Η ιστορία της βίλας Δρακόπουλου αρχίζει από το 1882, όταν σε μια κατάφυτη έκταση 15 περίπου στρεμμάτων στο ύψος της οδού Πατησίων 356-358, ο Δημήτριος Βεζανής ίδρυσε την πρώτη στην Ελλάδα βιομηχανία εριουργίας. Την επιχείρηση στη συνέχεια ανέλαβε ο γιος του, Σωτήρης Βεζανής, ο οποίος γύρισε στην Ελλάδα από τη Γερμανία μετά από σπουδές στην κλωστοϋφαντουργία και στην πολιτική οικονομία.
Το 1922 δύο αδέλφια με καταγωγή από την Αρκαδία, οι Κωνσταντίνος και Αθηνόδωρος Δρακόπουλος, αγοράζουν την επιχείρηση από τον Βεζανή και την μετατρέπουν σε βαμβακουργία και το 1934 σε υφαντουργία.
Η ιδιοκτησία των αδελφών Δρακόπουλου περιελάμβανε το εργοστάσιο, τα κτίρια της διοίκησης στη πρόσοψη της Πατησίων και δύο βίλες, μία μεγάλη και μία πιο μικρή.
Με τις διαθήκες τους τα δύο αδέλφια κατέλειπαν όλη σχεδόν την περιουσία τους στον Ελληνικό Ερυθρό Σταυρό (ΕΕΣ), με σκοπό τη λειτουργία σχολής αδελφών νοσοκόμων και κέντρου αιμοδοσίας, που να λειτουργεί ως παράρτημα του Δρακοπούλειου Κέντρου Αιμοδοσίας.
Επίσης, στις διαθήκες τους, οι διαθέτες αναφέρουν με τρόπο κατηγορηματικό ότι τα μετρητά, χρεόγραφα και τα έσοδα από την ενοικίαση των εργοστασίων θα διατίθενται για τους κοινωφελείς που όρισαν με τις διαθήκες τους.
Μετά τον θάνατο του Αθηνόδωρου Δρακόπουλου στις 3 Οκτωβρίου 1977 (ο Κωνσταντίνος είχε πεθάνει το 1950), οι κάτοικοι της περιοχής κινητοποιήθηκαν και ζήτησαν από τον τότε δήμαρχο Δημήτρη Μπέη ο χώρος γύρω από τα κτίρια να γίνει χώρος πράσινου. Το αίτημα έγινε δεκτό παμψηφεί με απόφαση του δημοτικού συμβουλίου στις 9.7.1979.
Στη συνέχεια η αείμνηστη Μελίνα Μερκούρη, ως υπουργός τότε Πολιτισμού, με απόφασή της χαρακτηρίζει τις επαύλεις, η μία του β’ μισού του 19ου αιώνα και η άλλη, η μικρότερη, των αρχών του 20ου, ως εξαιρετικά δείγματα αρχιτεκτονικής, ενώ τον υπόλοιπο χώρο με τα κτίσματά του ως τόπο με ιστορική σπουδαιότητα, με τα κτίσματα που υπάρχουν σε αυτόν να αποτελούν ενότητα αστικής κατοικίας και βιοτεχνίας, από τις ελάχιστες σωζόμενες σήμερα στην Αθήνα.
Το 1983 με ΠΔ ο τότε υπουργός Χωροταξίας, Αντώνης Τρίτσης, χαρακτηρίζει διατηρητέα όλα τα κτίρια του πάρκου και επιβάλλει την πλήρη αποκατάσταση τους.
Δυστυχώς, όμως, όλα τα παραπάνω έμειναν στα χαρτιά. Η διοίκηση του ΕΕΣ, με πρόεδρο από το 1987 τον κ. Ανδρέα Μαρτίνη, όχι μόνο δεν συμμορφώνεται με τις επιθυμίες των διαθετών, έχοντας σαν ίδρυμα σημαντικά χρηματικά ποσά για να τις πραγματοποιήσει, αλλά αδιαφορεί πλήρως για την κατάσταση των κτιρίων, τα οποία τα αφήνει κυριολεκτικά να καταρρεύσουν, με απώτερο σκοπό να τα κατεδαφίσει, όπως τελικά έγινε.
