Τα τελευταία χρόνια, ιατρικές και φαρμακευτικές μελέτες επιβεβαιώνουν όλο και περισσότερο τη θετική συμβολή της κάνναβης και των παραγώγων της στην αντιμετώπιση σοβαρών ασθενειών. Παράλληλα, όλο και περισσότερες χώρες στην Ευρώπη και αλλού αναμορφώνουν τη νομοθεσία τους και νομιμοποιούν τη χρήση της κάνναβης για ιατρικούς και θεραπευτικούς λόγους, δίνοντας έτσι και μια σημαντική ώθηση στην οικονομία τους. Αντιαπαγορευτικά κινήματα αλλά και διεκδικήσεις ασθενών συναντιούνται διεκδικώντας την αλλαγή και στην Ελλάδα της σχετικής νομοθεσίας. Και ίσως να μην είμαστε πολύ μακριά απ’ αυτό.
Εδώ και χιλιάδες χρόνια, η ινδική κάνναβη χρησιμοποιείται ποικιλοτρόπως από τις περισσότερες γνωστές ανθρώπινες κοινωνίες και στους περισσότερους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας. Από τη δεκαετία του ’30 όμως άρχισε να αντιμετωπίζεται αποκλειστικά ως ναρκωτικό και σταδιακά η χρήση της άρχισε να απαγορεύεται και να διώκεται. Η δαιμονοποίησή της από τις κυρίαρχες συντηρητικές δυνάμεις σε όλο τον πλανήτη και τα συμφέροντα των φαρμακοβιομηχανιών δεν άφησαν περιθώρια στην επιστημονική έρευνα για τις ευεργετικές ιδιότητες της κάνναβης. Ωστόσο, εδώ και δεκαετίες, τα ιατρικά και φαρμακευτικά δεδομένα υπέρ της ευεργετικής χρήσης της κάνναβης συσσωρεύονται παγκοσμίως, όπως βλέπουμε και στην ιστοσελίδα των «Ασθενών υπέρ της φαρμακευτικής χρήσης της κάνναβης» με αποτέλεσμα τα στερεότυπα στη βάση των οποίων απαγορεύεται η χρήση της να καταπίπτουν το ένα μετά το άλλο. Πρωτοπόροι επιστήμονες και ακτιβιστές, και κυρίως ασθενείς, αποκαλύπτουν αυτό που οι πολιτικά και κοινωνικά συντηρητικοί και οικονομικά ιδιοτελείς σε όλο τον κόσμο δεν ήθελαν να μαθευτεί: ότι η κάνναβη σώζει ζωές.
Για το κατά πόσον ισχύει αυτό, διαβάζουμε σε ανοιχτή επιστολή που έστειλαν 21 ασθενείς και η οποία δημοσιεύεται στην ιστοσελίδα τους:
«Όλοι έχουμε χρησιμοποιήσει ή χρησιμοποιούμε ή διεκδικούμε το δικαίωμα να χρησιμοποιούμε τη Φαρμακευτική Κάνναβη, ο καθένας σε διαφορετική μορφή και με διαφορετικούς τρόπους, ανάλογα με την πάθηση και τις ιδιαίτερες ανάγκες και ελλείψεις του κάθε οργανισμού. Όλοι όσοι τη χρησιμοποιούμε έχουμε δει σημαντικότατη βελτίωση στην Υγεία μας και εννοείται ότι όλοι ξεκινήσαμε την προσπάθεια αποκατάστασης της Υγείας μας με τους παραδοσιακούς τρόπους φαρμακευτικής, κάτι που αποδεικνύεται από τα ιατρικά ιστορικά μας, αλλά δυστυχώς ή δεν απέδωσαν αυτοί οι τρόποι ή δημιούργησαν σοβαρότατες παρενέργειες με αποτέλεσμα να απορριφθούν από εμάς τους ασθενείς ως ανασφαλείς τρόποι θεραπείας. Η απόγνωση και το αδιέξοδο στη βελτίωση της υγείας μας με τους παραδοσιακούς τρόπους μάς οδήγησε στην αναζήτηση άλλων εναλλακτικών τρόπων θεραπείας.
