Αν δεν μπορείς να υπερβείς ευθέως ένα εμπόδιο, παράκαμψέ το. Αυτό συμβαίνει με την κυβέρνηση σήμερα, όπου διά της πλαγίας, μέσω ΣΔΙΤ, επιχειρείται η δύσκολη -καθότι αντίθετη με το σύνολο της κοινωνίας- ιδιωτικοποίηση της ΕΥΔΑΠ.
Συγκεκριμένα, το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών μεθόδευσε αιφνιδίως χωρίς ανοιχτή διαδικασία διαγωνισμούς εκχώρησης με ΣΔΙΤ του 80% των αποθεμάτων νερού της χώρας. Στόχος είναι να εκχωρηθεί δηλαδή το Εξωτερικό Υδροδοτικό Σύστημα (ΕΥΣ) της ΕΥΔΑΠ (Μόρνος, Εύηνος, Υλίκη, δίκτυο) σε Αιτωλοακαρνανία, Φωκίδα, Βοιωτία και Αττική, την ώρα που τα διανεμόμενα κέρδη της εταιρείας σε μετόχους αυξήθηκαν στο 70% και της ζητούνται για πρώτη φορά σε ρευστό 266 εκατ. ευρώ από την ΕΥΔΑΠ Παγίων.
Είναι η εκτεταμένη αυτή διανομή των κερδών σε συνδυασμό με την απαίτηση σημαντικού ύψους ρευστών που δημιουργούν ασφυκτικές συνθήκες για την εταιρεία και οδηγούν τον εκπρόσωπο των εργαζομένων στο Δ.Σ. της ΕΥΔΑΠ Γιώργο Αλεξανδράκη στο συμπέρασμα πως υπάρχει μεθόδευση για την εκχώρηση του ΕΥΣ, αλλά και την έμμεση ιδιωτικοποίηση της ΕΥΔΑΠ, θυμίζοντας πως υπάρχουν πολλές εγχώριες και μεγάλες ευρωπαϊκές εταιρείες που διεκδικούν τους υδάτινους πόρους της ΕΥΔΑΠ εδώ και χρόνια. Όχι τυχαία βέβαια, αφού το πόσιμο νερό αρχίζει και σπανίζει εξαιτίας της παγκόσμιας πληθυσμιακής αύξησης, της μόλυνσης του περιβάλλοντος και της κλιματικής αλλαγής, με συνέπεια να θεωρείται το «πετρέλαιο του 21ου αιώνα».
Σήμερα 1 δισεκατομμύριο άνθρωποι δεν έχουν πρόσβαση σε καθαρό πόσιμο νερό σε όλο τον κόσμο και 2,6 δισεκατομμύρια άνθρωποι δεν έχουν πρόσβαση σε αποχέτευση. Κάθε μέρα 5.000 παιδιά πεθαίνουν από τις επιπτώσεις της κατανάλωσης βρόμικου νερού. Να θυμίσουμε ακόμη πως η Παγκόσμια Τράπεζα έχει προβλέψει ότι έως το έτος 2025 θα μειωθεί το φρέσκο πόσιμο νερό για τα δύο τρίτα του παγκόσμιου πληθυσμού. Η ανάγκη αντιμετώπισης της παγκόσμιας κρίσης των υδάτων είναι προφανής. Αυτή που δεν είναι καθόλου προφανής είναι η λύση της μεταφοράς του ελέγχου αυτού του πολύτιμου φυσικού πόρου από τον δημόσιο στον ιδιωτικό τομέα που προτείνουν διεθνείς οργανισμοί και πλούσιες κυβερνήσεις.
Δεδομένου του ιστορικού των εταιρειών που έχουν αρχίσει να ιδιωτικοποιούν τα συστήματα του νερού και δεδομένου ότι η ιδιωτικοποίηση δημόσιων αγαθών από εταιρείες που οδηγούνται από το κέρδος έχει προκαλέσει συχνά οικονομική, κοινωνική και περιβαλλοντική καταστροφή, δεν υπάρχει λόγος να πιστέψουμε ότι οι ιδιωτικές εταιρείες θα επιδείξουν πιο υπεύθυνη διαχείριση και πρακτικές εάν αποκτήσουν τον έλεγχο συστημάτων πόσιμου νερού.
Από τη διεθνή εμπειρία προκύπτουν δέκα βασικοί λόγοι -μεταξύ πολλών- για τους οποίους η ιδιωτικοποίηση της παροχής νερού αποτυγχάνει ως επιζήμια διεθνώς (www.waterjustice.org), κάτι που φυσικά ισχύει και για την Ελλάδα.
