Χριστόφορος Παπαδόπουλος: Το πολιτικό εκκρεμές αιωρείται;

Το πολιτικό εκκρεμές φαίνεται να κινείται αριστερόστροφα, μετά από μεγάλη στασιμότητα στα δεξιά της πολιτικής γεωγραφίας, αλλά και στη δεξιά διαχείριση των συμβόλων και των συναισθημάτων της κοινωνίας. Η πανδημία έπαιξε σπουδαίο ρόλο, ο φόβος συσπειρώνει υπό τη σημαία του κράτους και του σημαιοφόρου, δηλαδή της κυβέρνησης.

Η συγκυρία δεν ορίζεται πλέον, μόνο, από το τι συμβαίνει στο δικό μας «χωριό», αλλά από τις μεγάλες τάσεις, πού πηγαίνει ο καπιταλισμός και ο κόσμος. Η Αριστερά είναι εξοικειωμένη να αναλύει τις ανισότητες. Κατανοεί, επίσης, καλύτερα από τον καθένα, τους γεωπολιτικούς ανταγωνισμούς, τα οικονομικά κίνητρα, τη σύγκρουση για την ηγεμονία, τον πόλεμο χωρίς όπλα, αλλά και την πολιτική των κανονιοφόρων. Το παλεύει με την οικολογική μετάβαση και είναι αμήχανη με τον ψηφιακό μετασχηματισμό, παραπαίει μεταξύ απεριόριστου θαυμασμού και καταγγελίας της ψηφιακής επιτήρησης, μόνο. Της διαφεύγει ότι η επικοινωνία, αποκλειστικά δια μέσου του διαδικτύου, φτιάχνει σκληρές ταυτότητες, άκαμπτες, ότι μεταμορφώνει την πρόσληψη του κοινωνικού. Δυσάρεστα, εμμονικά.

Δεν μπορείς, όμως, να κάνεις πολιτική μετασχηματισμού, χωρίς να παρεμβαίνεις στην ιδεολογία, ιδιαίτερα στις ιδεολογίες της καθημερινότητας. Οι κεντρώοι εκσυγχρονιστές και οι δεξιοί σοσιαλδημοκράτες όταν ακούν ιδεολογία, «βγάζουν πιστόλι». Για να κάνεις, όμως, πολιτική, αριστερή πολιτική, αφετηρία είναι το κοινωνικό ζήτημα, η αφετηρία όχι το άπαν.

Η διαχείριση του φόβου είναι μια επικερδής επιχείρηση όταν κυβερνάς, μόνο που είναι εποχιακή, δεν εξασφαλίζει την κερδοφορία εσαεί. Ήδη τα κέρδη είναι λίγα, ενώ το κόστος ανεβαίνει. Οι απώλειες σε ζωές δεν κρύβονται, ούτε η εγκατάλειψη του ΕΣΥ, προκειμένου να επεκταθεί ο ιδιωτικός τομέας της Υγείας. Ο τελευταίος είναι η ατμομηχανή της «ανάπτυξης» όπως την οραματίζεται το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης. Στους πρωταθλητές της «ανάπτυξης» τα κολέγια της ιδιωτικής παιδείας. Οι τομείς της κοινωνικής αναπαραγωγής είναι η κότα με τα χρυσά αυγά για τη διατήρηση της κερδοφορίας του κεφαλαίου. Το ίδιο και η ιδιωτικοποίηση της δημόσιας περιουσίας, τα δίκτυα και οι επιχειρήσεις δημοσίου συμφέροντος.

Η ΝΔ δεν αποδέχθηκε ποτέ ότι τα Trikle–Down Economics, δηλαδή ο ισχυρισμός ότι η ευημερία των πλουσίων θα διαχυθεί κάποτε και στους από κάτω, διαψεύστηκαν διαχρονικά. Αντίθετα, επαληθεύθηκε η διεύρυνση των ανισοτήτων. Στη χώρα μας οι ανισότητες αυξήθηκαν θεαματικά την περίοδο της κρίσης και των μνημονίων, μειώθηκαν με τη διακυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ και επανήλθαν στο προηγούμενο επίπεδο λίγους μήνες μετά τη διακυβέρνηση της ΝΔ. Για τους δύσπιστους τα συμπεράσματα ανήκουν στην Έρευνα Εισοδημάτων και Συνθηκών Διαβίωσης των Νοικοκυριών, που ανακοινώνονται από την Eurostat.

