Η Ομάδα ‘Eργου για το Ελληνικό, μετά από πολύμηνη δουλειά, κατέθεσε στην κυβέρνηση το τελικό της κείμενο αναφορικά με τη διαπραγμάτευση με τους επενδυτές και τους θεσμούς για το χώρο του πρώην αεροδρομίου. Στο κείμενο αυτό εμπεριέχονται συμπυκνωμένες παρατηρήσεις και εναλλακτικές προτάσεις σχετικά με τη σύμβαση μεταξύ του ελληνικού δημοσίου και του επενδυτικού σχήματος Hellinikon Global S.A .
Η σύμβαση για το μέλλον του πρώην αεροδρομίου του Ελληνικού αποτέλεσε και αποτελεί πολύ σοβαρό ζήτημα, που δεν αφορά μόνο τα νότια προάστια της Αθήνας. Είναι θέμα το οποίο εμπλέκεται με τη συνολική διαπραγμάτευση με τους ξένους θεσμούς, έχει μακριά ιστορία σημαντικών κινητοποιήσεων και εγείρει ζητήματα προστασίας του δημοσίου συμφέροντος. Καθώς η σχετική σύμβαση δεν έχει αποκρυσταλλωθεί στην όποια τελική της μορφή —η οποία και προϋποθέτει ψήφισή της στο Κοινοβούλιο— απευθυνθήκαμε, ως commonality, στην κα Πολίνα Πρέντου, μέλος της Ομάδας Έργου, προκειμένου να έχουμε ένα πρώτο σχετικό άρθρο, με την πρόθεση να συμβάλουμε κι εμείς με τη σειρά μας στον δημόσιο διάλογο για το θέμα.
*****
Ο διαγωνισμός για την απόκτηση του μετοχικού πακέτου της εταιρείας «Ελληνικόν Α.Ε.» ολοκληρώθηκε τέλη Μαρτίου 2014 με την ανακήρυξη του επενδυτικού σχήματος Hellinikon Global S.A. (αποτελούμενου από τις Lamda Development S.A. από Ελλάδα, Fosun από Κίνα και Eagle Hills από Αμπού Ντάμπι) ως προτιμητέου επενδυτή. Στα μέσα Νοεμβρίου 2014 υπογράφθηκε σύμβαση αγοραπωλησίας των μετοχών της «Ελληνικόν Α.Ε.» μεταξύ του ΤΑΙΠΕΔ, της Hellinikon Global S.A. και της Lamda Development S.A., με ισχύ δύο χρόνων (μέχρι το Νοέμβριο του 2016). Στους αναβλητικούς όρους της σύμβασης —μεταξύ άλλων— προβλέπονται η κύρωση της σύμβασης από τη Βουλή και η έγκριση του Σχεδίου Ολοκληρωμένης Ανάπτυξης (ΣΟΑ) του επενδυτή για τον Μητροπολιτικό Πόλο Ελληνικού με Προεδρικό Διάταγμα έως το Νοέμβριο του 2016.
Οι προδιαγραφές, οι δεσμεύσεις και η διαδικασία έγκρισης του ΣΟΑ περιγράφονται στο «νόμο του Ελληνικού», τον Ν. 4062/2012. Ο νόμος περιγράφει ένα ευέλικτο πλαίσιο για τον επενδυτή, με ελάχιστες δεσμεύσεις, δίνοντάς του τη δυνατότητα να χωροθετήσει σχεδόν τα πάντα εντός του Ελληνικού. Σημειώνεται ότι, για το προβλεπόμενο Μητροπολιτικό Πάρκο Πρασίνου και Αναψυχής έκτασης τουλάχιστον 2.000 στρεμμάτων, δεν υπάρχει ρητή αναφορά για το μέγεθος και το χαρακτήρα του (ενιαίο ή όχι, δημόσιο ή μη, σε επαφή ή μη με την πόλη).
Ο διαγωνισμός του Ελληνικού —από την αρχή του, και μέχρι και σήμερα— χαρακτηρίζεται από αδιαφάνεια και έλλειψη δημόσιας πληροφόρησης και ενημέρωσης. Το επενδυτικό σχέδιο της Hellinikon Global S.A. παραμένει μη διαθέσιμο δημόσια — η πληροφόρηση των πολιτών είναι δυνατή μόνο μέσω σειράς δημοσιευμάτων στον Τύπο.
Τους τελευταίους μήνες επιχειρείται από την κυβέρνηση η επαναδιαπραγμάτευση της σύμβασης για το Ελληνικό. Προκειμένου να διασφαλιστούν τα αναγκαία και απαραίτητα περιβαλλοντικά/οικονομικά/κοινωνικά οφέλη για τους όμορους δήμους και το Λεκανοπέδιο, η αναθεώρηση της σύμβασης ως προς τα χωρικά της δεδομένα προτείναμε να ακολουθήσει τις τρεις βασικές αρχές:
- Άνοιγμα και διεύρυνση του Μητροπολιτικού Πάρκου Πρασίνου και Αναψυχής.
- Μείωση της προβλεπόμενης ανταγωνιστικής υπερδόμησης και των αντίστοιχων χρήσεων.
- Διάχυση των ωφελειών και μείωση των αρνητικών επιπτώσεων στο σύνολο του Λεκανοπεδίου.
