Στοιχεία ζητούν όλοι. Στοιχεία πέρα από τις καταθέσεις των «κουκουλοφόρων». Στοιχεία που να αποδεικνύουν την εμπλοκή πρώην κυβερνητικών παραγόντων. Με τη συνήθη πρακτική τού «φταίει η εταιρεία», «φταίνε οι υπηρεσιακοί παράγοντες», «οι επίορκοι δημόσιοι υπάλληλοι», «οι γιατροί που έπαιρναν τα δωράκια» κ.λπ. Παρατηρείται ξανά η γνωστή (και από άλλα μεγάλα σκάνδαλα) προσπάθεια να θολώσουν τα νερά για τις ευθύνες των πολιτικών ηγεσιών, των ηγεσιών των υπουργείων Ανάπτυξης και Υγείας, που είχαν χρέος να εποπτεύουν όλες τις διορισμένες από τους ίδιους διοικήσεις των φορέων Υγείας. Να λησμονηθούν οι υπουργικές αποφάσεις που ευνόησαν τα συμφέροντα των φαρμακευτικών και οδήγησαν εν τέλει το δημόσιο ταμείο στη ζημιά των 23 δισ. Ας μιλήσουμε λοιπόν με στοιχεία.
– Η μείωση της φαρμακευτικής δαπάνης δεν ζημίωσε τη φαρμακοβιομηχανία, αφού έγινε μετακύλιση του κόστους στους ασθενείς.
– Μέχρι και σήμερα οι εταιρείες, με βάση απόφαση της Αρχής Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων, δημοσιεύουν μικρό ποσοστό των συνολικών δαπανών τους για γιατρούς, καθηγητές ιατρικής και συνέδρια.
– Ενα πρόσφατο πόρισμα αποκαλύπτει τη διαχρονική σπατάλη δημόσιου χρήματος με την ανοχή υπουργείου και φορέων. Και, τέλος, το στοκ των φαρμάκων που μετά τη λήξη τους το 2011 αφέθηκαν στην τύχη τους, αποτελώντας μια τοξική βόμβα στα υπόγεια των αποθηκών που κατέχει το υπουργείο Υγείας.
«Μια πολυεθνική δεν την ενδιαφέρει αν η Ελλάδα θα έχει ή όχι φάρμακα»
Κωνσταντίνος Φρουζής, πρόεδρος ΣΦΕΕ (2012-2015)
Με δυο λόγια ο Κωνσταντίνος Φρουζής από τη θέση του προέδρου του Συνδέσμου Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Ελλάδας (ΣΦΕΕ), σε κοινή συνέντευξη Τύπου με την Πανελλήνια Ενωση Φαρμακοβιομηχανίας (ΠΕΦ) και τη συμμετοχή εκπροσώπων φορέων ασθενών, περιέγραψε τον τρόπο που ο γίγαντας με το όνομα φαρμακοβιομηχανία αντιμετωπίζει ένα κοινωνικό αγαθό όπως είναι το φάρμακο.
Αφορμή ήταν ερώτηση δημοσιογράφου σχετικά με το πώς θα αντιδράσει η φαρμακοβιομηχανία στην περίπτωση που δεν ευοδωθεί η επιδίωξή της για ένταξη νέων φαρμάκων στη λίστα με τα αποζημιούμενα φάρμακα από τον ΕΟΠΥΥ. Και όπως κατέστη σαφές, η φαρμακοβιομηχανία θεωρεί ότι έχει το ηθικό δικαίωμα να αποσύρει ένα κοινωνικό αγαθό-φάρμακο όποτε θέλει.
