Αν όλοι μας τα τελευταία 8 χρόνια έχουμε βρεθεί στον δοκιμαστικό σωλήνα του νεοφιλελευθερισμού, οι μετανάστες υπήρξαν τα πρώτα του πειραματόζωα.
Με πρόφαση την ιδιότητα του μετανάστη μισθωτού, λίγο πριν από την αλλαγή του αιώνα άρχισαν να γράφονται κανόνες δικαίου οι οποίοι συγκροτούν ένα οιονεί «μεταναστευτικό» εργατικό δίκαιο σε όλο το εύρος της εργασιακής σχέσης, από τη σύναψή της μέχρι τον τερματισμό της.
Μέχρι που η «ισχυρή Ελλάδα» κράσαρε, το οικονομικό «θαύμα» εξαϋλώθηκε, οι νεαροί Ελληνες φεύγουν μετανάστες και αυτό που επινοήθηκε σαν παραδίκαιο για μια ειδική κατηγορία πληθυσμού, τώρα γενικεύεται ως το κυρίως εργατικό δίκαιο για όλους.
Η Ιστορία σε μια από τις άγριες πιρουέτες της έφερε μια διεστραμμένη δικαιοσύνη: στον κόσμο των αφεντικών είμαστε όλοι μετανάστες. Μόνο που κάποιοι είναι πιο μετανάστες από τους μετανάστες.
Η πρωτότυπη μελέτη του Αποστόλη Καψάλη «Μετανάστες εργάτες στην Ελλάδα» -καρπός επιστημονικής έρευνας, αλλά κι απαύγασμα των χρόνων που πέρασε ως μάχιμος εργατολόγος- το επιβεβαιώνει και το τεκμηριώνει απολύτως.
Υπάρχουν ζωές που εκτυλίσσονται παράλληλα και φαίνεται σαν να μην τέμνονται πουθενά. Οι ζωές των ντόπιων και των μεταναστών στην Ελλάδα συναντιούνταν σπάνια και μονότονα: οι ντόπιοι «σήκωναν» τις οικοδομές, οι μετανάστες έριχναν τα μπετά.
Οι ντόπιες ήταν οι αφεντικίνες, οι μετανάστριες τους καθάριζαν τα σπίτια. Και, στην ακόμα πιο σκοτεινή εκδοχή, οι ντόπιοι αγόραζαν τη σάρκα, οι μετανάστριες πουλούσαν αναγκαστικά, οι ντόπιοι έβγαζαν τα πιστόλια κι οι μετανάστες μάζευαν τις φράουλες.
Μέχρι που η κρίση, η πτώχευση και η επιβολή των πολιτικών λιτότητας έκαναν πραγματικότητα το σύνθημα στους τοίχους: στον κόσμο των αφεντικών, είμαστε όλοι ξένοι.
«Πληρώνομαι με 400 ευρώ τον μήνα, τα άλλα 400 τα κρατάει το αφεντικό μου, θα μου τα δώσει κάποια στιγμή. Αλλά είναι φτωχός τώρα, σκέψου ότι ακόμα και το γιοτ του δεν το βγάζει από το πάρκινγκ!».
Η Μάιρα είναι από τις Φιλιππίνες. Εργάζεται εδώ και 18 χρόνια στην Ελλάδα ως εσωτερική οικιακή βοηθός, παρ’ όλα αυτά ακόμα δεν έχει συγκεντρώσει τις προϋποθέσεις για να πάρει άδεια παραμονής.
«Στην αρχή μού έκαναν ιδιωτική ασφάλιση, τώρα όμως την έχουν κόψει. Τι να κάνει και το αφεντικό μου; Τους έχω σαν οικογένεια, δεν έχω άντρα ούτε παιδιά».
Ο Γιάννης είναι από την Ελλάδα. Στα 25 του μετράει 4 χρόνια εργασίας στη δημοσιογραφία, αλλά τα ένσημά του καλύπτουν μόλις 18 μήνες.
