Micro

Βίκτορ Χάρα: Η αντιφασιστική φωνή της Χιλής

Την 11η Σεπτεμβρίου του 1973, ο Αουγκούστο Πινοσέτ καταλαμβάνει την εξουσία στη Χιλή πραξικόπημα, δολοφονώντας τον πολιτικό ηγέτη της χώρας Σαλβαδόρ Αλιέντε. Μεταξύ των θυμάτων της χούντας του Πινοσέτ ήταν και ο τραγουδιστής του κινήματος «Nueva canción», Βίκτορ Χάρα, ο οποίος βασανίστηκε και δολοφονήθηκε.

Ο Χάρα γεννήθηκε στις 23 Σεπτέμβρη του 1932 στις παρυφές του Lonquen, κοντά στην πρωτεύουσα Χιλής, το Σαντιάγκο. Ήταν παιδί μίας αγροτικής οικογένειας. Θύμα ενδοοικογενειακής βίας από τον πατέρα του, ο Βίκτορ Χάρα βρήκε από μικρή ηλικία καταφύγιο στη μουσική. Η μητέρα του Αμάντα επέμενε στην εκπαίδευση των παιδιών της και έτσι ο Χάρα βρέθηκε σε ένα καθολικό σχολείο του Σαντιάγκο. Ο θάνατος της μητέρας του, σε ηλικία 15 ετών, προκάλεσε σημαντικές αλλαγές στη ζωή του, ωστόσο την τέχνη δεν την εγκατέλειψε ποτέ. Η συνάντησή του με την Violeta Parra, τραγουδίστρια παραδοσιακής μουσικής, αποτέλεσε το έναυσμα για τον Χάρα να εμβαθύνει στο συγκεκριμένο είδος μουσικής, ενσωματώνοντας σε αυτό πολιτικά στοιχεία.

Ο Χάρα ήταν μία από τις ηγετικές φυσιογνωμίες του κινήματος «Nueva canción», μαζί με Isabel Parra, Rolando Alarcon, Angel Parra και Patricio Manns. Αυτή η παρέα καλλιτεχνών το 1965 πραγματοποιεί μία συνάντηση στο ένα παλιό σπίτι, στη οδό Κάρμεν 340, κοντά στο κέντρο του Σαντιάγκο, θέτοντας τις βασικές αρχές του κινήματος. Οι στρατιωτικές δικτατορίες που αυξάνονται στη Λατινική Αμερική αποτέλεσαν το κεντρικό άξονα στα τραγούδια τους. Με στίχους που προβάλουν τη συλλογική μνήμη και εναντιώνονται στον ιμπεριαλισμό, το «Nueva canción» βρίσκει άμεσα οπαδούς στις εργατικές συνοικίες. Ο Χάρα εξελίσσεται σε μισητό πρόσωπο για τη Δεξιά, ύστερα από μία εμφάνισή του σε ένα σχολείο το 1969, όπου τραγούδησε το «Preguntas a Puerto Montt». Το τραγούδι ήταν ένα άμεσο μήνυμα προς το υπουργείο Εσωτερικών, που είχε διατάξει την εισβολή σε ανεκμετάλλευτη γεωργική περιοχή, την οποία είχαν καταλάβει 91 άστεγες αγροτικές οικογένειες.

Το κίνημα «Nueva canción» στήριξε τον προεκλογικό αγώνα του Αλιέντε, ο οποίος κέρδισε τις εκλογές το 1970. Τα τραγούδια «Venceremos» και «El Pueblo Unido Jamas Sera Vencido», του Sergio Ortega, γίνονται συνώνυμα με την Αριστερά.

