Γύρω από τον ΣΥΡΙΖΑ – Π.Σ. δομείται μια περιρρέουσα ατμόσφαιρα, που ενοχοποιεί τον πλουραλισμό, τα ρεύματα ιδεών, τα δικαιώματα, την ταξική μεροληψία, τη δημοκρατική λειτουργία, την κινηματική λογική, ως αναχρονιστικές αγκυλώσεις – εμπόδια στην «κυβερνησιμότητα». Ο ΣΥΡΙΖΑ καλείται με βάση τα παραπάνω να «ξορκίσει» την ίδια τη φύση του ως αριστερό κόμμα, προκειμένου να επιτευχθεί ένας και μόνο σκοπός: η μετεξέλιξή του σε ένα «κανονικό» κόμμα της συστημικής εναλλαγής και το «τσιµεντάρισμά του» στα «καλούπια» μιας πεπατημένης διαχείρισης.
Αν δεν υπάρξουν ισχυρά πολιτικά και ιδεολογικά «αντισώματα» σε αυτό θα επέλθει σύντομα, αντί της επιδιωκόμενης κοινωνικής γείωσης, η συστημική «επιµόλυνση», κύρια χαρακτηριστικά της οποίας αποτελούν ο «καθεστωτισμός», η «διαπλοκή», ο παραγοντισμός, ο λαϊκισμός, η απουσία κοινωνικών και πολιτικών αντανακλαστικών, η αποδυνάμωση αξιακών κωδίκων και αντιστάσεων.
Αυτό αναδεικνύει τη σημασία της «ιδεολογικής δουλειάς», της θεσμικής δημοκρατικής λειτουργίας, των συμμετοχικών διαδικασιών και των αρχών δεοντολογίας: Διαφορετικά, η ουσία της πολιτικής της Αριστεράς δεν θα διαφέρει από αυτήν των κομμάτων «διαχείρισης», που συνίσταται κυρίως στην κατοχύρωση προνομίων, καθώς και στο µοίρασµα των «ωφελημάτων» της «ανάπτυξης» και των «λαφύρων» ενός καταλεηλατημένου δημόσιου τομέα.
• Δημοκρατικός μετασχηματισμός της πολιτείας. Η κρίση που βιώνει η ελληνική κοινωνία είναι το αποτέλεσμα της ίδιας της φύσης του παραγωγικού υποδείγματος της χώρας, το οποίο δεν της επέτρεψε να µετασχηµατιστεί σε µια οικονομία γνώσης που επενδύει στο εργατικό δυναμικό της.
Σήμερα προβάλλει ως επιτακτική ανάγκη η μετάβαση σε ένα νέο παραγωγικό και αξιακό μοντέλο, το οποίο θα έχει στον πυρήνα του την καινοτομία, την αλληλέγγυα κοινωνική οικονομία, την «υγιή επιχειρηματικότητα», τον κόσμο των «κοινών», την πολιτισμική αναγέννηση. Αφορά δε εκείνες τις πολιτικές που θα καθιστούν τις ιδέες της Αριστεράς για κοινωνικό, πολιτισµικό και οικολογικό µετασχηµατισµό -µε δηµοκρατία και ελευθερία-, ηγεμονικές.
Η μετάβαση αυτή προϋποθέτει ριζοσπαστικές τομές στη δηµόσια διοίκηση, τις αγορές προϊόντων και υπηρεσιών, τις επιχειρήσεις, την παραγωγική διαδικασία, τις νοοτροπίες και το ανθρώπινο δυναμικό. Για να υποστηριχτεί όμως αυτό απαιτείται η συγκρότηση ενός προοδευτικού κοινωνικού µετώπου. Εάν, στο πλαίσιο µιας πλατιάς συμμετοχικής διαδικασίας, η πολιτική αναπαραγωγή του ΣΥΡΙΖΑ – Π.Σ. ως κύριου φορέα του μετώπου αυτού συνδυαστεί µε τον πολλαπλασιασμό του κοινωνικού του εκτοπίσματος, ενδυναμώνοντας το ιδεολογικό του στίγμα, θα έχει κατορθώσει να παίξει έναν πρωτοποριακό για τα δεδομένα της ιστορικής συγκυρίας ρόλο. Προσοχή όμως: ο στόχος δεν είναι η «κατάληψη» του κράτους, αλλά ο δημοκρατικός μετασχηματισμός του.