Οπως οι περισσότεροι νέοι δημοσιογράφοι, το πρώτο διάστημα ήταν απλήρωτος ως μαθητευόμενος και σταδιακά έφτασε να παίρνει 400 ευρώ «μαύρα» τον μήνα, με επιδόματα και άδειες, σε μια άτυπη σύμβαση.
Επί δύο ολόκληρα χρόνια ο Γιάννης έπρεπε να αναρτά 20 ειδήσεις την ημέρα στην ιστοσελίδα για την οποία εργαζόταν. Τιμή είδησης; Ενα ευρώ…
Ο Αποστόλης Καψάλης είναι ένας από τους ελάχιστους που γνωρίζουν σε τέτοιο βάθος τις πολιτικές μετανάστευσης στη χώρα μας.
Η έρευνά του «Μετανάστες εργάτες στην Ελλάδα», που σήμερα παρουσιάζουμε για πρώτη φορά, είναι η μοναδική που μελετά τις εργασιακές σχέσεις των μεταναστών στην Ελλάδα σε βάθος 20ετίας (εκδόσεις Τόπος).
Επί τουλάχιστον δέκα χρόνια ο εργατολόγος και ερευνητής εργασιακών σχέσεων μελέτησε τις μεταναστευτικές πολιτικές τόσο στο πεδίο ως δικηγόρος ιδιαίτερα μαχητικών σωματείων όσο και ως ερευνητής του ΙΝΕ/ΓΣΕΕ.
Επιβεβαίωση
Δέκα χρόνια μετά την υπόθεση Κούνεβα και τα όσα δραματικά έγιναν στα φραουλοχώραφα της Μανωλάδας, ο Καψάλης με την έρευνά του επιβεβαιώνει αυτό που πολλοί ξέραμε, λίγοι όμως παραδέχονται ακόμα και τώρα: ο τρόπος που διαχειρίστηκε η χώρα μας τους μετανάστες εργάτες δεν ήταν καθόλου τυχαίος.
Αντιθέτως, ήταν μια κεντρική πολιτική επιλογή, που αποτυπώνεται πλήρως και στον τρόπο που η ελληνική Πολιτεία νομοθέτησε όλα αυτά τα χρόνια.
Αλλά ο Καψάλης κάνει κι ένα βήμα παραπέρα: καταλήγει στο συμπέρασμα ότι, όπως ακριβώς στους καλούς καιρούς λειτούργησε η εργοδοτική πλευρά σχεδόν ανέλεγκτα ως οιονεί «νομοθέτης» στη διαμόρφωση των εργασιακών σχέσεων των μεταναστών στους κλάδους κύριας απασχόλησής τους, έτσι ακριβώς λειτουργεί και σήμερα στα χρόνια της κρίσης, εν δυνάμει στο σύνολο της αγοράς εργασίας, χάρη στην εξασφάλιση της απόλυτης κυριαρχίας της ατομικής διαπραγμάτευσης.
1990-2018: η διαδρομή των «νόμιμων» διακρίσεων
Από το 1990 μέχρι το 1998 η Ελλάδα ανέχτηκε την εντατική, «μαύρη» εργασία του συνόλου των μεταναστών εργατών.
Στη συνέχεια, και για μία δεκαετία, η πολιτεία υποχρεώνεται να «τακτοποιήσει» προσωρινά το καθεστώς διαμονής μιας μερίδας εγκατεστημένων μεταναστών, εγκαθιδρύοντας ένα σύστημα με επίκεντρο τον απαιτούμενο κάθε φορά αριθμό ενσήμων και τους βραχύβιας διάρκειας τίτλους διαμονής.
Στις διαδικασίες υπολογίζεται ότι συμμετέχουν πάνω από 1,2 εκατ. άτομα, ωστόσο περισσότεροι από τους μισούς μετανάστες εκτιμάται ότι ζουν διαρκώς χωρίς άδειες διαμονής.
