Πριν πολλά χρόνια, μια συλλογικότητα της Δυτικής Αθήνας είχε καλέσει στους Αγίους Αναργύρους, στον Πευκώνα, τον Κοροβέση να μας μιλήσει. Υπήρχε σοβαρή περίπτωση τότε να κοπούν δέντρα από εκείνη την περιοχή, έτσι ώστε να αναπλαστούν τα πέριξ της σιδηροδρομικής γραμμής. Ο Περικλής, ψηλός, ευθυτενής, βαθύφωνος, φαινομενικά χαμένος σε αναμνήσεις, τράβηξε την προσοχή όλων μας όταν άρχισε να αναφέρεται σε μια περίπτωση ακτιβισμού, στη Σουηδία, αν δεν κάνω λάθος. Έλεγε, λοιπόν, πως οι ακτιβιστές εκεί δέθηκαν στα δέντρα για να μην τα κόψουν. Στην αρχή χαμηλά κι έπειτα (την άλλη μέρα, τις άλλες μέρες;) πιο ψηλά. Τελικά νίκησαν, κατόρθωσαν τα δέντρα να μην κοπούν.
Δεν ήξερα πως τελικά βαστούσα αυτή την ακριβή ανάμνηση από τον Κοροβέση, παρά μόνο την περασμένη Κυριακή. Ήρθε στο μυαλό μου ενώ μόλις είχα φτάσει στην Ακαδημία Πλάτωνος για το γλέντι της Πρωτοβουλίας που έχει συγκροτηθεί εκεί εδώ και κάποια χρόνια ενάντια στα σχέδια ανάπλασης του αρχαιολογικού πάρκου. Η επιδιωκόμενη ανάπλαση απαιτεί την κοπή 580 μεγάλων δέντρων για να φυτευτούν αργότερα μόλις 330 μικρά, νεογέννητα. Πρόκειται για σφαγή, γι’ αυτό βλέπω μπροστά μου χιλιάδες νέους και νέες που υπερασπίζονται το πάρκο.
Ενσυναίσθητος συνασπισμός
Γιορτές – ολοήμερες μάλιστα-, πορείες, παρεμβάσεις, διαβήματα διαμαρτυρίας στο δημοτικό συμβούλιο, εύληπτη (δηλαδή με χάρτες, με λόγια απλά) ενημέρωση των κατοίκων είναι στο παλμαρέ των δραστηριοτήτων της Πρωτοβουλίας με έναν διαρκή κόπο που μπορεί να οριστεί ακόμα και συγκινητικός. Με σοβαρές πρόνοιες για στιβαρές συμμαχίες με πραγματικές συλλογικότητες της γειτονιάς του Κολωνού, όπως με το συνεργατικό εγχείρημα του Καφενείου της Ακαδημίας, τον Λαογραφικό Συλλογο Περπερούνα, τον Χορευτικό Όμιλο Αρίων. Καλεσμένοι ήταν η Ανοιχτή Ορχήστρα, που πλαισιώνει μουσικά πολλές από τις διαμαρτυρίες των τελευταίων χρόνων σε όλη την Αθήνα, οι παραδοσιακοί χοροί του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων και όλων των περιοχών τα παραδοσιακά συγκροτήματα για να ακούγονται τσαμπούνες και λαούτα, γκάιντες και λύρες, χάλκινα και ζουρνάδες.
Στο κάλεσμα επιγράφονταν: «Η δίκη ξεκινάει στις 24/4 στο Συμβούλιο της Επικρατείας και θα κρίνει κατά πόσο η ανάπλαση ενός άλσους στο κέντρο της Αθήνας μπορεί να περιλαμβάνει την κοπή 580 δέντρων και το χτίσιμο ενός μουσείου μέσα σε αυτό. Θα καθορίσει κατά πόσο ο δημόσιος χώρος ανήκει σε όλες και όλους μας, στα δέντρα, στους χορούς μας, στις βόλτες μας». Έτσι, τόσο απλά. Όταν καταφέρνεις να προσκαλείς όσους πραγματικά υπάρχουν κι όχι σωματεία- σφραγίδες ή αντιπροσώπους δημοτικών παρατάξεων, όταν διατίθεσαι να γράφεις λόγια και να κάνεις πράξεις που μπορούν να παρακολουθήσουν και να κατανοήσουν όλες κι όλοι κι όχι μόνο οι επαΐοντες, όταν σμίγεις την ενσώματη διαμαρτυρία με την γιορτή, όταν δεν το κάνεις μια φορά και προσπαθείς συνέχεια, τότε χιλιάδες άνθρωποι συμμετέχουν ενεργά, χωρίς χαλινάρια.