Η επόμενη μέρα έχει ξεκινήσει πριν εκπνεύσει η προηγούμενη, η ακρίβεια ήρθε για να μείνει. Η αναστολή της καπιταλιστικής επέκτασης, λόγω της πανδημίας, είχε ως συνέπεια την κατάρρευση της ζήτησης της ενέργειας, τη μείωση της παραγωγής εξαιτίας της χαμηλής ζήτησης και την πτώση των τιμών. Η επανεκκίνηση της παγκόσμιας οικονομίας εκτίναξε το ελατήριο της κερδοσκοπίας, προκειμένου να αποκατασταθεί η ισορροπία του κέρδους. Πόσο μάλλον που η κερδοσκοπία στο φυσικό αέριο αποτελεί διαπραγματευτικό ατού της Ρωσίας, για την επιτάχυνση του αγωγού Nord stream 2. Οι τιμές δεν θα επανέλθουν, γιατί, εκτός των άλλων, το φυσικό αέριο αποτελεί το μεταβατικό καύσιμο για το πέρασμα στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας. Στη χώρα μας οι 4 μεγάλες ιδιωτικές επενδύσεις αφορούν την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας με φυσικό αέριο, πρέπει όμως να «βιαστούν» γιατί ο χρόνος είναι λίγος για κέρδη. Το 2030 και το 2050 πρέπει να υπάρξει η πλήρης απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα, του φυσικού αερίου συμπεριλαμβανομένου. Εκτός εάν…

Η αύξηση της τιμής της ενέργειας οδηγεί κυκλικά σε αυξήσεις όλων των ειδών, ιδιαίτερα των αγαθών πρώτης ανάγκης. Ο πληθωρισμός 4,8% δεν λέει όλη την αλήθεια, δεν έχει την ίδια επίπτωση στα ανώτερα εισοδήματα με τα λαϊκά, στα οποία η επιρροή του είναι δυσανάλογα βαριά. Πόσο μάλλον που η τιμαριθμική αναπροσαρμογή των μισθών είναι μια «κακιά λέξη», δυσφημισμένη από καιρό.

Η κυβέρνηση ήταν σαφής, ο προϋπολογισμός επίσης σαφής, τα δημόσια οικονομικά δεν θα στηρίξουν πλέον την εργασία και τους μικρούς, τα έκτακτα προγράμματα ενίσχυσης, λόγω πανδημίας, τελείωσαν το 2021. Τα χρηματοδοτικά εργαλεία, το Ταμείο Ανάκαμψης και το ΕΣΠΑ είναι σχεδιασμένα για τους μεγάλους. Οι μικροί είναι, επίσης, αποκλεισμένοι από την τραπεζική χρηματοδότηση.

Οι τράπεζες επιβίωσαν στο πρόσφατο παρελθόν με τις αλλεπάλληλες ανακεφαλαιοποιήσεις με δημόσιο χρήμα, σήμερα με τον αναβαλλόμενο φόρο, αλλά είναι «φειδωλοί» όσον αφορά την πραγματική οικονομία. Προτιμούν τους επιχειρηματικούς ομίλους, τα εξασφαλισμένα δάνεια με κρατική εγγύηση και τις τοποθετήσεις σε σίγουρα κρατικά ομόλογα. Τα επαγγελματικά επιμελητήρια εκτιμούν δεκάδες χιλιάδες λουκέτα το νέο έτος. Ο ΣΕΒ, από τη μεριά του, άλλα έχει σε προτεραιότητα, έτσι και αλλιώς εκφράζει αποκλειστικά τα συμφέροντα των εισηγμένων στο χρηματιστήριο εταιρειών. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης θριαμβολογεί για το 8% ανάπτυξης για φέτος και την πρόβλεψη 5% το 2022 (COVID επιτρέποντος). Δεν λέει ότι η μεγέθυνση δεν είναι συμπεριληπτική, δεν αφορά όλους, αλλά τα υψηλά και πολύ υψηλά εισοδήματα, τις κερδοφόρες μεγάλες επιχειρήσεις που απολαμβάνουν μικρότερους φορολογικούς συντελεστές και τις περιουσίες, οι οποίες μπορούν να μεταβιβάζονται ανέξοδα από γενιά σε γενιά. Η ασύδοτη επιχείρηση, η επιχείρηση χωρίς υποχρεώσεις και περιορισμούς, καθώς και η ιδιωτική περιουσία, είναι τα ιδεολογικά θεμέλια του νεοφιλελεύθερου καπιταλισμού, μια ιδεολογία διάχυτη στα μέσα ενημέρωσης και τους καθεστωτικούς πολιτικούς.

