Χαραμάδες αισιοδοξίας για δυνητικές αλλαγές στην Τουρκία, μετά τις ραγδαίες εξελίξεις των τελευταίων ημερών, αφήνει ο επίτιμος πρόε-δρος του HDP και επίτιμο μέλος της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης του Συμβουλίου της Ευρώπης, Ερτουγρούλ Κιουρτσού, με άρθρο του απο-κλειστικά γραμμένο για την «Εποχή». «Το παλάτι του Ερντογάν ραγίζει από μέσα» επισημαίνει και επιχειρεί να νοηματοδοτήσει τους τριγμούς στην τουρκική πολιτική σκηνή.
«Τις τελευταίες δύο μέρες, παρακολουθούμε σε ζωντανή μετάδοση την ιστορία της κατάρρευσης του καθεστώτος στην Τουρκία». Έτσι συνόψισε την περασμένη Τρίτη ο συμπρόεδρος του Δημοκρατικού Κόμματος των Λαών (HDP) Μιτάτ Σανκάρ, τη συνεχιζόμενη διένεξη μεταξύ του Προέδρου της Τουρκίας Ταγίπ Ερντογάν και του γαμπρού του Μπεράτ Αλμπαϊράκ, εκδιωχθέντα πλέον υπουργού Οικονομίας και Δημοσιονομικών.
Η «νέα κρίση» προέκυψε με την απροσδόκητη και ασυνήθιστη «παραίτηση» του Αλμπαϊράκ για «λόγους υγείας», την οποία δημοσίευσε στο λογαριασμό του στο ίνσταγκραμ την Κυριακή, για να ακολουθήσει η γραπτή δήλωση του Ερντογάν σχετικά με την «απαλλαγή του Αλμπαϊράκ από τα καθήκοντά του» την επομένη. Η φράση περί «ζωντανής μετάδοσης της κατάρρευσης του καθεστώτος» αναφέρεται ιδιαίτερα στη νεκρική σιγή, την Κυριακή και τη Δευτέρα, των τουρκικών Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης που ανήκουν, κατά κύριο λόγο, στους εγκάθετους του καθεστώτος, τα οποία απέφυγαν να σχολιάσουν τη σύγκρουση μέχρι τη στιγμή που ο Ερντογάν δημοσίευσε το επίσημο ανακοινωθέν.
Αιμορραγούσα πληγή
Καθιστώντας το υφιστάμενο καθεστώς υπεύθυνο για την κρίση, ο Σανκάρ κάλεσε τον Πρόεδρο «μαζί με ολόκληρο το υπουργικό του συμβούλιο να παραιτηθεί και να ανοίξει το δρόμο για πρόωρες εκλογές, τώρα». Το εάν το κάλεσμα του HDP παραμείνει φωνή βοώντος εν τη ερήμω ή θα αντηχήσει σε όλη την πολιτική σκηνή της Τουρκίας, είναι ένα ανοιχτό ερώτημα. Τα κόμματα της αντιπολίτευσης φαίνονται ακόμη απρόθυμα να αμφισβητήσουν το καθεστώς, ενώ ο κυβερνών συνασπισμός παραμένει αδιάφορος.