Αναλυτικότερα προτάθηκαν ως κύρια σημεία τα πιο κάτω:
- Το Μητροπολιτικό Πάρκο Πρασίνου και Αναψυχής αποτελεί οργανικό συστατικό του Μητροπολιτικού Πόλου Ελληνικού. Αποτελεί το 51% της συνολικής έκτασης, δηλαδή 3.200 στρέμματα. Είναι ενιαίο, κοινόχρηστο και ανοιχτό στο κοινό. Το Μητροπολιτικό Πάρκο δεν πρέπει να συγχέεται με το διάσπαρτο πράσινο και τους υποχρεωτικούς αδόμητους χώρους των προς ανάπτυξη-πολεοδόμηση περιοχών.
- Το Μητροπολιτικό Πάρκο Πρασίνου έχει απευθείας προσβάσεις και συνδέσεις με τους όμορους δήμους και την παράκτια ζώνη. Δεν νοείται ως Μητροπολιτικό Πάρκο ο περίκλειστος αδόμητος χώρος («εσωτερική αυλή») των προς ανάπτυξη-πολεοδόμησης περιοχών. Οι προσβάσεις επιτυγχάνονται κυρίως μέσω αναβάθμισης και διεύρυνσης των πράσινων ζωνών των ρεμάτων Ευρυάλης και Τραχώνων, που παραμένουν αυστηρά αδόμητες. Η σύνδεση με τις όμορες πολεοδομικές ενότητες (Αλίμου, Ελληνικού-Αργυρούπολης, Γλυφάδας) επιτυγχάνεται μέσω ισχυρών πράσινων διαδρομών.
- Η παράκτια ζώνη αποτελεί οργανική συνέχεια του Μητροπολιτικού Πάρκου προς τη θάλασσα. Είναι απαραίτητη η ελεύθερη πρόσβαση σε όλο το μήκος της ακτής. Σημαντικό τμήμα της ακτής —και όχι λιγότερο από το 1/3 της— οφείλει να παραμείνει αδόμητο και χωρίς χρήσεις εμπορίου-αναψυχής ή κατοικίας.
- Δεν τεκμηριώνεται η ανάγκη δημιουργίας της προβλεπόμενης νέας πόλης στο Ελληνικό (σχεδόν 3.000.000 τ.μ.). Είναι απαραίτητος ο περιορισμός της προβλεπόμενης συνολικής δόμησης του Μητροπολιτικού Πόλου Ελληνικού κατά 30%. Οφείλει να δοθεί προτεραιότητα στον περιορισμό των υπερτοπικών εμπορικών και γραφειακών χρήσεων, ανταγωνιστικών στις όμορες αγορές. Επιπλέον, περιορισμός της προβλεπόμενης δόμησης, κυρίως χρήσεων αναψυχής, εντός του Μητροπολιτικού Πάρκου. Αξιοποίηση και επανάχρηση του υφιστάμενου κτιριακού αποθέματος, αντί για δόμηση νέων κτιρίων, όπου αυτό είναι εφικτό.
- Ανάγκη για διάχυση των ωφελειών στο ευρύτερο Λεκανοπέδιο. Πρόταση για δημιουργία αποθέματος γης 500 στρεμμάτων, μέσω της ανταλλαγής ιδιοκτησιών κυρίως του δημοσίου και ευρύτερου δημοσίου τομέα, ή ακόμα και ιδιωτών. Παράλληλα, απελευθέρωση σημαντικών κοινόχρηστων χώρων πρασίνου ή διεκδικούμενων πράσινων χώρων σε υποβαθμισμένες περιοχές.
- Πρόνοια για τις υποδομές υψηλής κοινωνικής ωφέλειας που σήμερα στεγάζονται εντός του Ελληνικού (Αθλητικό Κέντρο Νεότητας Αγίου Κοσμά, Αρχαιολογικές Συλλογές Υπουργείου Πολιτισμού, Αμαξοστάσιο ΕΘΕΛ κ.α.). Διατήρησή τους εντός του Μητροπολιτικού Πόλου Ελληνικού ή/και σταδιακή μετακίνησή τους μετά τη διαμόρφωση των νέων εγκαταστάσεών τους.
Στη συνολική πρόταση περιλαμβάνονται και πολλά άλλα, δευτερεύοντα αλλά όχι ήσσονος σημασίας, σημεία τα οποία δεν αναφέρονται εδώ για την οικονομία του χώρου.
Η πλήρης πρόταση της Ομάδας Έργου για το Ελληνικό «Παρατηρήσεις και εναλλακτικές προτάσεις για το επενδυτικό σχέδιο του Ελληνικού» υπογράφεται από τους Νίκο Μπελαβίλα, Αναπληρωτή Καθηγητή ΕΜΠ, Διευθυντή Εργαστηρίου Αστικού Περιβάλλοντος ΕΜΠ, Ιωάννη Πολύζο, Ομότιμο Καθηγητή ΕΜΠ, πρώην Πρόεδρο ΟΡΣΑ, Βίβιαν Γλένη, Νομικό-MSc Πολεοδόμο, Πολίνα Πρέντου, Αρχιτέκτονα-MSc Πολεοδόμο, Πασχάλη Σαμαρίνη, Δρα Αρχιτέκτονα-Πολεοδόμο και Λουκά Τριάντη, Δρα Αρχιτέκτονα-Πολεοδόμο
Η πλήρης πρόταση είναι δημόσια προσβάσιμη στη σελίδα του Εργαστηρίου Αστικού Περιβάλλοντος ΕΜΠ.
* Η Πολίνα Πρέντου είναι MSc Αρχιτέκτων-Πολεοδόμος, ερευνήτρια στο Εργαστήριο Αστικού Περιβάλλοντος ΕΜΠ και μέλος της Ομάδας Έργου για το Ελληνικό.
