Τα γεγονότα των τελευταίων ημερών έχουν προκαλέσει θυμό. Η πόλωση και η όξυνση δεν είναι σχήματα λόγου. Υπάρχει θυμός και διχασμός στην κοινωνία, τον μυρίζεις παντού.
Η κυβέρνηση είναι φανερό ότι επενδύει στη στρατηγική της έντασης. Ακραία βία και καταστολή, δαιμονοποίηση του αντιπάλου, ταύτιση των υποστηρικτών του αιτήματος μεταγωγής του γνωστού απεργού πείνας με την τρομοκρατία. Ορθά έχει επισημανθεί πρόσφατα και από τις στήλες της «Εποχής» ότι η συγκεκριμένη στρατηγική εντάσσεται σε μια αναθεωρητική στρατηγική σε σχέση με το δημοκρατικό κεκτημένο της μεταπολίτευσης, με ορατή απόληξη την οικοδόμηση μιας δημοκρατίας χωρίς εναλλαγή, μιας κυριαρχίας ορμπανικού τύπου.
Για την αντιπολίτευση, το δίλημμα είναι υπαρκτό: μια προσπάθεια κατευνασμού και συνεννόησης για τα βασικά μπορεί να εκληφθεί ως αδυναμία. Από την άλλη, η πλειοδοσία στο σπιράλ της όξυνσης δημιουργεί επιπλέον κινδύνους για την δημοκρατία, αλλά και εγκλωβίζει τους πολίτες στις ήδη διαμορφωμένες επιλογές τους και στα “αντί” που αντιστοιχούν σε προηγούμενες φάσεις.
Προσωπικά πιστεύω ότι η επιλογή της υπεράσπισης του μεταπολιτευτικού κεκτημένου οφείλει να γίνεται με όρους προσπάθειας διατήρησης της ψυχραιμίας και διαφύλαξης ενός πεδίου στοιχειώδους συνεννόησης ανάμεσα στις πολιτικές δυνάμεις. Ειλικρινά δεν ξέρω αν αυτό είναι εφικτό με την τραγική εικόνα του πολιτικού προσωπικού της σημερινής ΝΔ, αλλά το συνειδητό κάψιμο των γεφυρών νομίζω ότι εγκυμονεί περισσότερους κινδύνους.
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο υπονόμευσης του πεδίου διαλόγου, αλλά και αύξησης των περιστατικών αστυνομικής βίας, κινδυνεύει να τεθεί εκτός συζήτησης ένα αίτημα που στο παρελθόν υπήρξε κομβικό για την Αριστερά: ο εκδημοκρατισμός της αστυνομίας. Όταν κανείς έρχεται αντιμέτωπος με την ωμή βία της ομάδας ΔΙΑΣ, ο πειρασμός να προσχωρήσει στην άποψη ότι ο εκδημοκρατισμός είναι αδύνατος, είναι μεγάλος. Η σοκαριστική επίθεση κατά του αστυνομικού στην Νέα Σμύρνη αποτελεί, κατά μία έννοια, μια ακραία απόληξη αυτής της αντίληψης.
Από την άλλη πλευρά, διατυπώνεται η εκτός τόπου και χρόνου θέση ότι οι αιτιάσεις περί αστυνομοκρατίας είναι “αστειότητες”. Η πραγματικότητα εκδικήθηκε με εύγλωττο τρόπο αυτή τη θέση, καθώς την ίδια ημέρα της διατύπωσής της από τον Νίκο Αλιβιζάτο με το γνωστό άρθρο του στην «Καθημερινή», η ομάδα ΔΙΑΣ στην Νέα Σμύρνη φρόντισε να τον διαψεύσει με τον πιο εμφατικό τρόπο.
