O Μαρδοχαίος Φριζής, Ευβοιώτης και Εβραίος, ήταν Συνταγματάρχης Πεζικού, από τους πρώτους ανώτερους αξιωματικούς του ελληνικού στρατού που έπεσε επί του πεδίου της μάχης κατά τη διάρκεια του Ελληνοϊταλικού Πολέμου. Η πολιτεία δεν τον έχει τιμήσει ακόμα επίσημα για τον προφανή λόγο.
Κατά τον ελληνοϊταλικό πόλεμο, ως διοικητής αποσπάσματος της VIII Μεραρχίας συνέβαλε καθοριστικά στην άμυνα της Ηπείρου απέναντι στην επίθεση της Μεραρχίας «Τζούλια», ιδιαίτερα μετά την υποχώρηση του αποσπάσματος του Κωνσταντίνου Δαβάκη.
Τα επιτεύγματα του Φριζή τα πρώτα κρίσιμα εικοσιτετράωρα της ελληνοϊταλικής σύρραξης έθεσαν τα θεμέλια του μετέπειτα θριάμβου των ελληνικών όπλων. «Αν η Ελλάς χάρισε την πρώτη νίκη στους συμμάχους, ο Φριζής χάρισε την πρώτη νίκη στα ελληνικά όπλα» έγραψε αργότερα ένας από τους επιτελείς της VIII Μεραρχίας.
Είναι αυτός που συνέλαβε τους πρώτους Ιταλούς αιχμαλώτους (15 αξιωματικούς, 700 οπλίτες). Επικεφαλής του αποσπάσματος Αώου, ανέκοψε την προέλαση των Ιταλών επιτυγχάνοντας την αναστοφή του μετώπου, απελευθέρωσε την Κόνιτσα και προχώρησε στο Αλβανικό έδαφος.
Ως διοικητής ανεξάρτητης μεραρχίας ανέτρεψε τα τμήματα της ιταλικής μεραρχίας «Μόντενα» και άνοιξε τον δρόμο για την κατάληψη της Πρεμετής στις 4 Δεκεμβρίου 1940. Την επόμενη ημέρα διατάχθηκε να καταλάβει τον λόφο 1220 στα βορειοανατολικά της Πρεμετής.
Στις 5 Δεκέμβρη ο Φριζής και οι άντρες του δέχθηκαν επίθεση από ιταλικά αεροπλάνα.
Ο Φριζής έδωσε εντολή στους στρατιώτες του να πέσουν στα χαρακώματα, παρ’ όλα αυτά, για να μην υπάρξει πανικός στους στρατιώτες, ο ίδιος παρέμεινε καβάλα στο άλογό του και έγινε εύκολος στόχος για τα εχθρικά αεροπλάνα. Στην αρχή δέχτηκε βολές από το αεροπορικό πολυβόλο και έπειτα μία βόμβα τον αποτελείωσε.
Ο Βασίλης Κρεμμύδας, Αρχίατρος του Στρατού, σημειώνει στη μαρτυρία του:
«Στις 5 Δεκεμβρίου, το μεσημέρι, μας ήρθε το κακό μαντάτο πως ο Φριζής σκοτώθηκε, στις 11:20 όταν, έφιππος και κάτω από τα αδιάκοπα σφυροκοπήματα της εχθρικής αεροπορίας, καταγινόταν να εξασφαλίσει τη συνοχή στα τμήματά του.
Όπως μάθαμε – σαν κόπασε η αντάρα – ο παπάς του συγκροτήματος έτρεξε στον τόπο της θυσίας, φόρεσε βιαστικά το πετραχήλι του και, απιθώνοντας το δεξί του χέρι απάνω στο ματωμένο του μέτωπο, απήγγειλε με βαθιά συγκίνηση (Χριστιανός ιερέας αυτός) την επιθανάτια εβραϊκή προσευχή: «Άκουσε Ισραήλ, ο Θεός είναι Εις και Μόνος».
Οι Έλληνες Εβραίοι σχεδόν εξοντώθηκαν από τους ναζί. 13.000 από αυτούς είχαν πολεμήσει στον ελληνικό στρατό.
Η οικογένεια του Μαρδοχαίου Φριζή που ζούσε στο Ρέθυμνο μετά τον θάνατο του εγκαταστάθηκε στην Θεσσαλονίκη. Μετά την κατάληψη της πόλης οι Γερμανοί ζήτησαν όπως και σε όλες τις πόλεις της Ελλάδος την καταγραφή των Εβραίων μέσω της κάθε Νομαρχίας. Η χήρα του Μαρδοχαίου πήγε στην Νομαρχία και απευθύνθηκε στον αρμόδιο υπάλληλο, ο οποίος ήταν Ρεθεμνιώτης και γνώριζε την ιστορία του ηρωικού συνταγματάρχη και της είπε να μη καταγραφεί με τα παιδιά της ως Εβραία. Πράγμα που έγινε. Η οικογένεια δεν καταγράφηκε και έτσι γλύτωσε από τον θάνατο.
Βασίλης Ρόγγας
Ανάρτησή του σρο Facebook
