Οι εξελίξεις την εβδομάδα που μας πέρασε σίγουρα χρωματίστηκαν από την απόφαση, τελικά, της κυβέρνησης να προσφύγει για δανεισμό, με έναν περιορισμένο στόχο, στις αγορές. Όσο και αν ήταν κίνηση αναμενόμενη, αποτέλεσε, ωστόσο, το έδαφος για να γίνουν συγκρίσεις με παλαιότερες εξόδους, ή με τους όρους δανεισμού άλλων χωρών, να ελεγχθούν σχέδια και να ανιχνευθούν προοπτικές.
Η κυβέρνηση αυτή τη φορά δεν προσέφυγε σε διθυράμβους, αλλά περιορίστηκε σε μια προσεγμένη δήλωση του υπουργού Οικονομικών: «Με αγγλικούς όρους ήταν μια ικανοποιητική έξοδος, με ελληνικούς όρους ήταν κάτι παραπάνω απ’ αυτό που περιμέναμε». Τόνισε ότι «από εδώ και πέρα στοχεύουμε στον Αύγουστο του 2018, ξέρουμε ότι ο ελληνικός λαός έχει υποφέρει πάρα πολύ, έχει υποφέρει παραπάνω απ’ ό,τι του αναλογεί, αλλά νομίζω επίσης ότι βάλαμε ένα πρώτο λιθαράκι εξόδου στις αγορές».
Η αντιπολίτευση επίσης ήταν προσεκτική. Χαρακτηρίζοντας την έξοδο θετικό γεγονός, έσπευσε ταυτόχρονα να υπενθυμίσει όλα όσα έλεγε ο ΣΥΡΙΖΑ το 2014 εναντίον της, όταν εκείνη στην κυβέρνηση πραγματοποίησε επίσης, την πρώτη έξοδο, η οποία όμως ακολουθήθηκε από μια αποτυχημένη.
Το κρίσιμο σημείο ισορροπίας
Είναι φανερό ότι βαθμιαία ανακαλύπτουμε ότι μπαίνουμε σε μια νέα περίοδο, που υποχρεώνει τις πολιτικές δυνάμεις σε νέους σχεδιασμούς ή ανασχεδιασμούς. Η κυβέρνηση έχει μπροστά της μια δύσκολη αξιολόγηση, η οποία δεν θέλει, επ’ ουδενί, να δημιουργήσει προβλήματα για να κρατήσει όσο είναι δυνατόν ευνοϊκές συνθήκες για την πορεία της οικονομίας, που θεωρεί ότι αυτή την περίοδο είναι ο κρίσιμος παράγοντας, ο οποίος θα της εξασφαλίσει και μια ισχυρότερη θέση έναντι των δανειστών και μια δυνατότητα να μπορέσει να ασκήσει κοινωνική πολιτική επούλωσης, κάποιων έστω, μνημονιακών πληγών. Το κρίσιμο σημείο ισορροπίας που θα αναζητά, ενδεχομένως και εν μέσω διαφωνιών, είναι τα όρια που και εκείνη θα θέτει έναντι των πιέσεων των δανειστών, που οπωσδήποτε θα ασκούνται. Δεν υπάρχει νομοσχέδιο που να μην εκδηλώνεται διάθεση παρέμβασης, όπως φάνηκε πρόσφατα τόσο με το νομοσχέδιο για τους ΟΤΑ όσο και με αυτό της Παιδείας.