Η υπόθεση Novartis, με τις μίζες που υπολογίζονται σε 50 εκατομμύρια ευρώ και φέρονται να πήραν υπουργοί των προηγούμενων κυβερνήσεων για να βοηθήσουν την πολυεθνική να ενισχύσει τη θέση της στην αγορά φαρμάκου της χώρας μας έναντι των ανταγωνιστών της, έχει τις ρίζες της σε ένα εξίσου μεγάλο σκάνδαλο, αυτό της αντιλαϊκής πολιτικής στην Υγεία και το φάρμακο που εφάρμοσαν πιστά οι κυβερνήσεις από συστάσεως του ΕΣΥ και μέχρι το 2015.
Και η πολιτική αυτή της εμπορευματοποίησης συνολικά της Υγείας σε βάρος του λαού δεν μπορεί να καλυφθεί από τις φωνές στα μεγάλα ΜΜΕ των πρώην υπουργών Υγείας, όσο εκκωφαντικές κι αν είναι.
Από το 2000 έως το 2015, σύμφωνα με τα στοιχεία που έχουν δημοσιοποιηθεί από τη δικογραφία για τη Novartis, η ζημιά που έχει υποστεί το Δημόσιο είναι συνολικά 23 δισ. ευρώ από τη διαφθορά σε σχέση με το φάρμακο και τρία δισ. ευρώ συγκεκριμένα από τον ελβετικό κολοσσό.
Κρατική υποχρηματοδότηση
Η μείωση της φαρμακευτικής δαπάνης, για την οποία επαίρεται για παράδειγμα ο πρώην υπουργός Υγείας και νυν αντιπρόεδρος της Νέας Δημοκρατίας Αδωνις Γεωργιάδης, σε καμία περίπτωση δεν έγινε προς όφελος των πολιτών, ούτε χτύπησε τα συμφέροντα, δηλαδή τα έσοδα, της φαρμακοβιομηχανίας.
Το 2009 έγινε η αρχή της κρατικής υποχρηματοδότησης, η οποία τα χρόνια που ακολούθησε μονιμοποιήθηκε. Η πολιτική αυτή μείωνε τη φαρμακευτική περίθαλψη και αύξανε τη συμμετοχή των ασφαλισμένων.
Αναλυτικότερα, σύμφωνα με τα στοιχεία του Ιδρύματος Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ), η δημόσια φαρμακευτική δαπάνη έπεφτε με ετήσιο ρυθμό 15,4% και παράλληλα η μεσοσταθμική συμμετοχή των ασθενών στα φάρμακά τους αυξανόταν με ετήσιο ρυθμό 15,6%. Δηλαδή ό,τι έκοβαν από τον υπερ-οργανισμό ΕΟΠΥΥ το έπαιρναν από την τσέπη του ασφαλισμένου, αφήνοντας φυσικά στο απυρόβλητο την κερδοφορία της φαρμακοβιομηχανίας.
Τα χαράτσια στη συμμετοχή στα φάρμακα οδήγησαν σε πολλές περιπτώσεις ανθρώπους στη διακοπή της αγωγής τους.
Ασφαλιστική Τιμή
Υπενθυμίζεται ότι η μεσοσταθμική συμμετοχή των ασφαλισμένων στα φάρμακα ήταν 9% το 2009, ενώ μέχρι το 2015 είχε ξεπεράσει το 25% και υπολογίστηκε μόνο για το 2015 σε 600 εκατομμύρια ευρώ. Κι αυτό μόνο για τα φάρμακα της «θετικής λίστας», αυτά δηλαδή που συμμετέχει ο ΕΟΠΥΥ στην αποζημίωσή τους.
Η κύρια αιτία για αυτά τα άλματα οφείλεται στην καθιέρωση της Ασφαλιστικής Τιμής (Α.Τ.), που αποζημιώνεται από το ασφαλιστικό ταμείο, και την υποχρέωση του αρρώστου να πληρώνει -εκτός απ’ την προβλεπόμενη συμμετοχή μέχρι 25%- και το 50% της διαφοράς μεταξύ της τιμής του φαρμάκου που του υποδεικνύει ο γιατρός και της Α.Τ. Και μην ξεχνάμε το ένα ευρώ ανά συνταγή η οποία δεν περιλαμβάνει πάνω από τρία φάρμακα.