Ο ανασχηματισμός του Ερντογάν στους επικεφαλής της οικονομίας και των δημοσιονομικών, δεν μπορεί να λειάνει την κρίση του καθεστώτος. Τα προβλήματα είναι περισσότερο διαρθρωτικού χαρακτήρα παρά προσωπικά και ο τρόπος, με τον οποίο χειρίζεται ακόμα και τα προσωπικά του ζητήματα ο Ερντογάν, τροφοδοτεί περαιτέρω την κρίση. Σύμφωνα με φήμες που διαρρέουν από την Προεδρία και τους συμμάχους του Αλμπαϊράκ, ο Ερντογάν φέρεται να έχει εξαναγκάσει τον γαμπρό του να παραιτηθεί με βίαιο τρόπο. Δεν ήταν εθελοντική παραίτηση μετά από μία διαφωνία. Ως αποτέλεσμα, η άδοξη απόλυση του Μπεράτ Αλμπαϊράκ, γιου του Σαντίκ Αλμπαϊράκ, παλιού συμμάχου του Ερντογάν, ήταν και προσβλητική εκτός από τραυματική, κάτι που οδήγησε σε μια νέα κρίση εντός του εσώτερου κύκλου της εξουσίας του Ερντογάν. Επικεφαλής μιας οικογένειας του πολιτικού Ισλάμ με μεγάλη επιρροή και ιδιοκτήτης ενός φιλικού προς τον Ερντογάν ομίλου Μέσων Ενημέρωσης, ο Σαντίκ Μπαϊράκ και ο άλλος γιος του Σερχάτ φέρονται να έχουν παραιτηθεί από μέλη του AKP. Αυτό αφήνει μια αιμορραγούσα πληγή μέσα στην πολυπλόκαμη λυκοσυμμαχία των εγκάθετων που ομαδοποιούνται γύρω από την ηγεσία του Ερντογάν. Οι πικρές διαφωνίες με την οικογένεια Αλμπαϊράκ πιθανότατα θα έχουν μακροπρόθεσμες αρνητικές συνέπειες στην ευρύτερη κομματική βάση του AKP.
Πτώση της δυναστείας, αύξηση της λαϊκής δυσαρέσκειας
Η έλλειψη διαφανούς και αξιόπιστης δημόσιας ενημέρωσης τροφοδοτεί αναπόφευκτα τις θεωρίες συνωμοσίας σχετικά με τις βασικές αιτίες της σύγκρουσης στην κορυφή της ολιγαρχίας του AKP. Το πραγματικό σφάλμα σε αυτές τις θεωρίες συνωμοσίας έγκειται στο ότι, αντί να επικεντρώνονται σε βασικά και συγκεκριμένα γεγονότα που λαμβάνουν χώρα μπροστά στα μάτια μας, τείνουν να βασίζονται σε μια αλυσίδα αναπόδεικτων υποθέσεων.
Το πρώτο σαφές γεγονός είναι ότι η υποστήριξη της κοινής γνώμης για τους δύο κυβερνητικούς εταίρους, AKP και MHP, βρίσκεται σε συνεχή πτώση από τις τοπικές εκλογές της 31ης Μαρτίου 2019 και μετά. Εφόσον η τάση αυτή συνεχιστεί, μία ακόμα θητεία για τον Ερντογάν μπορεί να αποδειχθεί απλώς χίμαιρα. Ένα πιο ρεαλιστικό σενάριο είναι ότι σε λίγα χρόνια, ο Ερντογάν μπορεί να βρεθεί με χειροπέδες και να λογοδοτήσει για τα ατελείωτα εγκλήματα που διαπράχθηκαν κατά των δικαιωμάτων και των ελευθεριών των λαών κατά τη διάρκεια της κυριαρχίας του.
Το δεύτερο γεγονός είναι το καθημερινά επιδεινούμενο δίδυμο σπιράλ της οικονομικής και της κοινωνικής κρίσης. Η ύφεση που επιδεινώθηκε με την πανδημία COVID-19 ωθεί την ανεργία στο άνευ προηγουμένου ποσοστό του περίπου 30%. Η ατελείωτη υποτίμηση της τουρκικής λίρας οδηγεί σε εκτόξευ-ση των τιμών ενώ προκύπτουν άνευ προηγουμένου δυσκολίες στον χειρισμό του εγγυημένου από το κράτος εξωτερικού χρέους, συνολικού ύψους 400 δισεκατομμυρίων δολαρίων, και των δημόσιων οικονομικών.
Το τρίτο γεγονός είναι ο αυξανόμενος φασισμός και η θρησκευτική μισαλλοδοξία που μετέτρεψε μία κοσμική δημοκρατία σε καρικατούρα και αρνήθηκε τα βασικά δικαιώματα και τις ελευθερίες με την κίβδηλη αιτιολογία της καταπολέμησης της τρομοκρατίας. Η Τουρκία έχει μετατραπεί στη μεγαλύτερη φυλακή στον κόσμο για δημοσιογράφους, πολιτικούς και ακτιβιστές για τα δικαιώματα των γυναικών, την κουρδική απελευθέρωση, την εργασία και τα εργατικά δικαιώματα, το περιβάλλον.