Από τα τέλη της δεκαετίας του 2000 η Ελλάδα εγκαταλείπει τη λύση της μαζικής «νομιμοποίησης», αλλά δεν εγκαθιστά έναν μόνιμο μηχανισμό πρόσβασης και διατήρησης της νόμιμης διαμονής και εργασίας.
Το 2014 νομοθετεί αποσυνδέοντας σε μεγάλο βαθμό και για πρώτη φορά την ανανέωση των αδειών διαμονής από την επίδειξη συγκεκριμένου αριθμού ενσήμων.
Απέναντι στις μαζικές ροές και την εγκατάσταση εκατοντάδων χιλιάδων αλλοδαπών πολιτών στη διάρκεια της περιόδου 1990-2018, η πολιτεία νομοθέτησε ουκ ολίγες φορές για να «ρυθμίσει» το νέο φαινόμενο.
«Η χώρα κατασκεύασε ένα ειδικό εργατικό δίκαιο για τους μετανάστες», μας εξηγεί ο Απ. Καψάλης. «Είναι ένα δίκαιο ‘‘νόμιμων’’ διακρίσεων σε βάρος τους, που διασφαλίζει τις πολλαπλές ταχύτητες εργασιακών δικαιωμάτων στην ελληνική αγορά εργασίας».
Ο εργατολόγος τεκμηριώνει πως οι μετανάστες εγκλωβίζονται σε ειδικές οικονομικές και νομικές ζώνες, στις οποίες κυριαρχούν η ανομία και η κάθε μορφής παραβατικότητα.
Η… σειρά των ντόπιων
Στην Ελλάδα λοιπόν μέχρι το μεγάλο μπουμ, οι εργαζόμενοι χωρίζονται σε δύο κατηγορίες, τους ντόπιους και τους μετανάστες.
Ομως, τα μνημόνια… φρόντισαν να αμβλύνουν τις διαφορές και να εξισώσουν τη συνθήκη – σαφώς προς τα κάτω, σαφέστατα για όλους μας:
● η κλαδική συλλογική διαπραγμάτευση καταρρέει
● η εργασία απορρυθμίζεται συνολικά
● γενικεύεται η επισφάλεια
● η ανισότητα και η παραβατικότητα στην αγορά εργασίας γενικεύονται.
«Ωστόσο, ο ρόλος του κράτους δεν περιορίζεται στην απόσυρσή του από το πεδίο της ρύθμισης της εργασίας», θα πει στην «Εφ.Συν.» ο κ. Καψάλης.
«Η πολιτεία, με αρωγό της μνημονιακές υποχρεώσεις, φροντίζει να καταστήσει ‘‘νόμιμο’’ ή επιτρεπτό αυτό που μέχρι πρότινος ή που ακόμη και σήμερα πολλές φορές είναι παράνομο: διακρίσεις με βάση την ηλικία στις αποδοχές, δυνατότητα διαδοχής συμβάσεων εργασίας ορισμένου χρόνου έως και 36 μήνες, κατάργηση δικαίου συλλογικών διαπραγματεύσεων. Διασφαλίζει, με άλλα λόγια, όλα εκείνα τα επιτυχημένα απορρυθμιστικά εργαλεία (άνιση μεταχείριση, ευελιξία, αδήλωτη εργασία) για την εγκαθίδρυση και επέκταση όλων των φαινομένων παραβατικότητας, υπερ-επισφάλειας και υπερ-εξάρτησης που για χρόνια είχε πειραματικά εφαρμόσει (κυρίως, αν και όχι αποκλειστικά) στο πεδίο της απασχόλησης των μεταναστών».
Ο ρόλος των μνημονίων
Ο Γιάννης Κουζής είναι καθηγητής και κοσμήτορας της Σχολής Πολιτικών Επιστημών του Παντείου Πανεπιστημίου.