Η ανακάλυψη της Φαρμακευτικής Κάνναβης ήταν μία έκπληξη για εμάς, αλλά και μία πολύ δύσκολη απόφαση η εφαρμογή της, καθώς κατά πρώτον υπάρχουν προς το παρόν, εξαιτίας της απαγορευτικής πολιτικής, πολύ λίγες έρευνες πάνω σε ανθρώπους, και κατά δεύτερον υπάρχει αυτό το αρνητικό κλίμα και η σκιά της παρανομίας ακόμα και στην υποτιθέμενα νόμιμη στην Ελλάδα Κανναβιδιόλη (η οποία υπενθυμίζουμε ότι περιέχει το νόμιμο 0,2% ποσοστό Τετραϋδροκανναβινόλης, σύμφωνα με το Νόμο 4139/2013).
Η αρχικά πειραματική εφαρμογή της Φαρμακευτικής Κάνναβης μας απέδωσε σε διάστημα το πολύ δύο εβδομάδων τα πρώτα ενθαρρυντικά αποτελέσματα, και σε περιπτώσεις χρονίων νευροπαθητικών πόνων και σπαστικότητας μέσα σε δύο το πολύ ημέρες!
Έτσι λοιπόν συνεχίσαμε, περιμένοντας να δούμε και τα αποτελέσματα των εργαστηριακών εξετάσεων, ο καθένας ανάλογα με την ασθένειά του και είναι προφανές ότι συνεχίσαμε τελικά τη χρήση της Φαρμακευτικής Κάνναβης, επειδή οι εξετάσεις μας ήταν προς το καλύτερο και όχι προς το χειρότερο! Το ίδιο και η ψυχολογία μας η οποία, είτε με όλο το εκχύλισμα του φυτού [δηλαδή συμπεριλαμβανόμενης και της παράνομης στην Ελλάδα Τετραϋδροκανναβινόλης (THC) ], είτε με τη χρήση μόνο της μη ψυχότροπης και νόμιμης σε 50 περίπου χώρες Κανναβιδιόλης (CBD), επιτέλους κατάφερε να βρει την πιο φυσιολογική της ισορροπία από την έναρξη της όποιας ασθένειάς μας, κάτι που ΟΛΟΙ οι ασθενείς ΟΡΚΙΖΟΜΑΣΤΕ ότι δεν ήταν εφικτό με κανένα από όσα άλλα σκευάσματα χρησιμοποιήσαμε, πολλά από τα οποία, ειδικά για τους χρόνιους πόνους, μας μετέτρεπαν σιγά-σιγά σε άψυχα ζόμπι με αμέτρητες επιβαρυντικές συνέπειες και παρενέργειες για τον οργανισμό μας».
Όπως γράφουν στην επιστολή τους, οι εικοσιένα (21) σοβαρά ασθενείς με αναπηρίες προέρχονται από όλους τους κοινωνικούς χώρους, από καθηγητή πανεπιστημίου, συνταξιούχο αστυνομικό και εν ενεργεία γιατρούς μέχρι οικοδόμο και καπετάνιο (σκίπερ). Και οι παθήσεις τους περιλαμβάνουν, συγκεκριμένα και μέχρι τις 30/11/2015, που δημοσιεύεται η επιστολή, τις παρακάτω: αθροιστική κεφαλαλγία, γλαύκωμα, εξελκυσμό βραχιονίου πλέγματος, παιδική επιληψία, ερυθηματώδη λύκο, καρκίνο του μαστού, καρκίνο του προστάτη, HIV/AIDS, παραπληγία, σκλήρυνση κατά πλάκας.