• Η ψηφιακή εποχή και το κόμμα. Οι νέες προκλήσεις επιβάλλουν τη λειτουργία του κόμματος ως «συλλογικού διανοούμενου», ως «συλλογικού ηγεμόνα» µε την γκραµσιανή έννοια. Γιατί το «κόμμα» της Αριστεράς δεν αποτελεί απλό εκπρόσωπο κοινωνικών οµάδων, αλλά λειτουργεί ως «παιδαγωγός», «διαπλαστής» και οργανωτής κοινωνικών συµµαχιών που τις µετασχηµατίζει σε «ιστορικό µπλοκ» ανατροπής.
Η ψηφιακή εποχή έχει αλλάξει βασικούς τομείς της οικονομίας, της εργασίας, όπως και του τρόπου σκέψης και συμπεριφοράς των ανθρώπων. Ομως δεν λειτουργούμε σε ιστορικό κενό: οι κύριες συνθήκες αναπαραγωγής του καπιταλισμού παραμένουν αναλλοίωτες και είναι αυτές που οξύνουν ακόμα περισσότερο τις κοινωνικές αντιθέσεις, καθώς οι ανισότητες συνεχώς διευρύνονται.
Σε αυτές τις συνθήκες το κόμμα καλείται να κάνει τη δική του υπέρβαση: να δρομολογήσει τον δικό του δημοκρατικό μετασχηματισμό, έτσι ώστε να καταστεί ικανό να εμπνεύσει και να συναντηθεί με τις κοινωνικές δυνάμεις αντίστασης στη «µεταδηµοκρατική Χίµαιρα», για να μη μετεξελιχθεί σε ένα ασπόνδυλο μεταμοντέρνο «υβρίδιο», δίχως πυξίδα και ταυτότητα.
Την έκβαση του αγώνα καθορίζει η παρέμβαση στους υλικούς και άυλους χώρους εργασίας, δράσης και έκφρασης των ανθρώπων, εκεί που παράγονται νέες ιδέες, πολιτισμός, κοινωνική γνώση και πλούτος. Το «ψηφιακό σύμπαν» περιλαμβάνεται αυταπόδεικτα στους χώρους αυτούς.
• Ευκαιρίες υπέρβασης και παγίδες. Η έλλειψη ενός χειροπιαστού, αξιοβίωτου συλλογικού προοδευτικού οράµατος, καθιστά αδήριτη την ανάγκη συνάντησης ευρέων κοινωνικών και πολιτικών δυνάμεων στη βάση αυτού του επίδικου. Το µη σχηµατοποιηµένο όραμα αποτελεί a priori μια πρόκληση συμμετοχής για τη συνδιαμόρφωσή του από τα κάτω. Η κριτική αποτίμηση της κυβερνητικής εµπειρίας του ΣΥΡΙΖΑ αποτελεί πολύτιμη παρακαταθήκη προς αυτήν την κατεύθυνση.
Εν μέσω υποχώρησης της διά ζώσης επαφής, καθώς και τάσεων «παθητικοποίησης» και ανάθεσης, η διάσπαση των δεσμών συνοχής υπέρ ενός «χαλαρού» κόμματος, που συναρθρώνεται από την τεχνητή συγκόλληση μεμονωμένων ατομισμών, µπροστά στην αναμονή της «εξουσίας», απωθεί την κοινωνία. Τα αποϊδεολογικοποιηµένα κόμματα – καρτέλ «εµπορεύονται» τα ίδια προϊόντα και απαιτούν «υψηλή ένταση κεφαλαίου» (συμβούλους ηγεμόνων) και όχι «υψηλή ένταση εργασίας» (ακτιβιστές και ιδεολόγους).
Η «πελατεία» τους µοιραία αποτελείται από αγοραστές «προϊόντων» και όχι ιδεών. Αυτή η «πελατεία» και οι εκπρόσωποί της µε ευκολία κινούνται από το ένα κόμμα-προϊόν στο άλλο. Η διάσπαση αυτή πολιτικής και ηθικής αποτελεί παγίδα αλλοτρίωσης. Ο δρόμος αυτός δεν µπορεί να έχει σχέση µε την Αριστερά και τον προοδευτισμό, που φιλοδοξεί να ριζώσει στην κοινωνία, να ζυμωθεί µε αυτήν και να αντλήσει δύναμη αµφισβήτησης και ανατροπής. Η απάντηση τελικά στο πλαστό δίλημμα ψηφιακό κόμμα ή όχι είναι το ανοιχτό στις πρωτοπόρες δυνάμεις της κοινωνίας, αριστερό, μαζικό, δημοκρατικό κόμμα.
Ο Φίλιππος Βαμβουκάκης είναι μέλος της Κ.Ε. του ΣΥΡΙΖΑ
Πηγή: Εφημερίδα των Συντακτών