Και το τέταρτο γεγονός είναι η εκ νέου επαναποικιοποίηση του Κουρδιστάν μετά την εκδίωξη Κούρδων δημάρχων και την επιβολή ειδικών διοικητικών μέτρων και άλλων μέτρων ασφαλείας για την ουσιαστική άρνηση των βασικών δικαιωμάτων και ελευθεριών των πολιτών κουρδικής καταγωγής.
Υπό αυτές τις συνθήκες, η λαϊκή δυσαρέσκεια αυξάνεται. Οι οικονομικές δυσκολίες χειροτερεύουν, οι ζυμώσεις και οι διεργασίες αναστατώνουν όλους τους τομείς του δημόσιου βίου. Ο Μπουλέντ Αρίντς, πρώην πρόεδρος του τουρκικού κοινοβουλίου και μέλος της Προεδρικής Ανώτερης Συμβουλευτικής Επιτροπής, σε μια κρίσιμη δήλωση πριν από την απόλυση του Αλμπαϊράκ παραδέχτηκε ότι «υπάρχουν σίγουρα οικονομικές δυσκολίες. Διαφώνησα με τον κ. Υπουργό (Αλμπαϊράκ), όταν ισχυρίστηκε ότι η δυσφορία του κοινού ήταν περισσότερο ψυχολογικής φύσης παρά οικονομικής. Όλοι το αισθανόμαστε, σαν να κρατάμε αυτές τις δυσκολίες στα χέρια μας.»
Το «απρόβλεπτο» του Ερντογάν
Και ο Ερντογάν νιώθει τις «δυσκολίες» πιο έντονα από όλους. Αντιλαμβάνεται από την πλευρά του ότι αυτός και η «δυναστεία» του καλπάζουν προς το ίδιο μέλλον στο οποίο καταδικάστηκαν όλες οι δυναστείες στην Ιστορία. Και προσπαθεί απεγνωσμένα να ωθήσει τους συμβούλους του να αντισταθούν. Καθώς ο καιρός περνάει, ο πανικός του Ερντογάν αυξάνεται, ο ίδιος παρακάμπτει όλο και περισσότερο τις νομικές διατυπώσεις και διαδικασίες, οι ναρκισσιστικές και αλαζονικές παρορμήσεις του κυριαρχούν, και έχοντας στερήσει τον εαυτό του από τα απαραίτητα μέσα και πολιτικές, καταλήγει σε βίαιες εκρήξεις.
Το «απρόβλεπτο» του Ερντογάν είναι μάλλον μια ένδειξη της αστάθειας του καθεστώτος και του μεγέθους της κρίσης που σκιάζει τον ορίζοντα της Τουρκίας, παρά του προσωπικού του χαρακτήρα. Το καθεστώς έχει παγιδευτεί στο αδιέξοδο των ίδιων του των φιλοδοξιών και των αλυτρωτικών φαντασιώσεών του, ενώ έχει πιαστεί απροετοίμαστο στην κρίση.
Οι κοινωνικές και δημοκρατικές δυνάμεις της Τουρκίας αγωνίζονται επίμονα ενάντια στην άνοδο του φασισμού από το 2015. Μπορούμε να πούμε χωρίς υπερβολή ότι, παρά τις άτολμες και χωρίς αρχές πολιτικές κατευνασμού εκ μέρους της Ευρώπης απέναντι στην ενός ανδρός αρχή του Ερντογάν – λόγω του δικού της επείγοντος να διατηρήσει την Άγκυρα ως κυματοθραύστη απέναντι στις προσφυγικές ροές – οι δημοκρατικές και λαϊκές δυνάμεις της Τουρκίας αντέκρουσαν αποφασιστικά το τυραννικό καθεστώς του Ερντογάν. Είναι καιρός να επανενωθούμε για τη δημοκρατία και τη λαϊκή κυριαρχία, καθώς η κρίση του καθεστώτος βαθαίνει κι εμείς δεν μπορούμε να κάνουμε ούτε βήμα πίσω. We shall overcome (Θα το ξεπεράσουμε).
Ertuğrul Kürkçü
Πηγή: Η Αυγή