Η κατάσταση που διαμορφώθηκε μετά την απόφαση του Eurorgroup και την έξοδο στις αγορές δυσκολεύει αφάνταστα την ΝΔ. Προφανώς βρίσκεται σε φάση μετάβασης, δύσκολης, καθώς η γραμμή «εκλογές τώρα, φύγετε» δεν είναι πλέον πειστική. Πάσχει και η γραμμή «δεν ψηφίζω τίποτε», που θα φαίνεται όλο και περισσότερο πολιτικά εκτεθειμένη όσο η κυβέρνηση φέρνει προς ψήφιση στη βουλή κρίσιμα και κοινωνικά ωφέλιμα νομοσχέδια. Η ΝΔ, σίγουρα, δεν μπορεί να συνεχίσει στη γραμμή του «αντιπολιτευτικού αμόκ», όπως σημείωσε και ο Δημ. Τζανακόπουλος, διότι επιπλέον θα της δημιουργήσει και εσωκομματικά προβλήματα. Ήδη η εντολή της ΝΔ να μην παίρνουνε μέρος εκλεγμένα στελέχη της στα περιφερειακά συνέδρια της κυβέρνησης και του ΣΥΡΙΖΑ αποκάλυψε και τη βάναυση θεσμική αντίληψη που έχει η ηγεσία της συντηρητικής παράταξης και προκάλεσε αντιδράσεις, όπως στην περίπτωση του περιφερειάρχη Στερεάς, Κώστα Μπακογιάννη.
Ευ. Τσακαλώτος: μέσο και όχι σκοπός η έξοδος
Σημειώσαμε στην αρχή του άρθρου ότι η έξοδος στις αγορές έχει σημασία, όχι τόσο για τα αποτελέσματά της τα ποσοτικά, όσο για το τι σημαίνει και σε τι σχέδιο εντάσσεται. Είναι ένα βήμα μελετημένο που θα ακολουθηθεί και από άλλα στη διαδρομή της προετοιμασίας της εξόδου από το μνημόνιο; Υπάρχουν οι όροι στην οικονομία ούτως ώστε να τη στηρίξουν; Αυτό είναι το κύριο ζήτημα, αν, δηλαδή, συνιστά ένα βήμα σε μια διαδρομή που εξασφαλίζει λίγο λίγο περισσότερους βαθμούς ελευθερίας στην κυβέρνηση, άμβλυνση της επιτροπείας. Μια παρέμβαση στη βουλή του υπουργού Ευκλείδη Τσακαλώτου, απαντά στην αντιπολίτευση και θέτει αυτά τα ζητήματα, επιστρατεύοντας επιχειρήματα για τις διαφορές της τότε εξόδου της κυβέρνησης Σαμαρά Βενιζέλου με αυτή τώρα. Παραθέτουμε στη συνέχεια το μεγαλύτερο μέρος της:
«Δεν είναι το κυρίαρχο να συγκρίνουμε τη σημερινή έξοδο με την έξοδο του 2014. Ούτε μπορούμε να συζητήσουμε με σοβαρό τρόπο την τιμή που υπάρχει σήμερα, με την τιμή που βγαίνει στις αγορές η Πορτογαλία ή η Ιρλανδία. Δεν είναι σοβαρές συγκρίσεις αυτές. Περιμένω πιο υπεύθυνες και σοβαρότερες παρεμβάσεις σ’ αυτή τη βουλή. Δεν μπορείς για παράδειγμα να συγκρίνεις την Ελλάδα που είναι σε πρόγραμμα, με χώρες που δεν είναι σε πρόγραμμα. Δεν μπορείς να συγκρίνεις την Ελλάδα που είχε PSI —ας μην μπούμε στη διαδικασία να συζητήσουμε αν ήταν καλό ή κακό για την Ελλάδα, αλλά δημιούργησε μεγάλη ταραχή στις αγορές και στην εμπιστοσύνη— με χώρες που δεν είχαν ένα αντίστοιχο πρόγραμμα κουρέματος ιδιωτικών ομολόγων. Δεν μπορείς να κάνεις αυτή τη σύγκριση και δεν είσαι σοβαρός αν την κάνεις. Δεν είναι, όμως, το σοβαρό αν η έξοδος τώρα είναι καλύτερη από του 2014 ή καλύτερη από αυτό που μπορούν να επιτύχουν οι Πορτογαλία, Ιρλανδία και Κύπρος.