Το 1988 επί δημαρχίας Έβερτ, συνεργεία του δήμου γκρεμίζουν τον περίβολο και διαμορφώνουν τον πέριξ των κτιρίων χώρο σε πάρκο. Το 1991 η τότε αναπληρώτρια υπουργός Πολιτισμού Άννα Ψαρούδα – Μπενάκη με απόφασή της διατηρεί τον χαρακτηρισμό των δύο επαύλεων ως διατηρητέων και αποχαρακτηρίζει τα λοιπά κτίρια του πάρκου. Από κει και πέρα αρχίζει η αντίστροφη μέτρηση για τα κτίρια του πάρκου Δρακόπουλου.
Στις 12 Αυγούστου 2009 ξημερώματα κατεδαφίζεται με συνεργεία του ΕΕΣ το κτίριο του εργοστασίου. Τον Νοέμβριο του 2009 εκδηλώθηκε στη μεγάλη έπαυλη πυρκαγιά, ενώ τον Οκτώβριο του 2011 στη μικρή, και την παραμονή Πρωτοχρονιάς πάλι στην ίδια, που κυριολεκτικά την αποτέφρωσε. Και οι τρεις πυρκαγιές έγιναν κάτω από περίεργες συνθήκες, χωρίς να εντοπιστεί ο υπεύθυνος γι’ αυτές.
Στις 18 Μαΐου 2014, Κυριακή μεσημέρι, ημέρα εκλογών, παίρνει φωτιά το κτίριο των γραφείων της οδού Πατησίων. Στις 31 Μαΐου το μεσημέρι άλλη πυρκαγιά εκδηλώνεται στο εσωτερικό της μεγάλης έπαυλης και στις 2 Ιουλίου ξαναπαίρνει φωτιά η έπαυλη και καταστρέφεται ολοκληρωτικά.
Τυχαία όλα αυτά; Ασφαλώς όχι. Όμως κανείς εμπρηστής δεν εντοπίστηκε. Τα συμπεράσματα δικά σας.
Και, τέλος, ήλθε υπό μορφή χαριστικής βολής και η πρόσφατη κατεδάφιση και του τελευταίου κτιρίου των γραφείων στην πρόσοψη της οδού Πατησίων. Μετά το τελευταίο αυτό γεγονός ήταν άμεση αντίδραση της Ανοιχτής Πόλης, που είναι πάντοτε παρούσα σε όλες τις κινητοποιήσεις και των κατοίκων. Σε συγκέντρωση που έγινε στο πάρκο το περασμένο Σάββατο, αποφασίστηκε με παρουσία και του εκπροσώπου της, Νάσου Ηλιόπουλου, να εντατικοποιηθούν οι αγώνες των κατοίκων για να παραμείνει το πάρκο ως χώρος πρασίνου και να επαναληφθεί η συνέλευση την Κυριακή 10 Οκτωβρίου.
Τελειώνοντας, θα πρέπει πούμε ότι όλο το σύντομο αυτό ιστορικό δεν μπορεί παρά να βάλει σε σκέψεις για την όλη κατάσταση, που, ενώ βρίθει παρανομιών, οι δημιουργοί αυτής παραμένουν στο απυρόβλητο.
Οι συλλογικότητες των κατοίκων της περιοχής και η Ανοιχτή Πόλη με συνεχείς αγώνες και δυναμικές παρεμβάσεις, όπως αυτή που έγινε στις 18 Νοεμβρίου του 2011, που παρεμπόδισαν την πώληση μέσω της BNP Parisbas Real Estate ολόκληρης της έκτασης του πάρκου, θα συνεχίσουν τους αγώνες τους, προκειμένου το πάρκο να αποδοθεί επί τέλους στην τοπική κοινωνία.
Κώστας Γιαννούλης
Πηγή: Η Εποχή
