Ο Fredric Jameson στις «Αρχαιολογίες του μέλλοντος» έχει προσπαθήσει να απαντήσει για την παραγωγή μυθοπλασιών που αντλούν το υλικό τους από το παρελθόν, που είτε ήταν ηρωικό, είτε ήταν μυθικό. Η νοσταλγική αναπαράσταση μιας ζωής όπου οι άνθρωποι μπορούσαν να ζουν χωρίς τις σημερινές έγνοιες, έχοντας άλλες, ανώτερες και βαθύτερες, είναι ο πυρήνας της επιτυχίας τους. Τι κι αν αυτά που περιγράφονται δεν υπήρξαν ποτέ, ούτε και θα είχαν τη δυνατότητα να υπάρξουν; Αυτό ενδυναμώνει ακόμα περισσότερο την ανάγκη για θέασή τους.
Δεν μπορούμε να σκεφτούμε, να οραματιστούμε κανέναν μελλούμενο, καλύτερο κόσμο από αυτόν που έχουμε τώρα δα, δε μπορούμε να φανταστούμε την καταστροφή του για χάρη μιας άλλης προοπτικής και έτσι ο φαντασιακός και φανταστικός Παϊσιος μπορεί να μεγαλουργεί.
Σε ένα άλλο επίπεδο, το μύθο του τον εξέθρεψε ο ελληνικός στρατός, η εκκλησία, η ελληνική ακροδεξιά. Ο ήρωας γέροντας που έχει παλέψει μέχρι και με έναν Σαολίν στο Άγιο Όρος, συμβολοποιεί τον αγώνα επιβίωσης αυτής της αισθητικής στην καταστατικά άθεη εποχή μας.
Κι απ’ την άλλη, η απομάγευση του κόσμου δεν αντικαταστάθηκε από κοινοτικά τελετουργικά που μπορούν να υποστασιοποιούν άλλες συνδηλώσεις, η αποσύνδεση από το άρρητο δεν ευνόησε όσο θα περίμενε κανείς τη δημοκρατία, τον ορθολογισμό. Οι πολιτισμικοί πόλεμοι μαίνονται σε όλο τον κόσμο και συμβολικοί Παϊσιοι αναδύονται ένθεν κακείθεν του πολιτικού συνεχούς.
Η σχεδόν πάντα γκροτέσκα όμως παρουσίαση αυτού του μοναχού δημιουργεί κέρδη σε πολλαπλούς οικονομικούς δρώντες που φοράνε την προβιά των θεοσεβούμενων. Κι αυτό είναι το σκάνδαλο, όχι η πίστη των ανθρώπων.
Βασίλης Ρόγγας
Ανάρτησή του στο Facebook
