Πυρ ομαδόν, σε πολλά επιμέρους σημεία του αλλά και στο σύνολό του, δέχεται το νομοσχέδιο του υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων με τη σύντομη ονομασία «Το σπίτι μου» από σύσσωμη την αντιπολίτευση αλλά και από κοινωνικούς και επιστημονικούς φορείς, ήδη από τη φάση της διαβούλευσης αλλά και στη φάση της συζήτησης στις Επιτροπές της Βουλής.
Το σχέδιο νόμου περιλαμβάνει πέντε προγράμματα (προγράμματα «Το σπίτι μου» και «Κάλυψη» που απευθύνονται σε νέους, πρόγραμμα «Κοινωνική αντιπαροχή», πρόγραμμα «Ανακαινίζω – ενοικιάζω», πρόγραμμα για «Χωροταξική ένταξη κοινωνικής κατοικίας»), τα οποία στο σύνολο τους, σύμφωνα με τη δριμεία κριτική που ασκεί η αξιωματική αντιπολίτευση, «επιχειρούν να εξαπατήσουν νέους, φτωχούς ευάλωτους και ιδιοκτήτες ακινήτων, δημιουργώντας προσδοκίες σε πολλούς ενώ στην πράξη θα ωφεληθούν ελάχιστοι. Με πρόσχημα την επίλυση του σοβαρού στεγαστικού προβλήματος που αντιμετωπίζουν αυτές οι ευρείες κοινωνικές κατηγορίες, η κυβέρνηση παρουσιάζει ένα νομοσχέδιο που στην πραγματικότητα ωφελεί μόνον τις τράπεζες και μεγάλες ιδιωτικές κατασκευαστικές εταιρείες».
Από την πλευρά του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, η εισηγήτρια Θεανώ Φωτίου επισήμανε ότι η κυβέρνηση εξαπατά προεκλογικά νέους, φτωχούς και ευάλωτους, ενώ δεν απαντά στη βόμβα της στεγαστικής κρίσης. Η πρώην αναπληρώτρια υπουργός Κοινωνικής Αλληλεγγύης τόνισε πως το νομοσχέδιο αυτό δεν αντιμετωπίζει ούτε κατ’ ελάχιστο το τριπλό πρόβλημα της ελληνικής στεγαστικής κρίσης: το ύψος των στεγαστικών δαπανών, που σήμερα για το 45% των νοικοκυριών είναι μισό μηνιαίο εισόδημα, την εκτόξευση των κόκκινων δανείων στην τριετία της ΝΔ στα 700.000 και 50.000 πλειστηριασμούς χωρίς προστασία της πρώτης κατοικίας και την τεράστια αύξηση των ενοικίων, κυρίως λόγω της ανεξέλεγκτης εξάπλωσης του airbnb.
Πιο συγκεκριμένα, στην κριτική για το πρόγραμμα δανείων «Το σπίτι μου» σημειώνεται από την πλευρά του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ ότι στην ουσία είναι «ευπρόσδεκτο» μόνο από τις συστημικές τράπεζες. Κι αυτό γιατί η κυβέρνηση αποκρύπτει ότι, για να αποκτήσουν οι νέοι σπίτι που θα καλύπτει τις στεγαστικές τους ανάγκες τα επόμενα 30 χρόνια, απαιτείται μεγάλο δάνειο. Η εξυπηρέτηση του οποίου για 30 χρόνια είναι εφικτή μόνο με την προϋπόθεση μόνιμης, σταθερής και υψηλά αμειβόμενης δουλειάς, ή στήριξης από το οικογενειακό περιβάλλον.
Με τα προτεινόμενα στεγαστικά δάνεια η κυβέρνηση φέρνει τον εφιάλτη των κόκκινων δανείων και του Πτωχευτικού Νόμου και στους νέους. Προφανώς δεν αφορά ανέργους νέους με εισόδημα μικρότερο των 10.000 ευρώ τον χρόνο. Βάζει όμως στη φάκα των δανείων όλους τους άλλους, με δόλωμα το όνειρό τους για μια ασφαλή στέγη. Ωστόσο, με το ποσό του δανείου που χορηγεί, τα τετραγωνικά μέτρα που μπορούν να αγοραστούν είναι λίγα για να στηθεί νοικοκυριό με προοπτική.