1. Υψηλότεροι λογαριασμοί νερού
Στην Ακτή του Ελεφαντοστού, τη Γουινέα, τη Σενεγάλη, τη Βολιβία, στις Φιλιππίνες και πολλές άλλες χώρες, οι ιδιωτικές εταιρείες που αποκτούν τον έλεγχο των δημόσιων συστημάτων νερού αυξάνουν συνεχώς την τιμή του έπειτα – συχνά καθιστώντας το νερό απρόσιτο στους φτωχούς.
2. Αποσυνδέσεις από το δίκτυο
Εάν οι φτωχές οικογένειες δεν μπορούν να πληρώσουν τους λογαριασμούς υδροδότησης, διατρέχουν τον κίνδυνο αποσύνδεσης από το σύστημα παροχής νερού. Αυτό συνέβη σε Ακτή Ελεφαντοστού, Γουινέα, Σενεγάλη. Στη Νότια Αφρική οι αποσυνδέσεις για μη πληρωμές συνεχίστηκαν ακόμη και κατά τη διάρκεια της επιδημίας χολέρας του 2000.
3. Τα κέρδη εγκαταλείπουν τις κοινότητες
Οι ιδιωτικές εταιρείες είναι ελεύθερες να μεταφέρουν τα κέρδη τους έξω από τις κοινότητες και στις τσέπες των μακρινών μετόχων και των στελεχών των εταιρειών αντί να επανεπενδύσουν χρήματα στο σύστημα νερού.
4. Η διαφθορά αναπαράγεται, η λογοδοσία μειώνεται
Οι συμβάσεις ιδιωτικοποίησης μπορούν να συνδεθούν με κακή διαφάνεια και αδύναμη λογοδοσία. Στο Μαρόκο, η σύμβαση ύδρευσης της Καζαμπλάνκα εκχωρήθηκε προσωπικά, χωρίς διαγωνισμό, από τον αείμνηστο Βασιλιά Χασάν Β΄. Στην Γκάνα, η Παγκόσμια Τράπεζα και το υπουργείο Υδάτων μάχονται για την ακύρωση μιας σύμβασης 30 εκατομμυρίων δολαρίων παραβιάζοντας τον νόμο περί προμηθειών.
5. Επιλογή περιοχών
Οι ιδιωτικές εταιρείες προτιμούν να εξυπηρετούν πληθυσμούς μεσαίας τάξης, όπου υπάρχουν ήδη σωληνώσεις και δίκτυα που μπορούν να τους εγγυηθούν κέρδη. Στο Νταρ Ες Σαλάμ, η σύμβαση ιδιωτικοποίησης του νερού επέλεξε τις επικερδείς περιοχές που διαθέτουν ήδη αξιόπιστη παροχή νερού, ενώ οι φτωχές περιοχές αποκλείστηκαν.
6. Η Αφρική αγνοείται
Η υποσαχάρια Αφρική συγκεντρώνει το 25% των ανθρώπων που χρειάζονται παγκοσμίως σύνδεση με νερό, αλλά έχει λάβει λιγότερα από 1% των υποσχέσεων επενδύσεων εκ μέρους των ιδιωτικών εταιρειών. Περίπου 80% των μεγάλων συμβάσεων ιδιωτικοποίησης των υδάτων στην υποσαχάρια Αφρική έχει τερματιστεί ή αμφισβητείται λόγω επενδυτικών προβλημάτων.
7. Η χρηματοδότηση κοστίζει περισσότερο
Σε αντίθεση με τη δημόσια χρηματοδότηση, τα δάνεια προς ιδιωτικές εταιρείες βαρύνονται με υψηλότερα επιτόκια. Αυτά τα υψηλότερα επιτόκια μεταβιβάζονται στους χρήστες που τότε πρέπει να πληρώσουν περισσότερα για επισκευές, αναβαθμίσεις και άλλες εργασίες συντήρησης.
8. Θέσεις εργασίας χάνονται
Η ιδιωτικοποίηση του νερού σχετίζεται με περικοπές θέσεων εργασίας ή / και περικοπές στις παροχές σε εργαζόμενους. Η μείωση του προσωπικού θέτει σε κίνδυνο την εξυπηρέτηση των πελατών και την ποιότητα του νερού. Στην Γκάνα, εκατοντάδες εργαζόμενοι απολύθηκαν στο πλαίσιο μιας σύναψης σύμβασης διαχείρισης νερού από ιδιώτες.
