Τις προάλλες χαζεύοντας είδα μια ανάρτηση στο facebook για μια ενεργειακή κοινότητα που κατάφερε να έχει ρεύμα. Δωρεάν. Σκέφτηκα πως είναι αδύνατον να έχουμε νομικό πλαίσιο από τα χρόνια της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ και αυτά τα project να πηγαίνουν τόσο αργά, ενώ κυριολεκτικά δημιουργούν καλύτερες συνθήκες ζωής. Νιώθοντας αρκετά άσχετος με το θέμα, ρώτησα τους επαΐοντες.
Ο Δημήτρης Τσέκερης, γνωστός στο κοινό της Εποχής, πέρα από μηχανολόγος μηχανικός και ενεργειακός αναλυτής, είναι και μέλος της ενεργειακής κοινότητας «Υπερίων». Στη συζήτησή μας τόνισε πως οι ενεργειακές κοινότητες είναι ένα εξαιρετικό εργαλείο στα χέρια των πολιτών, της αυτοδιοίκησης αλλά και των μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Θεωρεί πως η επιτυχία της ολοκλήρωσης του φωτοβολταϊκού έργου (500 kWp) του Υπερίωνα είναι ένα απτό παράδειγμα της επιτυχίας του θεσμού των ενεργειακών κοινοτήτων. Μου λέει χαρακτηριστικά: «Μια ομάδα ενεργών πολιτών αποδεικνύει εμπράκτως πώς μπορούμε να συμμετέχουμε ενεργά στην αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης, επιταχύνοντας την ενεργειακή μετάβαση σε ένα σύστημα καθαρό και αποκεντρωμένο, με τρόπο δίκαιο, συμπεριληπτικό και συμμετοχικό, μηδενίζοντας ταυτόχρονα τους λογαριασμούς ρεύματος με χαμηλότερο κόστος απ’ ό,τι ατομικά, πέρα και έξω από τη λογική της αγοράς». Ταυτόχρονα, τονίζει πως βασική συνιστώσα της δράσης του Υπερίωνα ήταν και παραμένει η αλληλεγγύη και η συνδρομή για την αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχειας σε ευάλωτους, προσφέροντας δωρεάν ρεύμα σε δομές και συμπολίτες/συμπολίτισσες μας που το έχουν ανάγκη (9 ενεργειακά ευάλωτα νοικοκυριά και 2 κοινωνικές δομές).
Χρειάζεται πολιτική βούληση που δεν είναι δεδομένη
Έπειτα συνομίλησα με τον Χρήστο Βρεττό, υπεύθυνο επικοινωνίας της Electra Energy, για το «πώς» της λειτουργίας μιας τέτοιας συγκρότησης: «Οι ενεργειακές κοινότητες στην Ελλάδα μπορούν να εκμεταλλευτούν ένα αρκετά προοδευτικό σχήμα, αυτό του εικονικού ενεργειακού συμψηφισμού. Το τελευταίο επιτρέπει σε μέλη μιας κοινότητας να εγκαταστήσουν ένα έργο ΑΠΕ (συνήθως φωτοβολταϊκά) υπό συλλογική διαχείριση. Έτσι, για παράδειγμα, 100 νοικοκυριά που μένουν στην πυκνοκατοικημένη Αθήνα μπορούν να εγκαταστήσουν ένα πάρκο στο Μαρκόπουλο, παράγοντας τη δική τους καθαρή ενέργεια για 25 χρόνια. Το σχήμα, πέρα από οικονομικά προσοδοφόρο (η απόσβεση γίνεται σε ~4 χρόνια) ενέχει και ισχυρές δικλείδες ασφαλείας για τον καταναλωτή: υποχρεώνει τον ΔΕΔΔΗΕ να μοιράζεται τα δεδομένα παραγωγής με τον πάροχο ο οποίος μετά είναι υπεύθυνος για τη διενέργεια του συμψηφισμού στους εκκαθαριστικούς λογαριασμούς των μελών».
