Τρεις ημέρες πριν από την είσοδο του Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο, ο Κινέζος πρόεδρος Σι Ζιπίνγκ πήγαινε στο Νταβός. Από εκεί, προειδοποιούσε τις Ηνωμένες Πολιτείες, παίρνοντας θέση εναντίον του προστατευτισμού. Σήμερα, εκείνο που ανησυχεί τους Κινέζους ηγέτες είναι η πολιτική της οικονομικής ανάκαμψης του Τζο Μπάιντεν. Σε αυτήν βλέπουν ένα «συστημικό ρίσκο» για τη σημερινή οικονομική τάξη πραγμάτων.
Σε κάθε περίπτωση, οι ΗΠΑ μόλις ψήφισαν έναν από τους πιο κοινωνικούς νόμους στην ιστορία τους. Ο νόμος αυτός απομακρύνεται από τις οικονομικές στρατηγικές που εφαρμόστηκαν τις τελευταίες δεκαετίες, ευνοώντας τα κέρδη του κεφαλαίου –των κάθε είδους «νεοφυών» επιχειρήσεων και των εισοδηματιών μαζί– και αυξάνοντας την εγκατάλειψη των λαϊκών στρωμάτων. Έρχεται σε ρήξη με τις δημόσιες πολιτικές που έτρεμαν την αύξηση του πληθωρισμού και την εκτίναξη του χρέους. Δεν προσπαθεί πια να κατευνάσει τους νεοφιλελεύθερους και τους οικονομικούς υποστηρικτές τους με μειώσεις φόρων, χάρη στις οποίες παράγεται ένα πλεόνασμα που συχνά καταλήγει στο Χρηματιστήριο, διογκώνοντας τη χρηματοπιστωτική φούσκα.
Με το σχέδιο έκτακτης ανάγκης, ύψους 1,9 τρισ. δολαρίων (σχεδόν το 10% της ετήσιας παραγωγής πλούτου των ΗΠΑ), το οποίο θα ακολουθήσει ένα πρόγραμμα επενδύσεων στις υποδομές, στην καθαρή ενέργεια και στην εκπαίδευση (3 δισ. δολάρια σε 10 χρόνια), ο πρώην αντιπρόεδρος του Μπαράκ Ομπάμα μοιάζει επιτέλους να έχει πάρει το μάθημά του από όλη αυτή την ιστορία. Και από την αποτυχία του πρώην «αφεντικού» του που, ιδιαίτερα προσεκτικός, ιδιαίτερα κεντρώος, δεν θέλησε να επωφεληθεί από την οικονομική κρίση του 2007-2008 για να προωθήσει ένα καινούργιο New Deal. «Με την παγκόσμια οικονομία σε ελεύθερη πτώση, η κύρια μέριμνά μου δεν ήταν να ανασκευάσω την οικονομική τάξη πραγμάτων, αλλά να αποφύγω μια μεγαλύτερη καταστροφή»1, δικαιολογούνταν ο Μπαράκ Ομπάμα. Έχοντας εμμονή με το χρέος, η Ευρώπη την ίδια στιγμή επέβαλε στον εαυτό της μία δεκαετία δημοσιονομικής κάθαρσης, που συνεπαγόταν και το κλείσιμο νοσοκομειακών κλινών…
Ένα από τα πιο υποσχόμενα στοιχεία του σχεδίου Μπάιντεν είναι η καθολικότητά του. Περισσότερα από εκατό εκατομμύρια Αμερικανοί με ετήσιο εισόδημα μικρότερο των 75.000 δολαρίων έχουν ήδη λάβει μια επιταγή 1.400 δολαρίων από το δημόσιο ταμείο. Και είναι αξιοσημείωτο διότι, εδώ και 25 χρόνια, τα περισσότερα από τα δυτικά κράτη προσαρμόζουν την κοινωνική πολιτική τους σε όρια δαπανών που ολοένα χαμηλώνουν, με μηχανισμούς διαρκούς επιτήρησης, με τιμωρητικές και ταπεινωτικές «πολιτικές ενεργοποίησης» της απασχόλησης2. Αποτέλεσμα: εκείνοι που δεν λαμβάνουν πια τίποτα, παρ’ όλο που έχουν ανάγκες, παροτρύνονται να μισούν την κοινωνική πολιτική, που την πληρώνουν μεν αλλά βοηθάει κάποιους άλλους. Κατόπιν, ντοπαρισμένοι από τα μέσα ενημέρωσης, καταλήγουν να θεωρούν ότι δίνουν τα χρήματά τους σε απατεώνες και παράσιτα.
Η κρίση της Covid-19 διέκοψε αυτού του είδους τις κακολογίες. Κανείς δεν μπορεί να χρεώσει ούτε λάθος ούτε κακοδιαχείριση στους εργαζόμενους και στους ελεύθερους επαγγελματίες που η δραστηριότητά τους σταμάτησε απότομα. Σε κάποιες χώρες, το 60% εκείνων που έλαβαν κάποια έκτακτη ενίσχυση λόγω της πανδημίας δεν είχαν λάβει κανενός είδους επίδομα στο παρελθόν3. Το κράτος τούς βοήθησε χωρίς καθυστερήσεις, «ό,τι κι αν κοστίσει» και χωρίς να κάνει διακρίσεις. Για την ώρα, λίγοι είναι εκείνοι που γκρινιάζουν –εκτός από τον οικονομικό Τύπο και τη… Λαϊκή Κίνα.
- Barack Obama, A Promised Land, Crown, Νέα Υόρκη, 2020 (ελληνική μετάφραση: Γη της Επαγγελίας, εκδ. Athens Bookstore Publications, 2020).
- Βλ. Anne Daguerre, «Emplois forcés pour les bénéficiaires de l’aide sociale», «Le Monde diplomatique», Ιούνιος 2005.
- Σύμφωνα με την εταιρεία συμβούλων Boston Consulting Group (BCG), όπως αναφέρεται στο «The Economist», Λονδίνο, 6 Μαρτίου 2021.
Serge Halimi
Μετάφραση: Βάλια Καϊμάκη
Πηγή: Le Monde Diplomatique