Όσον αφορά το πρόγραμμα «Κάλυψη», που αφορά νέους 25 – 39 ετών, οι οποίοι βρίσκονται σε ακραία φτώχεια, καλεί ιδιοκτήτες που είχαν εντάξει τα διαμερίσματά τους στο πρόγραμμα Εστία, που έφτιαξε ο ΣΥΡΙΖΑ σε συνεργασία με την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τη στέγαση προσφύγων, να τα προσφέρουν με την ίδια τιμή ενοικίου που τα είχαν διαθέσει τότε (πριν 6-7 χρόνια) για τους πρόσφυγες. Η αξιωματική αντιπολίτευση σχολιάζει ότι καταρχάς ο αριθμός των σπιτιών που σήμερα είναι ενταγμένα στο πρόγραμμα Εστία είναι μικρός. Επιπλέον, όμως, με τους όρους που προβλέπει το πρόγραμμα της κυβέρνησης οδηγείται, από τον ίδιο τον σχεδιασμό του, σε αποτυχία.
Σχετικά με τη λεγόμενη «Κοινωνική αντιπαροχή» που προβλέπει το σχέδιο νόμου, ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ κάνει κριτική στην κυβέρνηση ότι εφευρίσκει το πρωτοφανές στη χώρα μας σύστημα της κοινωνικής αντιπαροχής χωρίς αντιπαροχή. Δηλαδή το κράτος παραχωρεί το οικόπεδό του για εκμετάλλευση από τον εργολάβο, αλλά δεν παίρνει ως αντιπαροχή το 30 – 60% του κτίσματος, όπως συνηθίζεται. Το κτίριο (ή τα κτίρια) το εκμεταλλεύεται ολόκληρο ο κατασκευαστής εργολάβος, άγνωστο για πόσο χρόνο. Η μόνη του υποχρέωση είναι να ενοικιάζει ένα άγνωστο ποσοστό του κτιρίου (μεταξύ 30% και 60%) σε δικαιούχους με άγνωστα αντικειμενικά κριτήρια, και με -άγνωστο πόσο- μειωμένο ενοίκιο. Εδώ το κράτος καταργεί το νόμο της ελεύθερης αγοράς υπέρ του εργολάβου, σημειώνει ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ.
Για το πρόγραμμα με την ονομασία «Ανακαινίζω – ενοικιάζω», πρόγραμμα μικρής εμβέλειας, που επιδοτεί με 4.000 ευρώ εργασίες επισκευής-ανακαίνισης, δαπάνης έως 10.000 ευρώ, συμπεριλαμβανομένου του ΦΠΑ, η αξιωματική αντιπολίτευση επισημαίνει ότι ο ιδιοκτήτης πρέπει να έχει την οικονομική άνεση να βάλει από την τσέπη του τα υπόλοιπα 6.000 ευρώ, ενώ προϋπόθεση είναι ότι το ακίνητο πρέπει να εμφανίζεται ξενοίκιαστο στην εφορία τα τελευταία τρία χρόνια και ο ιδιοκτήτης να μην έχει επιδοτηθεί για ενεργειακή ή άλλη ανακαίνιση τα πέντε τελευταία χρόνια. Δηλαδή, σημειώνει ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, με τους πολλούς όρους-κόφτες που βάζει, ακόμη και τα 50 εκατομμύρια του προγράμματος είναι προφανές ότι θα μείνουν ανεκμετάλλευτα, διότι πολλοί θα εξαιρεθούν.
Τέλος, για το μέρος του ν/σ που αφορά τη λεγόμενη «Χωροταξική ένταξη κοινωνικής κατοικίας», ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ σημειώνει ότι με αφορμή τη δημιουργία κοινωνικής κατοικίας η κυβέρνηση τροποποιεί το π.δ.59/2018 του ΣΥΡΙΖΑ και δίνει σε εργολάβους το δικαίωμα να χτίζουν σε όλες τις περιοχές ανά την Ελλάδα, ακόμη και σε ζώνες που κανονικά απαγορεύεται η κατοικία, όπως η αγροτική γη.