Ο κ. Βρεττός όμως επισημαίνει και τα γραφειοκρατικά -κι όχι μόνο- προβλήματα. Λέει, λοιπόν, πως παρά την ύπαρξη του σχετικού ρυθμιστικού πλαισίου για πάνω από πέντε χρόνια, το μοντέλο ξεκίνησε πραγματικά να εφαρμόζεται μόλις φέτος τον Φεβρουάριο μετά από συντονισμένη πίεση δεκάδων ενεργειακών κοινοτήτων προς το υπουργείο Ενέργειας και τους παρόχους. Κι εκεί που άρχισε να εφαρμόζεται, μπορεί και να καταργηθεί. Ο κ. Βρεττός τονίζει πως «η ξαφνική και ασυντόνιστη κατάργηση αυτού του μοντέλου (όπως φημολογείται πως επέρχεται) θα στερήσει από χιλιάδες νοικοκυριά τη δυνατότητα να παράγουν τη δική τους καθαρή, φθηνή ενέργεια. Θα αποτελέσει δηλαδή ένα ισχυρό πλήγμα στο κίνημα της ενεργειακής δημοκρατίας, το οποίο μετά από ισχυρούς αγώνες έχει ξεκινήσει να ριζώνει στην Ελλάδα».
Tinder!
Η Ιωάννα Αγγελάκη, project manager στην Electra Energy, μια κοινωνική συνεταιριστική επιχείρηση η οποία ιδρύθηκε το 2016 με έδρα την Αθήνα, με τομέα δραστηριότητας και τις ενεργειακές κοινότητες, θεωρεί φυσική τη συμμαχία μεταξύ Δήμων και Ενεργειακών Κοινοτήτων. Μέσω του ευρωπαϊκού προγράμματος LifeLoop στην Electra Energy δημιουργούν εργαλειοθήκες: πρότυπα συμβάσεων, εκπαιδευτικό υλικό για Δήμους, εργαλεία δικτύωσης κ.ο.κ.
Σας φαίνεται τεχνοκρατικό; Διαβάστε πώς το περιγράφει: «Ειδικότερα, το Match-making Tool αποτελεί το πρώτο ειδικά διαμορφωμένο εργαλείο δικτύωσης μεταξύ ενεργειακών κοινοτήτων και Δήμων. Κάποιες φορές το αποκαλούμε και το “tinder” των ενεργειακών κοινοτήτων». Είσαι ενεργειακή κοινότητα και αναζητάς μια δημοτική στέγη για την ανάπτυξη ενός συλλογικού φωτοβολταϊκού έργου; Χρειάζεσαι έναν χώρο για την επόμενη γενική συνέλευση ή ψάχνεις νέα μέλη για το νέο σου κοινοτικό έργο ΑΠΕ; Είσαι Δήμος και θα ήθελες να υποστηρίξεις μια τοπική ενεργειακή κοινότητα; Ενδιαφέρεσαι για την από κοινού κατασκευή ενός φωτοβολταϊκού έργου σε δημοτική στέγη ή θα ήθελες να έρθεις σε επαφή με πιο ώριμα εγχειρήματα ενεργειακών κοινοτήτων; Οι φορείς αξιοποιούν την πλατφόρμα για να δημοσιεύουν τις ανάγκες τους ή πιθανές προτάσεις συνεργασίας».
Με το ρεπορτάζ αναθάρρησα και παράλληλα προβληματίστηκα. Αποκόμισα την εντύπωση πως αφενός οι ενεργειακές κοινότητες δημιουργούνται πια, αλλάζουν τα ισοζύγια της ενεργειακής φτώχειας, δημιουργούν υπόδειγμα. Αφετέρου, όμως, η πολιτεία και οι συγκροτημένοι ολιγοπωλιακά πάροχοι κάνουν το δικό τους κομμάτι, προς την αντίθετη μεριά. Στη σύγκρουση αυτή ας νικήσουν οι πολίτες, με πρόταγμα την ενεργειακή δημοκρατία.
Βασίλης Ρόγγας