Οι ασθενείς πληρώνουν ακόμα τα φάρμακα της «αρνητικής λίστας», εκείνα δηλαδή που συνταγογραφούνται αλλά δεν αποζημιώνονται από τον ΕΟΠΥΥ, τα Μη Συνταγογραφούμενα Φάρμακα (ΜΗΣΥΦΑ), η τιμή των οποίων «απελευθερώθηκε». Και ακόμα, τα 10 ευρώ για τη συνταγογράφηση στους γιατρούς.
Ηδη, εκτός «θετικής λίστας» βρίσκονται 1.582 φάρμακα –1.366 Μη Συνταγογραφούμενα Φάρμακα (ΜΗΣΥΦΑ) και 216 Γενικής Διάθεσης Φάρμακα (ΓΕΔΙΦΑ)– τα οποία πληρώνουν 100% οι ασθενείς από την τσέπη τους. Οπως προκύπτει από τα παραπάνω, η μετακύλιση της φαρμακευτικής δαπάνης στους ασθενείς, οι οποίοι πληρώνουν συνολικά ένα δισ. ευρώ ετησίως από την τσέπη τους για φάρμακα, είναι προφανής.
Ολη αυτή η δραματική εξέλιξη ήταν αυτονόητη για τον νέο υπουργό Υγείας Αδωνη Γεωργιάδη, ο οποίος μιλώντας σε ημερίδα της ΗΔΙΚΑ στις 26 Ιουνίου 2013 κόμπαζε ότι «για εμένα η μεγαλύτερη αποτυχία των τελευταίων ετών είναι ότι χρειαστήκαμε την τρόικα για να κάνουμε πράγματα απολύτως αυτονόητα που έπρεπε να έχουμε κάνει πολύ πιο πριν».
Τα φανερά δώρα των εταιρειών
Για πρώτη φορά στα ελληνικά χρονικά δημοσιοποιήθηκαν πρόσφατα τα συγκεντρωτικά στοιχεία που αφορούν τις παροχές των φαρμακευτικών εταιρειών σε γιατρούς και επιστημονικούς υγειονομικούς φορείς (εταιρείες, πανεπιστήμια, νοσοκομεία). Τα εν λόγω στοιχεία κατέθεσαν οι ίδιες οι εταιρείες όπως όφειλαν βάσει νόμου και τα ανάρτησε στην ιστοσελίδα του ο Εθνικός Οργανισμός Φαρμάκων (ΕΟΦ).
Σύμφωνα με τα στοιχεία, το 2016 οι επιστημονικοί υγειονομικοί φορείς έλαβαν από τη φαρμακοβιομηχανία 27.966.225 ευρώ και οι επιστήμονες υγείας 3.704.005 ευρώ, που αθροίζονται σε 31.670.230 ευρώ.
Ωστόσο τα στοιχεία είναι ελλιπή. Για να διαμορφώσει κανείς μια ολοκληρωμένη εικόνα για το πάρε-δώσε φαρμακευτικών εταιρειών και γιατρών, καθηγητών ιατρικής, επιστημονικών εταιρειών, πρέπει να αναζητήσει καταρχάς τα σχετικά στοιχεία για ακόμα 24 φαρμακευτικές εταιρείες που δραστηριοποιούνται στη χώρα μας -σε σύνολο 80- που είτε ξέχασαν είτε απλά αποφάσισαν να μην αποστείλουν στοιχεία στον αρμόδιο για τη δημοσιοποίηση ΕΟΦ, όπως όφειλαν.
Ακατανόητη απόφαση
Εκτός αυτού θα πρέπει να αναζητήσει κανείς και τα στοιχεία που αφορούν τα επιστημονικά συνέδρια τύπου Α (δηλαδή τα περισσότερα και τα ακριβότερα), που εξαιρούνται από τη δημοσιοποίηση λόγω μιας ακατανόητης απόφασης της Αρχής Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων.