Αναλύοντάς μας πώς κατεδαφίστηκε ό,τι ξέραμε ως εργατικό δίκαιο στην Ελλάδα, ο κ. Κουζής δίνει ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον όσο και τραγικά ειρωνικό στοιχείο: Σύμφωνα με εκτιμήσεις, στη δεκαετία του 2020 οι μισθοί στην Κίνα θα υπερβαίνουν τους αντίστοιχους της Βουλγαρίας, με τους οποίους σταδιακά συγκλίνουμε με όρους υποβάθμισης της εργασίας στην Ελλάδα! Είπατε κάτι για κινεζοποίηση;
«Η υποβάθμιση της εργασίας στην Ελλάδα, που συντελείται με βίαιο τρόπο από την περίοδο της κρίσης και των μνημονίων, ακολουθεί την πορεία της σταδιακής εργασιακής απορρύθμισης, που διαγράφεται από τη δεκαετία του ‘90 με αργούς όμως ρυθμούς. Αυτή άλλωστε είναι και η πορεία που καταγράφεται κατά τις τελευταίες δεκαετίες και στον ευρύτερο διεθνή και ευρωπαϊκό χώρο, υπό τους όρους που επιβάλλει η νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση», μας λέει ο κ. Κουζής και εξηγεί πώς τα τα μνημόνια ισοπέδωσαν την εργασία στην Ελλάδα:
◼ περιορίστηκαν οι όροι προστασίας από την απόλυση
◼ επεκτάθηκε και κυριάρχησε απολύτως η ευέλικτη εργασία στις νέες προσλήψεις
◼ η αποδιάρθρωση των συλλογικών συμβάσεων οδήγησε στη δραματική συμπίεση των μισθών.
Κατά τον κ. Κουζή, στην Ελλάδα παγιώνεται ένα ευέλικτο εργασιακό μοντέλο, εργασιακής επισφάλειας και φτηνού εργατικού δυναμικού.
Ηδη το 49% των εργαζομένων του ιδιωτικού τομέα αμείβεται με ποσά που δεν υπερβαίνουν τα κατώτατα μισθολογικά όρια του 2011, ενώ εκείνη την περίοδο το αντίστοιχο ποσοστό ήταν 18%.
«Η δέσμευση από το δεύτερο Μνημόνιο για σύγκλιση των μισθών με τους αντίστοιχους των βαλκανικών χωρών υλοποιείται σταθερά, ενώ σταδιακά «τριτοκοσμοποιείται» η ελληνική αγορά εργασίας», μας λέει ο καθηγητής.
Σε σύνολο σχεδόν 2,2 εκατομμυρίων εργαζομένων, πάνω από 657.000 έχουν συμβάσεις μερικής απασχόλησης
- Το πρώτο τρίμηνο του 2018 το 53% των προσλήψεων έγινε με συμβάσεις μερικής ή εκ περιτροπής εργασίας
- Το 38% των εργαζομένων, ενώ δουλεύει οκτάωρο, πληρώνεται χαμηλότερα από τον κατώτατο μισθό
- Ενας στους πέντε εργαζομένους (δηλαδή 500.000 στο σύνολό τους) εργάζεται ανασφάλιστος
- Με 383 ευρώ μικτά καλείται να ζήσει σχεδόν ένας στους τρεις εργαζομένους στον ιδιωτικό τομέα
- Με 381 ευρώ κατά μέσο όρο αμείβονται οι εργαζόμενοι κάτω των 25
- 1.000.000 άνθρωποι εργάζονται απλήρωτοι επί μήνες
- Ενας στους δύο πληρώνεται με καθυστέρηση
- Στο σύνολο των ασφαλισμένων, 88,78% έχουν ελληνική υπηκοότητα, 2,26% άλλης χώρας Ε.Ε. και 8,95% χώρας εκτός Ε.Ε.