Το σοβαρό είναι να αντιληφθούμε ότι η έξοδος στις αγορές είναι ένα μέσο και όχι ένας σκοπός, όπως και το τι θέλουμε να επιτύχουμε μ’ αυτό το μέσο και να συγκρίνουμε συνολικές στρατηγικές. Η στρατηγική ΝΔ-ΠΑΣΟΚ ήταν η εξής: το χρέος είναι βιώσιμο, γιατί έχουμε δεσμευτεί σε πολύ υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης και σε πολύ υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα που το καθιστούν βιώσιμο —κάνουμε πως δεν βλέπουμε ότι κανένας δεν τα πίστευε— δεν ζητάμε τίποτα για το χρέος και μετά βγαίνουμε στις αγορές. Θα πει κάποιος «γιατί βγαίνουν στις αγορές, όταν μετά από λίγους μήνες το επιτόκιο θα είναι ακόμα υψηλότερο και δεν θα μπορούν να ξαναβγούν σ’ αυτές;», όπως και έγινε, γιατί λίγους μήνες μετά το επιτόκιο ήταν υψηλότερο, ενώ τώρα το επιτόκιο που έχουμε εμείς είναι πιο χαμηλό.
Ο λαός θα κρίνει τη στρατηγική μας
Ποια είναι, λοιπόν, η ουσία και η διαφορά; Είναι ότι η δική μας έξοδος εντάσσεται σε μια συνολική στρατηγική, η οποία θεωρεί ότι η έξοδος είναι τμήμα της, ώστε να βγούμε στις αγορές και να βγούμε από το μνημόνιο. Μια στρατηγική που ενσωματώνει τη λύση για το χρέος που δόθηκε τον Ιούνιο του 2017, η οποία θα αποσαφηνιστεί περισσότερο σε λίγους μήνες και θα μας επιτρέψει να βγούμε ξανά με σοβαρό επιτόκιο στις αγορές και να μειώσουμε την επιτήρηση. Γι’ αυτή τη στρατηγική θα κριθούμε. Ο ελληνικός λαός το 2019 θα κρίνει τη δική μας στρατηγική, πότε βγήκαμε στις αγορές, με ποιο σκοπό, εντός ποιου προγράμματος και πώς καταφέρουμε να βγούμε από το μνημόνιο, με τη δική σας στρατηγική που εκ των πραγμάτων απέτυχε, γιατί αν δεν είχε αποτύχει θα είχατε κλείσει και την αξιολόγηση σας και θα είχατε πείσει τον μεσαίο χώρο να σας ψηφίσει για τον πρόεδρο της Δημοκρατίας και θα είχατε το success story που πουλάγατε. Αλλά τίποτα απ’ αυτά δεν έγινε.
Η δική μας έξοδος δεν είναι καλύτερη, ούτε επειδή είχε χαμηλότερο επιτόκιο, ούτε επειδή έφερε λιγότερα χρήματα. Oλ’ αυτά είναι αέρας, πολιτικός αφρός. Στο τέλος ο ελληνικός λαός δεν θα θυμάται ούτε τη δική μας, ούτε τη δικά σας έξοδο στις αγορές. Θα θυμάται αν υπήρχε μια στρατηγική στην οποία η έξοδος στις αγορές ήταν ένα όπλο που σου επέτρεψε να βγεις από το μνημόνιο, και αν αυτό σου άνοιγε το δρόμο για την επιστροφή της εμπιστοσύνης στην οικονομία και στις επενδύσεις, για την επιστροφή στους ρυθμούς ανάπτυξης, ώστε να μπορεί να κερδίζει όλος ο ελληνικός λαός και τα στρώματα που εσείς είχατε πάντα και θα συνεχίζεται να έχετε στο περιθώριο. Όλα τα υπόλοιπα είναι για τις τηλεοράσεις, για μια μέρα ή δύο και θα ξεχαστούν. Η ουσία, όμως, ότι εμείς έχουμε μια στρατηγική στην οποία εντάσσουμε την έξοδο στις αγορές είναι σημαντική και γι’ αυτή θα κριθούμε».
Παύλος Κλαυδιανός
Πηγή: Η Εποχή