Κι εξηγούμε: Ο νόμος 4136/2014 προέβλεπε την υποχρέωση από τις εταιρείες φαρμάκου της ονομαστικής δημοσιοποίησης του συνόλου της δαπάνης προς τους επιστήμονες υγείας. Ωστόσο, ένα θέμα λυμένο σε ΗΠΑ, Ευρωπαϊκή Ενωση, Αυστραλία κ.λπ. προσέκρουσε στη συντηρητική απόφαση της Αρχής κατόπιν πιέσεων από το ιατρικό σώμα, εκπροσωπούμενο από τον Ιατρικό Σύλλογο Αθήνας.
Μιλώντας στην «Εφ.Συν.», ο γενικός διευθυντής του Συνδέσμου Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Ελλάδας (ΣΦΕΕ), Μιχάλης Χειμώνας, αποσαφηνίζει ότι «μέχρι τον Σεπτέμβριο 2017 οι εταιρείες που πωλούν φάρμακα στη χώρα μας έπρεπε να έχουν βάλει στην πλατφόρμα του ΕΟΦ:
■ Ονομαστικά τη δαπάνη για τα προωθητικά συνέδρια (τύπου Β)
■ Ονομαστικά τις χορηγίες προς τους επιστημονικούς υγειονομικούς φορείς, γιατί είναι νομικά πρόσωπα».
Τα κουτσουρεμένα στοιχεία που έχουν δημοσιοποιηθεί αναδεικνύουν πρώτη στις δαπάνες αυτές τη Novartis με 2.558.711 ευρώ. Από αυτά, τα 2.527.411 ευρώ πήγαν σε επιστημονικούς φορείς και 31.300 σε γιατρούς. Ακολουθεί η Γένεσις Φάρμα Α.Ε. με 2.305.019 ευρώ, από τα οποία 1.034.700 ευρώ πήγαν σε επιστημονικούς φορείς και 1.270.319 ευρώ σε γιατρούς.
Στην τρίτη θέση είναι η ELPEN Α.Ε. με 1.954.178 ευρώ – 1.667.260 ευρώ για επιστημονικούς φορείς και 286.918 ευρώ για γιατρούς. Τέταρτη η Pfizer Ελλάς Α.Ε. με 1.745.919 ευρώ – 1.698.588 ευρώ σε επιστημονικούς φορείς και 47.330 ευρώ σε γιατρούς και πέμπτη η Φάρμασερβ Λίλλυ ΑΕΒΕ με 1.732.700 ευρώ – 1.681.799 ευρώ σε επιστημονικούς φορείς και 50.901 σε γιατρούς.
Οσον αφορά τις χορηγίες στα πανεπιστήμια προς πανεπιστημιακούς και καθηγητές γιατρούς που κατατίθενται στους Ειδικούς Λογαριασμούς Κονδυλίων Ερευνας (ΕΛΚΕ) κάθε πανεπιστημίου, ενδεικτικά αναφέρουμε ότι το ποσό που δηλώνουν οι φαρμακευτικές στον ΕΟΦ για το Πανεπιστήμιο Αθηνών είναι 1.578.701 ευρώ. Τη μερίδα του λέοντος δε έχει καταθέσει η Novartis: 503.267 ευρώ. Οσον αφορά τον ΕΛΚΕ του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, το συνολικό ποσό που έδωσαν οι φαρμακευτικές είναι 326.881 ευρώ, από τα οποία επίσης τα περισσότερα -73.000 ευρώ- έχει καταθέσει η Novartis.
Διαβάζοντας τις δαπάνες της Νovartis, έδωσε τη δεύτερη υψηλότερη χορηγία στην Εταιρεία Ογκολόγων Παθολόγων: 85.000 ευρώ. Στην Ελληνική Διαβητολογική Εταιρεία 70.135 ευρώ, στο Ογκολογικό Κέντρο Ιατροβιολογικής Εκπαίδευσης και Ερευνας 65.500 ευρώ, στην Ελληνική Καρδιολογική Εταιρεία 63.478, στη Διαβητολογική Εταιρεία Βόρειας Ελλάδας 51.384 ευρώ και στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων 41.403 ευρώ.