«Ιησού των βοτάνων» χαρακτηρίζει την κάνναβη ο Γιώργης Οικονομόπουλος, ο οποίος είναι ψυχίατρος-νευρολόγος και πρόεδρος του Ελευθεριακού Συνδέσμου Απεξάρτησης (ΕΛΕΥ.ΣΥΝ.Α). «Οι τυφλοί βλέπουνε (γλαύκωμα), οι παράλυτοι περπατάνε (σκλήρυνση κατά πλάκας) και οι καρκίνοι αυτοκτονούν», καθώς η κάνναβη έχει τη δυνατότητα να «ξεκλειδώνει» το ενδογενές κανναβιδοειδές σύστημα που έχουν οι άνθρωποι και που είναι υπεύθυνο για την καλή λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος. Η ανακάλυψη του ενδογενούς κανναβιδοειδούς συστήματος πραγματοποιήθηκε τη δεκαετία του ’90 και έδωσε νέα ώθηση στην επιστημονική έρευνα.
Ποιον εξυπηρετεί λοιπόν η συνέχιση της απαγορευτικής πολιτικής; Σίγουρα όχι τους ασθενείς, οι οποίοι αναγκάζονται να βγουν στην παρανομία για να προμηθευτούν ινδική κάνναβη ή να χρυσοπληρώσουν σκευάσματα που παράγονται μόνο σε χώρες του εξωτερικού. Άνθρωποι υπεράνω πάσης υποψίας ταλαιπωρούνται στα δικαστήρια ή πραγματοποιούν πολυδάπανα ταξίδια στο εξωτερικό απλώς και μόνο επειδή θέλουν να ζήσουν μια φυσιολογική ζωή, απλώς και μόνο επειδή αρνούνται να πεθάνουν.
Το Δίκτυο Ηλιόσποροι, που προωθεί χρόνια τώρα το αίτημα της αποποινικοποίησης αποτυπώνει σε λίγα νούμερα το μέγεθος της εθνικής μας καθυστέρησης:
«Στην Ευρωπαϊκή Ένωση υπολογίζεται ότι υπάρχουν περισσότεροι από 90 εκατομμύρια τακτικοί χρήστες κάνναβης, από τους οποίους το 10-15% τη χρησιμοποιεί για ιατρικούς-θεραπευτικούς σκοπούς. Η FYROM έγινε πρόσφατα η 14η χώρα στην Ευρώπη που νομιμοποιεί/αποποινικοποιεί με τον έναν ή τον άλλο τρόπο την ιατρική και φαρμακευτική χρήση της κάνναβης, ενώ περισσότεροι από 250 εκατομμύρια πολίτες της ΕΕ έχουν πλέον νόμιμη και σε αρκετές περιπτώσεις συνταγογραφούμενη πρόσβαση στην κάνναβη. Αν συνυπολογίσουμε και τις 23 Πολιτείες των ΗΠΑ, την Ουρουγουάη, τη Χιλή, το Ισραήλ, τον Καναδά και την Αυστραλία, όπου είναι ήδη νόμιμη η ιατρική χρήση, αλλά και τις 20 Πολιτείες των ΗΠΑ που θα αποφασίσουν μέσα στο 2016 αν θα νομιμοποιήσουν την κάνναβη, τότε αναρωτιόμαστε γιατί περισσότεροι από 500 εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο έχουν περισσότερες θεραπευτικές επιλογές από τους Έλληνες ασθενείς».