Υπάρχουν διαχρονικά προβλήματα που σχετίζονται με τη δράση της ΕΛΑΣ και αφορούν κυρίως α) στην απουσία ουσιαστικού πειθαρχικού ελέγχου, β) στη χρήση υπέρμετρης βίας, γ) στην εκτεταμένη χρήση χημικών στις λαϊκές κινητοποιήσεις, δ) στην απουσία διακριτικών κατά την επιχείρηση των ειδικών μονάδων της αστυνομίας, ε) στην επίδειξη και ανοχή ρατσιστικής συμπεριφοράς απέναντι σε πρόσφυγες, μετανάστες, ΛΟΑΤΚΙ άτομα, ρομά, στ) τη συχνή χρήση υπηρεσιακών όπλων αστυνομικών εκτός υπηρεσίας για εξωυπηρεσιακούς λόγους, με αποτέλεσμα τη διάπραξη ανθρωποκτονιών και βαριών σωματικών βλαβών, ζ) στην εκτεταμένη πρακτική των αναιτιολόγητων προσαγωγών και η) στην αυθαιρεσία και κατάχρηση εξουσίας ιδίως στο στάδιο της αστυνομικής προανάκρισης.
Τα τελευταία χρόνια υπήρξαν κάποιες προσπάθειες αλλαγών, με κυριότερη ίσως την ανάθεση με τον Ν.4443/2016 στο Συνήγορο του Πολίτη της αρμοδιότητας να διερευνά τα περιστατικά αυθαιρεσίας. Ωστόσο, παρά τις καλές προθέσεις, δεν υπήρξαν ούτε από την κυβερνητική Αριστερά ουσιαστικές και αισθητές αλλαγές στο χώρο αυτό και ο μνημονιακός συμβιβασμός δεν είναι ακριβώς μια επαρκής δικαιολογία.
Στο πλαίσιο της στρατηγικής της έντασης, στην Ελληνική Αστυνομία έχει ανατεθεί ένας κομβικός ρόλος: η χωρίς κανόνες καταστολή μιας κοινωνίας που καθημερινά εξαθλιώνεται οικονομικά.
Όταν αυτό γίνεται από ένα σώμα που μόλις πριν λίγα χρόνια ψήφιζε σε μεγάλα ποσοστά μια ναζιστική συμμορία, ο κίνδυνος είναι προφανής. Η κυβέρνηση Μητσοτάκη, κατά τρόπο σοκαριστικό, τον αποδέχεται.
Στον αντίποδα, νομίζω ότι είναι μεγάλη ανάγκη να διεκδικήσουμε ως πολίτες μέσα από κινηματική διαδικασία μια εντελώς διαφορετική αστυνομία, αξιοποιώντας και δημοκρατικές φωνές που υπάρχουν μέσα στο σώμα.
Η διεκδίκηση της πλήρους απαγόρευσης χρήσης χημικών ουσιών που είναι επικίνδυνες για τη δημόσια υγεία, της υποχρέωσης να φέρουν οι αστυνομικοί κάθε μονάδας διακριτικά και αριθμούς για τον έλεγχο κάθε παράνομης συμπεριφοράς, του αφοπλισμού των αστυνομικών εκτός υπηρεσίας, της θέσπισης του κανόνα της ύπαρξης καμερών καταγραφής εντός των περιπολικών κατά τη διάρκεια προσαγωγής ή σύλληψης πολίτη, καθώς και σε χώρους κρατητηρίων, της θέσπισης αυστηρών κανόνων για τις προσαγωγές, του πραγματικού ελέγχου των περιστατικών αυθαιρεσίας, όλα αυτά και άλλα πολλά θα μπορούσαν να αποτελέσουν το αντικείμενο μιας μαζικής καμπάνιας της κοινωνίας των πολιτών για την θέσπιση ουσιαστικών κανόνων στη δράση της αστυνομίας.
Παρά την οργή που υπάρχει, νομίζω ότι αυτός είναι ο δρόμος που πρέπει να ακολουθηθεί. Και θα είναι μια ουσιαστική συμβολή στην υπεράσπιση της δημοκρατίας στη χώρα.