Κατά τη διάρκεια της προεδρίας του Αλιέντε ο Χάρα γίνεται αναπόσπαστο μέρος του πολιτισμού της Χιλής και ένας από τους βασικούς «πολιτιστικούς πρεσβευτές» της Χιλής στο εξωτερικό, με περιοδείες στην Ευρώπη και την Λατινική Αμερική.  Το ενδεχόμενο της επανεκλογής του Αλιέντε είχε φέρει σε αδιέξοδο τη Δεξιά. Το πραξικόπημα του Πινοσέτ, με τη βοήθεια της CIA, πραγματοποιείται ώστε να τερματίσει κάθε τέτοιο ενδεχόμενο. Την ημέρα της επίθεσης στο προεδρικό μέγαρο, ο Βίκτορ Χάρα βρισκόνταν στο Πολυτεχνείο του Σαντιάγκο, σε μία έκθεση για τον φασισμό. Η Τζοαν Χαρα πληροφορήθηκε μετά την επίθεση πως ο σύζυγός της είχε συλληφθεί από τους πραξικοπηματίες. Μαρτυρίες από το Στάδιο της Χιλής, όπου συγκεντρώθηκαν όλοι οι πολιτικοί κρατούμενοι, αναφέρουν πως ένας υπολοχαγός με το προσωνύμιο «Πρίγκιπας» αναγνώρισε μέσα στο πλήθος τον Χάρα. Αφού τον βασάνισαν στη συνέχεια τον δολοφόνησαν. Ορισμένοι αναφέρουν πως οι βασανιστές του έσπασαν τα χέρια και του έδωσαν μία κιθάρα περιγελώντας τον ζητώντας του να παίξει. Ο Χάρα φέρεται να τραγούδησε κάποια αποσπάσματα από το Venceremos.

Ο Jose Alfonso Paredes Marquez, τότε 18 χρονών στρατιώτης, έζησε τη δολοφονία του Χάρα. Σύμφωνα με τη μαρτυρία του ο Χάρα στάθηκε μπροστά στον αντιστράτηγο Nelson Haase, αλλά και έναν ακόμα, ο οποίος παραμένει άγνωστος μέχρι σήμερα. Έπαιξαν «ρώσικη ρουλέτα» και τον πυροβόλησαν στο κεφάλι. Στη συνέχεια διέταξαν τους στρατιώτες να ανοίξουν πυρ στο άψυχο σώμα του Χάρα, αλλά και σε 14 ακόμα κρατούμενους που ήταν μάρτυρες της δολοφονίας του. Έχοντας επίγνωση της επιρροής που είχε ο Χάρα στην κοινωνία, δόθηκε εντολή να τον θάψουν σε ένα μαζικό τάφο. Η δολοφονία του Χάρα ήταν μέρος του σχεδίου της δικτατορίας για να διαλύσει το κίνημα «Nueva canción». Οτιδήποτε συνδεόταν με αυτό καταστράφηκε, όπως παραδοσιακά όργανα και αρχεία. Το συγκρότημα Inti Illimani, που βρισκόταν σε περιοδεία στην Ευρώπη, όταν έγινε το πραξικόπημα, παρέμεινε στην εξορία. Στην εξορία οδηγήθηκαν και οι Sergio Ortega, Patricio Manns και Isabel Parra.

Το όνομα του Χάρα στη Χιλή απαγορεύτηκε και οποιοσδήποτε είχε στην κατοχή του υλικό που σχετιζόταν με το «Nueva canción» συλλαμβάνονταν, ενώ ο στρατός έμπαινε σε σπίτια ψάχνοντας στοιχεία «μαρξιστικής προπαγάνδας». Σχεδόν σαράντα χρόνια μετά, η γυναίκα του, Τζοαν Χαρα, πριν από δύο χρόνια, ζήτησε την συνδρομή των αρχών για να αποκαλυφθούν οι δολοφόνοι, όχι μόνο του άντρα της, αλλά όλων των αγωνιστών. Η σύζυγος του Χάρα, Τζοάν, είχε τονίσει πως στόχος της πρωτοβουλίας της είναι να αποκαλυφτούν οι δράστες των δολοφονιών. Ο υπολοχαγός με το προσωνύμιο «Πρίγκηπας» παραμένει ακόμα άγνωστος, ενώ πολλά στελέχη των Εθνικών Υπηρεσιών Πληροφοριών, που φέρονται να συμμετείχαν σε βασανιστήρια κατά τη διάρκεια της δικτατορίας του Πινοσετ, εξακολουθούν να κατέχουν υψηλόβαθμες θέσεις και εξουσία στη Χιλή.

Της Ramona Wadi, συγγραφέα που ειδικεύεται σε θέματα της Λατινικής Αμερικής, από το History Today.

Πηγή: TVXS