Τα πράγματα όμως δεν μένουν στάσιμα ούτε στη χώρα μας χάρη στις πρωτοβουλίες τόσο των ασθενών όσο και λοιπών φορέων, κοινωνικών και πολιτικών. Κάποιοι από τους ασθενείς έχουν δημοσιοποιήσει τις προσωπικές τους ιστορίες, ενώ ενθαρρυμένοι τόσο από την πρόσφατη ερώτηση που κατέθεσαν 20 βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ, με την οποία ζητούν τη νομιμοποίηση της κάνναβης για φαρμακευτική-ιατρική χρήση, όσο και από τη σχετική ημερίδα που οργάνωσε ο ευρωβουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ Στέλιος Κούλογλου στο ευρωκοινοβούλιο, επέδωσαν υπόμνημα στο Υπουργείο Υγείας, με το οποίο ζητούν «από την Ελληνική Πολιτεία να μεριμνήσει ώστε να εκπονηθεί ένα Εθνικό Σχέδιο για την Ιατρική Κάνναβη που να δίνει τη δυνατότητα στους ασθενείς να προμηθεύονται κάνναβη σε όλες της τις μορφές (λάδι, αποξηραμένο φυτό, φαρμακευτικά σκευάσματα, βάμματα, κτλ.) από την πηγή που θα επιλέγουν οι ίδιοι και με πλήρη κάλυψη από το Εθνικό Σύστημα Υγείας». Πιο συγκεκριμένα, στο υπόμνημα που συνυπέγραψαν 40.000 πολίτες μεταξύ των οποίων και οι βουλεύτριες Βασιλική Κατριβάνου και Αννέτα Καββαδία, ζητούν:
- Την δυνατότητα αυτοκαλλιέργειας με ειδική άδεια του Υπουργείου Υγείας στον κάθε ασθενή για ένα ορισμένο αριθμό (π.χ. 6) φυτών για ιδία χρήση.
- Τη δημιουργία λεσχών/συλλόγων κάνναβης στα πρότυπα της Ισπανίας και της Ουρουγουάης, οι οποίες θα καλλιεργούν ποιοτική και οργανική κάνναβη σε ελεγχόμενο περιβάλλον με σκοπό την αλληλοϋποστήριξη και την παροχή συγκεκριμένης ποσότητας προϊόντων αποκλειστικά στα μέλη της λέσχης, τα οποία θα πρέπει να προσκομίσουν γνωμάτευση γιατρού και αποδεικτικά της πάθησής τους, ώστε να έχουν δικαίωμα συμμετοχής. Σε αυτή την περίπτωση φυσικά, τα μέλη των λεσχών θα αποδίδουν στο κράτος τον επιβαλλόμενο φόρο επί του προϊόντος που θα αγοράζουν, ενώ οι λέσχες θα αποδίδουν έμμεση φορολογία και εργοδοτικές ασφαλιστικές εισφορές για τους εργαζομένους τους.
- Τη δυνατότητα πιστοποίησης και ελέγχου της ποιότητας των προϊόντων της λέσχης από το χημείο του κράτους ή από άλλο πιστοποιημένο εργαστήριο.
- Τη δυνατότητα παραγωγής φαρμακευτικών σκευασμάτων από κάνναβη (σε οικιακό, οικοτεχνικό ή βιομηχανικό επίπεδο) στη χώρα μας, ώστε να υποκατασταθούν οι εισαγωγές που μέχρι σήμερα γίνονται παράνομα ή ημινόμιμα, κοστίζουν πολύ και αφορούν σκευάσματα με χαμηλή περιεκτικότητα δραστικής-θεραπευτικής ουσίας.
- Τη νομιμοποίηση της εισαγωγής θεραπευτικών σκευασμάτων ιατρικής κάνναβης με αποδεδειγμένα θετική δράση, μέσω αντιπροσώπων και κατόπιν ιατρικής συνταγογράφησης.
- Την απελευθέρωση και ενθάρρυνση της ιατρικής έρευνας πάνω στα κανναβινοειδή, καθώς και στις θεραπευτικές ποικιλίες κάνναβης που ανταποκρίνονται σε συγκεκριμένες παθήσεις.
- Να μπορούν οι ιατροί να συνταγογραφούν νόμιμα την κάνναβη ή παράγωγά της, κατόπιν θεσμικής παρότρυνσής τους από τους Ιατρικούς Συλλόγους και το Υπουργείο Υγείας, που θα πρέπει να αναλάβει και την ευαισθητοποίηση και ενημέρωση των ιατρών και των ασθενών για τα θεραπευτικά οφέλη της κάνναβης.