Τι έχει συμβεί – τι περιμένουμε
Ο ΣΕΠΟΧ (Πολεοδόμοι – Χωροτάκτες) σε ανακοίνωση συμπαράστασης συνόψιζε το χρονικό της διεκδίκησης: «Η προηγούμενη δημοτική διοίκηση σε συνεργασία με το ΥΠΠΟΑ εξήγγειλαν την κατασκευή του “Αρχαιολογικού Μουσείου των Αθηνών” εντός του Άλσους, σε υλοποίηση μιας χωροθέτησης που έγινε το 2002 ενόψει τότε των επερχόμενων Ολυμπιακών Αγώνων, η οποία στηρίχθηκε σε σημειακή τροποποίηση του ρυμοτομικού σχεδίου της Αθήνας με Νόμο και όχι με ΠΔ. Σήμερα, πάνω από είκοσι χρόνια αργότερα, αντί της άρσης της αντικανονικής έως απαράδεκτης αυτής ρύθμισης […] προωθείται νέο πρόγραμμα παρεμβάσεων που αναγγέλθηκε το 2021 και επρόκειτο να υλοποιηθεί με βάση Προγραμματική Σύμβαση μεταξύ Δήμου, ΥΠΠΟΑ, Περιφέρειας Αττικής και ΑΝΑΠΛΑΣΗΣ ΑΘΗΝΑΣ ΑΕ. Εξαιτίας της συνολικής «ανάπλασης» του χώρου προβλέπεται η κοπή εκατοντάδων δέντρων […]. Πρακτικά με την υλοποίηση του προγράμματος εκτιμάται ότι το Πάρκο θα μικρύνει κατά τουλάχιστον 30%». Πρακτικά τα παραπάνω αν συμβούν, σημαίνουν την αποκοπή των 60 από τα 100 στρέμματα του πάρκου! Στα τέλη Γενάρη είχε προηγηθεί μια πρώτη νίκη από το ΣτΕ, που έκρινε σύννομο το αίτημα των κατοίκων για προσωρινή διαταγή αναστολής των εργασιών επί του άλσους. Οι καταστροφικές εργασίες αναστέλλονται μέχρι την τελική έκδοση απόφασης στην δίκη στο ΣτΕ που ξεκίνησε αυτή την βδομάδα. Τι θα συμβεί θα το δούμε πολύ σύντομα και γι’ αυτό η μεγάλη γιορτή.
Οι κάτοικοι όμως είχαν από τα τέλη Φλεβάρη ζητήσει από την νέα διοίκηση του Δήμου να πάρει θέση. Σε συμβούλιο λογοδοσίας του Δήμου Αθηναίων η αντιδήμαρχος κ. Ευαγγελίδου «παραδέχτηκε πως υπάρχει ζήτημα με το χώρο ανέγερσης του μουσείου και πως αυτό πρέπει να επανεξεταστεί. Χαρακτήρισε ευχάριστη την απόφαση του ΣτΕ, η οποία θέτει σε παύση τα προγραμματιζόμενα έργα εντός του αρχαιολογικού άλσους», όπως αναφέρει η Πρωτοβουλία αλλά συνεχίζει, στην ανακοίνωσή της: «Χαιρετίζουν την απόφαση του ΣτΕ, ούσα ωστόσο η νέα δημοτική αρχή και αποφεύγοντας συστηματικά μέχρι τώρα να τοποθετηθούν για το ζήτημα ή να συνομιλήσουν με τους κατοίκους για τις αντιπροτάσεις τους, παρά τις επαναλαμβανόμενες εκκλήσεις».
Οι φίλοι και επισκέπτριες του πάρκου της Ακαδημίας Πλάτωνα είναι ενήμερες, βρίσκονται σε επιφυλακή. Γνωρίζουν πως το αρχαιολογικό άλσος μπορεί να διατηρήσει τον διττό του χαρακτήρα -και πάρκο και αρχαιολογικός χώρος- και πως το μουσείο της πόλης μπορεί να χωροθετηθεί εκτός, δίπλα του χωρίς να κοπεί ούτε κλαράκι. Ελπίζουμε να μην χρειαστεί να δεθούμε στα δέντρα γι’ αυτό, αλλά είναι εξαιρετικό, ζωογόνο να είναι σαφές πως το σθένος αυτό υπάρχει.
Βασίλης Ρόγγας