«Πες κάτι αριστερό, πες κάτι έστω», εκλιπαρούσε ο σκηνοθέτης Νάνι Μορέτι τον ηγέτη της Kεντροαριστεράς στην Ιταλία Μάσσιμο Ντ’ Αλέμα, στη διάσημη σκηνή της ταινίας «Απρίλης». Ενδεχομένως να ταιριάζει, δέκα χρόνια μετά, στον Νίκο Ανδρουλάκη, αφού ο νέος αρχηγός του ΚΙΝΑΛ–ΠΑΣΟΚ κρατάει εφτασφράγιστο μυστικό τις προθέσεις του όσον αφορά το πρόγραμμα και τις συμμαχίες του κόμματος του. Η δημοσιογραφική προώθηση φουσκώνει τα πανιά, σε βγάζει, όμως, μόνο σε κοντινούς προορισμούς. Ρωτήστε και το Ποτάμι.

Ανάποδα είναι τα πράγματα στον ΣΥΡΙΖΑ–ΠΣ, αφού το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης λέει πολλά και τις περισσότερες φορές αριστερά. Τα λέει όμως άτσαλα, εφήμερα, χωρίς συντακτικό, σαν τα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων που αλλάζουν από μέρα σε μέρα. Για να κερδίσει την αξιοπιστία, το αδύνατο στοιχείο που καταγράφεται σε κάθε ποιοτική ανάλυση των δημοσκοπήσεων, χρειάζεται συνοχή και αυτοκριτική. Για παράδειγμα, το Σχέδιο των Θέσεων για το Συνέδριο είναι ένα πλήρες, αναλυτικό και ταυτόχρονα ταυτοτικό κείμενο, απουσιάζει, όμως, ο κριτικός αναστοχασμός, περισσεύει ο αυτοθαυμασμός. Αυτοκριτική δεν σημαίνει αυτομαστίγωμα, αλλά ειλικρίνεια, που αποκαθιστά την εγκυρότητα. Τότε: τι έκανες λάθος, πού δείλιασες, τι υποτίμησες. Μετά: πότε πέταξες τη μπάλα στην εξέδρα, γιατί δημιούργησες εσωτερική διαίρεση. Τώρα, κυρίως τώρα: τι θα αλλάξεις αύριο, από αυτά που νομοθέτησες καταναγκαστικά, στο διαμορφούμενο νέο ευρωπαϊκό και παγκόσμιο πλαίσιο.

Τελευταίο, αλλά όχι έσχατο, το πολιτικό εκκρεμές κινείται στον βαθμό που το ελατήριο ωθείται από την κοινωνική δυναμική. Οι κινητοποιήσεις των νέων απέναντι στην καταστολή, των γυναικών απέναντι στην κακοποίηση και τις γυναικοκτονίες, των ανθρώπων του πολιτισμού απέναντι στην επισφάλεια και την περιθωριοποίηση της τέχνης και της δημιουργίας, των εργαζόμενων της e-food και της Cosco απέναντι στην εργοδοτική αυθαιρεσία, όλες μαζί βάζουν σε κίνηση τις παγωμένες πολιτικές συντεταγμένες.

Πηγή: Η Εποχή