Η Pfizer έδωσε 107.467 ευρώ στην Ελληνική Καρδιολογική, 77.835 ευρώ στην Ιατρική Εταιρεία Αθηνών, 72.210 ευρώ στην Ελληνική Ρευματολογική Εταιρεία και 63.583 ευρώ στην Ελληνική Παιδιατρική Εταιρεία και την Εταιρεία Παιδιατρικής Καρδιολογίας.
Από την πλευρά της η Roche Hellas έδωσε 111.400 ευρώ στην Εταιρεία Ογκολόγων Παθολόγων, 97.000 ευρώ στο Γ.Ν. Λαϊκό Αθηνών, 52.032 ευρώ στο Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο Αττικόν και 41.500 ευρώ στην Ελληνική Εταιρεία Ερευνας Καρκίνου.
Στο όνομα της συνεχιζόμενης ιατρικής εκπαίδευσης στη χώρα μας πραγματοποιούνται τουλάχιστον 250.000 μετακινήσεις εσωτερικού και 20.000 μετακινήσεις στο εξωτερικό για συνέδρια. Επίσης, μετράμε 1.300 επιστημονικές εταιρείες για 45 ιατρικές ειδικότητες και εξειδικεύσεις.
Για τη δαπάνη που αφορά τα επιστημονικά συνέδρια (τύπου Α), ο Μιχάλης Χειμώνας ανέφερε ότι οι εταιρείες έχουν υποχρέωση να αναρτούν στις ιστοσελίδες τους ένα νούμερο συγκεντρωτικό. Θυμίζουμε ότι σύμφωνα με την πρόεδρο του ΕΟΦ, Κατερίνα Αντωνίου, τα πολλά έχουν μέσο όρο δαπάνης 50.000 ευρώ, ενώ τα προωθητικά (τύπου Β) είναι τα λίγα έχουν μέσο όρο δαπάνης τις 9.000 ευρώ.
«Ομερτά»
Η «Εφ.Συν.» αναζήτησε τα στοιχεία αυτά από τις ιστοσελίδες των εταιρειών αλλά δεν κατάφερε να τα εντοπίσει. Επικοινώνησε ενδεικτικά με πέντε φαρμακευτικές εταιρείες οι οποίες δήλωσαν ότι αναρτούν στα site τους τα ίδια στοιχεία που έχουν αποστείλει στον ΕΟΦ, τίποτα παραπάνω, καθώς δεσμεύονται από την απόφαση της Αρχής Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων.
Κι αυτό παρόλο που ο γενικός διευθυντής του ΣΦΕΕ μιλούσε για συγκεντρωτικό αριθμό και όχι για ονομαστική ανάλυση της δαπάνης.
Αυτό που προκύπτει όμως τελικά είναι ότι εφόσον λείπουν τα στοιχεία για τα ακριβά και πολλά συνέδρια τύπου Α, η συνολική δαπάνη είναι άλλη από αυτή που φαίνεται. Συγκεκριμένα, η δαπάνη που δεν δημοσιεύεται, δηλαδή τα χρήματα που δόθηκαν σε γιατρούς και επιστημονικούς υγειονομικούς φορείς το 2016, είναι τουλάχιστον τριπλάσια!
Το συνολικό ποσό αγγίζει τα 100 εκατομμύρια ευρώ, εκτιμούν άνθρωποι του χώρου του φαρμάκου. Και μιλάμε πάντα για τις εμφανείς δαπάνες, διότι σύμφωνα και με τα στοιχεία που προκύπτουν από τη δικογραφία για το σκάνδαλο Novartis υπήρχαν και οι αφανείς (δηλαδή μαύρο χρήμα).