- Οι μετανάστες αντιπροσωπεύουν το 12,38% των ασφαλισμένων ανδρών και οι μετανάστριες το 9,90% των ασφαλισμένων γυναικών
- 52,37% των ασφαλισμένων μεταναστών είναι αλβανικής υπηκοότητας, ακολουθούν οι υπήκοοι του Πακιστάν με 8,85% και του Μπανγκλαντές με 4,62%
- 47,86% των ασφαλισμένων μεταναστριών είναι αλβανικής υπηκοότητας, ακολουθούν οι ασφαλισμένες βουλγαρικής υπηκοότητας με 10,21% και ρουμανικής με 7,43%
- Ενας στους τέσσερις μετανάστες εργάζεται στην οικοδομή, δύο στους δέκα στον τουρισμό, 14% στη μεταποίηση, 33% στην παροχή υπηρεσιών και ως πωλητές σε καταστήματα και υπαίθριες αγορές, 28% είναι ανειδίκευτοι εργάτες, χειρώνακτες και μικροεπαγγελματίες και 18,24% υπάλληλοι γραφείου
ΠΗΓΕΣ: «Μετανάστες εργάτες στην Ελλάδα» (Μελέτη του εργατολόγου Αποστόλη Καψάλη, ΕΦΚΑ
Μικρές, αλλά νίκες
Σημαίνει αυτό πως όλα είναι μαύρα; Οπου υπάρχουν αντιστάσεις, υπάρχουν και νίκες, έστω και μερικές, αποδεικνύει η εμπειρία ακόμα και μέσα στα μνημονιακά χρόνια.
Οι εργαζόμενοι και οι εργαζόμενες με τους οποίους μιλήσαμε, Ελληνες και ξένοι, είτε δεν έμαθαν ποτέ πώς είναι να δουλεύεις με συλλογική σύμβαση είτε την είδαν να μετατρέπεται σε κουρελόχαρτο. Ομως αναχώματα υπάρχουν, μας λένε.
Ο Ισφάκ ύστερα από 13 χρόνια δουλειάς κατάφερε να του κολλάνε έστω κάποια εργόσημα. Η Χριστίνα μάς μιλά για τον νόμο που βάζει φρένο στην κατρακύλα του ωρομίσθιου.
Ο Γιάννης μόλις πριν από λίγες μέρες έγινε μέλος του σωματείου των δημοσιογράφων. Η Ντέμπορα αναγνωρίζει ότι σήμερα πιο εύκολα τα παιδιά δεύτερης γενιάς παίρνουν ιθαγένεια.
Ολο αυτό σημαίνει πως τα αιτήματα που έβαλαν οι σοσιαλιστές για το οκτάωρο, την ασφάλιση και την αργία της Κυριακής, 126 χρόνια πριν, έγιναν δυστυχώς ξανά επίκαιρα.
Σημαίνει επίσης πως η Ιστορία επαναλαμβάνεται σαν τιμωρία για τη χώρα που ξεχνάει: και τότε η χώρα βρισκόταν υπό διεθνή οικονομικό έλεγχο και τότε το χρηματιστηριακό κόλπο γκρόσο το πλήρωσε η μεσαία τάξη και τότε την πτώχευση πλήρωσαν οι φτωχοί.
Για όλους αυτούς τους λόγους, εμείς την Πρωτομαγιά δεν γιορτάζουμε την άνοιξη και τα λουλούδια.
