αυτού του προϊόντος μειώνεται ελάχιστα, παρά τη μεγάλη αύξηση της τιμής του, ενώ πλήρως ανελαστική είναι όταν η ζήτησή του παραμένει αμετάβλητη, όσο κι αν αυτό ακριβαίνει.
Ο Ηλίας Μακρής είναι περιφερειολόγος, μέλος του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ Ζακύνθου.