- Την επικαιροποίηση των Νόμων 3459/2006 και 4139/2013, για την αφαίρεση του φυτού της κάνναβης από τη λίστα των παράνομων ουσιών και τη δυνατότητα όσων σκευασμάτων εμπεριέχουν THC (τετραϋδροκανναβινόλη) να μπορούν να συνταγογραφούνται.
- Διευκρινιστικό έγγραφο από το Υπουργείο Υγείας όπου να ξεκαθαρίζεται ότι τα σκευάσματα λαδιού με υψηλή συγκέντρωση σε κανναβιδιόλη (CBD) και με μικρότερη από 0.2% συγκέντρωση σε THC μπορούν να κυκλοφορούν νόμιμα στην Ελλάδα, σύμφωνα με το νόμο 4139/2013.
Όπως τονίζουν και οι ίδιοι/ες, «τα οικονομικά οφέλη από την καλλιέργεια εντός της χώρας μας της ινδικής κάνναβης για ιατρική/θεραπευτική και ερευνητική χρήση θα είναι πολλαπλά (αναζωογόνηση της αγροτικής μας οικονομίας, χιλιάδες νέες θέσεις εργασίας στον τομέα της μεταποίησης, επανέναρξη εξαγωγών προϊόντων κάνναβης ύστερα από πολλές δεκαετίες παύσης, ενίσχυση των ασφαλιστικών ταμείων που θα γλυτώσουν την επιβάρυνση από τα ακριβά συνταγογραφούμενα προϊόντα της φαρμακοβιομηχανίας κτλ.)». Στις ΗΠΑ, ο κύκλος εργασιών της ιατρικής κάνναβης έφτασε το 2014 στα 4,2 δισ. δολάρια, ενώ αναμένεται να απογειωθεί στα 10,7 το 2020. Το παράδειγμα του Ισραήλ είναι ένα ακόμα επιτυχημένο παράδειγμα, όπως υποστηρίζει ο Στ. Κούλογλου σε πρόσφατο άρθρο του, μιας και «oι ξένες επενδύσεις στις οχτώ επιχειρήσεις που έχουν πάρει άδεια από το ισραηλινό κράτος για την καλλιέργεια ιατρικής κάνναβης έφθασαν στα 50 εκατομμύρια δολάρια. Σε λιγότερο από 2 χρόνια, από το 2014 μέχρι σήμερα. Εκμεταλλευόμενο τα σημεία των καιρών, το Ισραήλ μετατρέπεται σε κέντρο όχι μόνο παραγωγής ιατρικής κάνναβης, αλλά επίσης αγροτεχνολογίας, ιατρικής έρευνας και καινοτομίας».
Μήπως λοιπόν ήρθε η ώρα η κυβέρνηση να προχωρήσει στην ικανοποίηση ενός πέρα για πέρα δίκαιου αιτήματος, δίνοντας ταυτόχρονα και μια ώθηση στην ελληνική οικονομία; Ο Υπουργός Υγείας σε συνάντηση που είχε με εκπροσώπους των ασθενών στις 5 Μαΐου έδειξε θετική διάθεση. Η κυβέρνηση πρέπει να επιβεβαιώσει ότι η θέση της κοινωνίας μας είναι μεταξύ των προοδευτικών κοινωνιών, όπως έκανε στην περίπτωση της ιθαγένειας και του συμφώνου ελεύθερης συμβίωσης.
Ενδιαφέρουσες συζητήσεις για όλα τα παραπάνω έγιναν και στο χτεσινό (7/5/2016) 12ο Αντιαπαγορευτικό Φεστιβάλ, που διεκδικεί την αλλαγή του νομικού πλαισίου περί ναρκωτικών, υποστηρίζοντας μια αντι-απαγορευτική πολιτική.
O Δημήτρης Παπανικολόπουλος είναι πολιτικός επιστήμονας.