Οι προτάσεις του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ
Για τους νέους
Δικαίωμα των νέων 24-44 ετών σε προσιτή ενοικιαζόμενη στέγη:
Ειδική επιδότηση ενοικίου για νέους και νέα ζευγάρια από 24 μέχρι 44 ετών (αφορά 175.000 νοικοκυριά, 400.000 άτομα)
Διπλάσια επιδότηση από ό,τι ισχύει για τον γενικό πληθυσμό, και κυμαίνεται από 140€/μήνα για μονοπρόσωπο νοικοκυριό έως 350€/μήνα για ζευγάρι με 2 παιδιά.
Το εισοδηματικό όριο για τη λήψη της επιδότησης επίσης αυξάνεται από 7.000€ σε 10.000€ για μονοπρόσωπο νοικοκυριό και από 17.500€ σε 25.000€ για ζευγάρι με 2 παιδιά.
Για την εξασφάλιση αξιοπρεπούς στέγης για την κοινωνική πλειοψηφία
Η διάθεση προσιτής οικονομικά στέγης, παράλληλα με τον έλεγχο του airbnb, θα αποτελέσουν τους ρυθμιστικούς παράγοντες στις τιμές ενοικίου και αγοράς κατοικίας και θα αποτελέσουν απάντηση στο αίτημα για κοινωνική κατοικία με νέους όρους και πρακτικές για ευρύτερα στρώματα πέραν των φτωχών και αδύναμων.
– Δημιουργία Τράπεζας Στέγης από:
α) κενά, ανεκμετάλλευτα κτίρια του δημοσίου, των Δήμων, της Εκκλησίας και μη κερδοσκοπικών φορέων κοινωφελούς σκοπού για αγορά ή ενοικίαση
β) κενά εγκαταλελειμμένα κτίρια ιδιωτών σε διάφορους Δήμους για αγορά ή ενοικίαση
γ) κυρίως όμως από κατοικίες και διαμερίσματα ιδιωτών που θα τις διαθέσουν προς ενοικίαση με μειωμένες τιμές για 3, 5 ή 8 χρόνια χάρη σε ένα ελκυστικό πακέτο που θα τους δοθεί από το κράτος.
Εγγύηση καλής κατάστασης και ανακαίνιση του ακινήτου μετά τη λήξη της παραχώρησης. Η υλοποίηση των έργων αποκατάστασης των περιπτώσεων α) και β) γίνεται σε επίπεδο Δήμου ή Περιφέρειας με συγκεκριμένο νομοθετικό πλαίσιο, με χρηματοδότηση από εθνικούς, ευρωπαϊκούς και διεθνείς πόρους. Τέλος, η περίπτωση γ) έχει πολύ μεγάλη σημασία διότι βασίζεται στην ελληνική ιδιαιτερότητα: πολλοί μικροϊδιοκτήτες να κατέχουν μεγάλο συνολικά αριθμό ακινήτων με διασπορά σε όλη την επικράτεια. Επίσης δεν απαιτεί μεγάλο χρόνο και έξοδα αποκατάστασης, δεν επιβαρύνει τις πόλεις με νέες κατοικίες που είναι ακριβότερες και μπορεί πράγματι να αποτελέσει τον άμεσο ρυθμιστικό παράγοντα συγκράτησης των ενοικίων.
– Ψηφιακή Διαχείριση και Διάθεση Κατοικιών Τράπεζας Στέγης.
α) Απαιτείται καταρχήν νόμος-πλαίσιο για τη στέγη και κεντρική δομή του κράτους σε επίπεδο υφυπουργείου στο υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων.
β) Δημιουργείται ψηφιακό παρατηρητήριο αποθέματος Τράπεζας Στέγης το οποίο λειτουργεί σε κάθε Δήμο της χώρας και στην κεντρική δομή του κράτους.
Η χρηματοδότηση της στεγαστικής πολιτικής θα γίνει κυρίως από πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και από ΕΣΠΑ. Ειδικότερα για την Τράπεζα Στέγης, για τη διάθεση 40.000 ακινήτων σε βάθος τετραετίας το κόστος υπολογίζεται σε 740 εκ.€, συμπεριλαμβανομένων της ψηφιακής πλατφόρμας, της διοικητικής λειτουργίας του συστήματος με 25 υπαλλήλους διαφόρων ειδικοτήτων, μισθών και λειτουργικών εξόδων.
Ζωή Γεωργούλα