Μαρτυρίες εργαζομένων
«Κάθε μέρα παίρνουν άλλον εργάτη και τον κοροϊδεύουν»
Είμαι 13 χρόνια στον Ασπρόπυργο, στην Γκόριτσα. Το 2006 ήρθα από το Ισλαμαμπάντ και δύο χρόνια έκανα δουλειά ηλεκτροκολλητή στη λεωφόρο ΝΑΤΟ. Το 2008 πιάσαμε δουλειά στο περιβόλι. Ως τώρα είμαι στα περιβόλια, σε πολλά αφεντικά. Πρώτα δούλευα ήλιο με ήλιο, από τις 5 πρωί το καλοκαίρι ώς τις 8 με τις 9 το βράδυ. 25 ευρώ ήταν το μεροκάματο. Το αφεντικό μού έφαγε πάνω από 3.000 ευρώ – και σε άλλους. Τώρα δεν έχει δουλειά και βρίσκουν κάθε μέρα διαφορετικό εργάτη και τον κοροϊδεύουν. Εδώ κι έναν χρόνο έχω καλύτερο αφεντικό. Μου έδωσε εργόσημα μια-δυο φορές. Είχα κόκκινη κάρτα αλλά μου την πήραν πίσω γιατί δεν είχα ένσημα. Δεν έχουμε καθόλου ένσημα ούτε εργόσημα ούτε ΟΓΑ και δεν μπορούμε να πάρουμε φάρμακα. Ποτέ δεν ήρθε κανείς για έλεγχο. Τον Οκτώβριο πέρυσι μας χτύπησαν φασίστες. Κάναμε μήνυση, αλλά ακόμα περιμένω τι θα γίνει. Γιατί το κάνανε; Επειδή είμαι ξένος και δεν έχω χαρτιά, επειδή δεν μπορώ να πάω στην αστυνομία. Δεν τους τιμωρούσε κανείς και το ξανακάνανε
Ισφάκ Μεχαμούντ, εργάτης γης
Θες να δουλέψεις; Πλήρωσε!
Σπούδασα κοινωνική ανθρωπολογία στο Πάντειο. Οταν γύρισα από τον στρατό, δούλεψα έναν χρόνο σε κρεπερί. Από σπόντα μέσω φίλου βρέθηκα σε ένα πολύ μικρό σάιτ, έκανα κάτι μεταξύ σύνταξης και data entry. Πληρωνόμουν με αποδείξεις δαπάνης, 150 ευρώ ήταν η αμοιβή μου για ανάρτηση 10 ειδήσεων την ημέρα συνολικά. Τώρα είμαι σε άλλο σάιτ, είναι αρκετά καλύτερα, έχω ΙΚΑ και σταθερό μισθό 800 ευρώ. Γράφτηκα και πρόσφατα στην ΕΣΗΕΑ ως εργαζόμενος σε ηλεκτρονικό ΜΜΕ, ύστερα από δυόμισι χρόνια… Θεωρώ τον εαυτό μου εξαίρεση. Ο κανόνας στον χώρο μας είναι ο εθελοντισμός: “Εθελοντής συντάκτης”. Εχω συνάδελφο που έκανε σεμινάρια επί πληρωμή σε μεγάλο σάιτ. Πλήρωνε για να αποκτήσει εργασιακή εμπειρία σε μεγάλο όμιλο, με μόνο ‘‘δόλωμα’’ ότι όταν θα τελείωνες και θα έδινες μια εργασία για να αποδείξεις ότι τέλειωσες τον κύκλο των σπουδών, θα είχες τρίμηνη δωρεάν πρακτική στον όμιλο. Δηλαδή πληρώναμε για να δουλέψουμε…
Γιώργος, μέλος της συλλογικότητας εργαζομένων στα ΜΜΕ anti-viral
«Δύσκολα ακόμα και τα νόμιμα»
Στα φροντιστήρια οι συνθήκες ήταν πάντα ελαστικές. Με το που καταργείται η σύμβαση το 2013, άρχισαν τα ωρομίσθια να καταβαραθρώνονται. Σε πολλά φροντιστήρια φτάσανε στα 3,5 ευρώ μικτά. Τα τελευταία δύο χρόνια έχει αλλάξει το ζήτημα των αργιών, με τον νόμο 44/15 που καθορίζει ότι το πλήρες ωράριο των εκπαιδευτικών στα φροντιστήρια είναι 21 ώρες, και με αυτές δικαιούνται 25 ένσημα. Το δεύτερο