9. Επιβάλλεται απέξω
Η ιδιωτικοποίηση του νερού γίνεται συχνά προϋπόθεση εάν οι φτωχές χώρες θέλουν να λάβουν ελάφρυνση του χρέους ή βοήθεια από την Παγκόσμια Τράπεζα και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Στην Τανζανία, η ιδιωτικοποίηση των υδάτων στο Νταρ Ες Σαλάμ έγινε βασικός όρος για την ελάφρυνση του χρέους και την παροχή φθηνών δανείων από διεθνείς δωρητές. Στην Γκάνα, η ιδιωτικοποίηση των υδάτων αποτελεί επίσης προϋπόθεση για την ελάφρυνση του χρέους.
10. Η αναστροφή είναι δύσκολη
Μόλις μια δημόσια υπηρεσία ιδιωτικοποιήσει το σύστημα νερού της, η απόσυρση από τη συμφωνία μπορεί να είναι πολύ δύσκολη. Στην Τανζανία, οι πολυεθνικές του νερού μήνυσαν την κυβέρνηση για εκατομμύρια δολάρια μετά την ακύρωση της σύμβασης.
Από τα παραπάνω στοιχεία φαίνεται η απροκάλυπτα καταστροφική δράση των πολυεθνικών εταιρειών νερού στις αναπτυσσόμενες χώρες. Όμως και στις αναπτυγμένες οικονομίες η ιδιωτικοποίηση του νερού δεν είχε θετική έκβαση.
Για παράδειγμα, στις ΗΠΑ το δημοτικό συμβούλιο της Βαλτιμόρης, το 2018, αποφάσισε να απορρίψει τη συνταγή της ιδιωτικοποίησης ως λύση για την επίλυση του προβληματικού συστήματος ύδρευσης και αποχέτευσης της πόλης. Το συμβούλιο εκτίμησε ότι η ιδιωτικοποίηση θα είχε ως αποτέλεσμα την απώλεια θέσεων εργασίας και την αύξηση των τιμολογίων, επειδή οι ιδιωτικές εταιρείες έχουν μόνο κίνητρο το κέρδος και αντιμετωπίζουν το δημόσιο αγαθό ως εμπόρευμα.
Στη Βρετανία, επίσης, στις δύο περιφέρειες της χώρας όπου ιδιωτικές εταιρείες ανέλαβαν την εκμετάλλευση του νερού (Αγγλία, Ουαλία) οι τιμές για τα νοικοκυριά ήταν πολύ υψηλότερες απ’ ό,τι στις άλλες δύο περιφέρειες (Σκωτία, Βόρεια Ιρλανδία), όπου η εκμετάλλευση παρέμεινε στα χέρια του Δημοσίου. Επιπλέον, από λεπτομερείς μελέτες σχετικά με τις βρετανικές ιδιωτικοποιήσεις στον ηλεκτρισμό, στο φυσικό αέριο, στις τηλεπικοινωνίες, στο νερό και στον σιδηρόδρομο δεν προέκυψαν στοιχεία που να δείχνουν ότι η ιδιωτικοποίηση έχει προκαλέσει κάποια σημαντική βελτίωση της παραγωγικότητας.
Η μεγαλύτερη μελέτη που έγινε δε για την αποτελεσματικότητα των ιδιωτικοποιημένων εταιρειών εξέτασε όλες τις ευρωπαϊκές εταιρείες που ιδιωτικοποιήθηκαν κατά τη διάρκεια της περιόδου 1980-2009. Συγκρίνοντας την απόδοσή τους με εταιρείες που παρέμειναν δημόσιες και με τη δική τους προηγούμενη απόδοση ως δημόσιες εταιρείες, κατέληξε στο συμπέρασμα πως οι ιδιωτικοποιημένες εταιρείες είχαν χειρότερη απόδοση από εκείνες που παρέμειναν δημόσιες και συνέχισαν να το κάνουν έως και δέκα χρόνια μετά την ιδιωτικοποίησή τους (https://www.psiru.org/sites/default/files/2014-07-EWGHT-efficiency.pdf).
Οι εργαζόμενοι στην ΕΥΔΑΠ αλλά και η ελληνική κοινωνία στο σύνολό της οφείλουν να αντιστρατευθούν σε κάθε παρόμοια προσπάθεια ιδιωτικοποίησης της ΕΥΔΑΠ, γιατί αυτό που διακυβεύεται είναι για άλλη μία φορά η δημόσια υγεία μας.
Κώστας Καλλωνιάτης
Πηγή: Η Αυγή