είναι ότι ορίζει πλήρες ωράριο για τους εκπαιδευτικούς, προκύπτει ότι το κατώτατο δυνατό ωρομίσθιο με βάση την ΕΣΕΕ είναι 6,7 μικτά. Ο νόμος έβαλε ένα φρένο στις παραβιάσεις. Ομως τα βασικά χαρακτηριστικά δεν έχουν αλλάξει σε σχέση με την επισφάλεια και την ομηρία του εργαζομένου. Το να καταφέρεις να συγκεντρώσεις τα απαιτούμενα ένσημα, ακόμα και για να βγεις ταμείο ανεργίας είναι στοίχημα. Κάποιοι το καταφέρνουν, όχι όλοι. Το γενικό χαρακτηριστικό είναι οι συμβάσεις ορισμένου χρόνου. Αυτό και μόνο κάνει εξαιρετικά δύσκολο για τους εργαζομένους να κάνουν απεργία, δύσκολο να διεκδικήσουν ακόμα και τα νόμιμα, γιατί το πιθανότερο είναι να μην τους επαναπροσλάβει ο εργοδότης. Οι αλυσίδες φροντιστηρίων καθορίζουν τους όρους: ρίχνουν τις τιμές, προκύπτουν νέες συμβάσεις που παλιά δεν προβλέπονταν. Το σωματείο έχει καταφέρει να βάλει φρένο στην ασυδοσία και γι’ αυτή του τη στάση πολλά πρωτοπόρα μέλη του βρέθηκαν σε δικαστικούς αγώνες και κυνηγήθηκαν. Παρ’ όλα αυτά το σωματείο κατάφερε και συνεχίζει να βάζει αναχώματα παλεύοντας ενάντια στην αυθαιρεσία
Χριστίνα Σ., εργαζόμενη σε φροντιστήρια, μέλος του ΣΕΦΚ
«Με πρόσχημα την κρίση μάς έκοψαν τα χρήματα της ασφάλισης από τον μισθό»
Εφυγα από τις Φιλιππίνες για να ξεφύγω από τη δικτατορία του Μάρκος. Πολλοί φίλοι μου φυλακίστηκαν ή δολοφονήθηκαν. Κατάφερα να πάρω άσυλο ως πολιτική πρόσφυγας. Πριν έρθω στην Ελλάδα δούλευα στο υπουργείο Γεωργίας στο τμήμα Ανάπτυξης. Πάνω από 15.000 Φιλιππινέζοι ήρθαν στην Ελλάδα τότε, οι περισσότεροι χωρίς χαρτιά. Δουλέψαμε πάρα πολύ για να καταφέρουμε να κανονικοποιηθούμε. Από τα τέλη της δεκαετίας του ‘90 ώς και το 2002, περίπου το 70% από εμάς αποκτήσαμε χαρτιά, αποκτήσαμε ασφάλιση. Τώρα -και με πρόσχημα την οικονομική κρίση- μας έκοψαν τα χρήματα της ασφάλισης από τον μισθό, μας μείωσαν μισθούς ή ώρες εργασίας, εργαζόμενες απολύθηκαν. Ο μέσος μισθός για οικιακή βοηθό που εργάζεται ως εσωτερική είναι περίπου 500 ευρώ. Πρέπει πλέον μια γυναίκα να δουλεύει για 3-4 εργοδότες, γιατί αλλιώς δεν τα βγάζει πέρα. Ο,τι και όσα κι αν έχουν χάσει οι Ελληνες εργαζόμενοι λόγω της κρίσης, δεν ξέρουν τι είναι ρατσισμός και δεν χρειάζεται να παλεύουν συνεχώς μόνο και μόνο για να έχουν το δικαίωμα να παραμένουν εδώ. Ωστόσο, οφείλω να αναγνωρίσω ότι είναι λίγο καλύτερα σήμερα για να πάρουμε υπηκοότητα και τα παιδιά δεύτερης γενιάς μπορούν να πάρουν ιθαγένεια
Ντέμπορα Κάρλος Βαλένσια, Ενωση Φιλιππινέζων Μεταναστών KASAPIΗ, ιδρυτικό μέλος του Δικτύου Μεταναστριών «Μέλισσα»
Πηγή: Εφημερίδα των Συντακτών
