Το θέμα της γονεϊκότητας αποτελεί κοινωνικά το μεγαλύτερο ταμπού, συμπυκνώνοντας εμβληματικά την ομοφοβία, η οποία καλύπτεται με τη ρητορική της «προστασίας των παιδιών» – λες και το κρίσιμο για τα παιδιά είναι ο σεξουαλικός προσανατολισμός των γονιών και όχι η αγάπη και το υποστηρικτικό περιβάλλον που δημιουργούν.
Χαίρομαι πραγματικά που ο νόμος για την ισότητα στον πολιτικό γάμο φτάνει στη Βουλή. Δεν χαίρομαι επειδή είναι ατελής, δεν χαίρομαι που τον φέρνει η συγκεκριμένη κυβέρνηση, λυπάμαι που δεν τον έφερε ο ΣΥΡΙΖΑ το 2015-2019 (για το τελευταίο έχουμε σοβαρές ευθύνες όλοι και όλες, ιδίως όσοι και όσες ήμασταν σε θέσεις ευθύνης στο κόμμα αυτό). Τα παραπάνω όμως δεν σκιάζουν τη σημασία της εξέλιξης. Ανεξάρτητα από προθέσεις και συναισθήματα, αποτελεί τομή, δικαίωση του αγώνα χρόνων της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας.
Η ισοτιμία στον γάμο είναι αυτονόητο δικαίωμα, θέμα ισονομίας και άρσης των διακρίσεων για τα ΛΟΑΤΚΙ +άτομα, και αφορά τις ζωές χιλιάδων ανθρώπων. Ακόμα, διευρύνει το αίσθημα ελευθερίας για όλα τα μέλη της κοινωνίας. Το νομοσχέδιο πρέπει να υποστηριχτεί και να ψηφιστεί χωρίς αστερίσκους.
Στο νομοσχέδιο, επιπλέον, αναγνωρίζονται τα δικαιώματα των παιδιών των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων που ήδη υπάρχουν και μέχρι τώρα παρέμεναν νομικά ακάλυπτα και αόρατα. Ακουσα τους γονείς από τις οικογένειες Ουράνιο Τόξο σε συνέντευξη Τύπου να μιλούν για το πώς επιτέλους οι οικογένειές τους θα γίνουν ορατές και τα παιδιά τους περήφανα. Είναι τόσο σημαντικό.
Το θέμα της γονεϊκότητας αποτελεί κοινωνικά το μεγαλύτερο ταμπού, συμπυκνώνοντας εμβληματικά την ομοφοβία, η οποία καλύπτεται με τη ρητορική της «προστασίας των παιδιών» – λες και το κρίσιμο για τα παιδιά είναι ο σεξουαλικός προσανατολισμός των γονιών και όχι η αγάπη και το υποστηρικτικό περιβάλλον που δημιουργούν. Τα παιδιά στα ομόφυλα ζευγάρια, όπως δείχνουν οι έρευνες, αντιμετωπίζουν αντίστοιχα προβλήματα με τα παιδιά των ετερόφυλων ζευγαριών.
Το νομοσχέδιο περιορίζει τη δυνατότητα των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων να γίνονται γονείς με τους ίδιους τρόπους που έχουν τα μη ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα, δηλαδή την τεκνοθεσία και την ιατρικώς υποβοηθούμενη αναπαραγωγή. Κι αυτό γιατί δεν περιλαμβάνει αλλαγές στον ισχύοντα νόμο για την ιατρικώς υποβοηθούμενη αναπαραγωγή, η οποία σήμερα αφορά αποκλειστικά γυναίκες μόνες ή σε ετερόφυλη σχέση, αποκλείοντας άνδρες, trans άτομα που μπορούν να κυοφορήσουν, intersex άτομα, ζευγάρια ανδρών αλλά και γυναικών.
Οι γκέι άνδρες αντιμετωπίζουν τον μεγαλύτερο αποκλεισμό από τη γονεϊκότητα, καθώς δεν έχουν τη δυνατότητα πρόσβασης στην παρένθετη κυοφορία/μητρότητα. Η παρένθετη κυοφορία όμως είναι κατοχυρωμένη με νόμο στην Ελλάδα από το 2002. Ο νόμος πρέπει να ισχύει για όλους, χωρίς εξαιρέσεις.
Μπορούμε και πρέπει να συζητήσουμε το νομικό αυτό πλαίσιο, τις δικλίδες ασφαλείας και τις πολιτικές ενάντια στον σεξισμό, τα παράνομα κυκλώματα και την εκμετάλλευση των γυναικών, ζητήματα βιοηθικής που τίθενται, καθώς και την ταξικότητα του θέματος, που αφορούν τους πάντες, ετερόφυλους και ΛΟΑΤΚΙ+. Αυτά όμως πρέπει να συζητηθούν χωρίς αποκλεισμούς, διακρίσεις και ομοφοβικές προκαταλήψεις· η συζήτηση, τη στιγμή ακριβώς που η δυνατότητα αυτή θα αρχίσει να ισχύει και για τα ΛΟΑΤΚΙ+άτομα, ενέχει έναν σοβαρό κίνδυνο: να την υπονομεύσει.
Πρέπει, ακόμα, να ανοίξουμε τη συζήτηση για τη δυσκολία τεκνοθεσίας στην Ελλάδα και την επιπρόσθετη δυσκολία να δοθούν παιδιά για τεκνοθεσία σε γκέι άντρες γονείς. Μια συζήτηση που πρέπει να γίνει με όρους ταυτόχρονα ιδεολογικούς, δικαιωματικούς και κοινωνικούς, χωρίς να αγνοεί την πραγματικότητα: την εκμετάλλευση και τα παράνομα κυκλώματα που ανθούν.
Υπάρχουν αντιθετικές λογικές ανάμεσα στο ΛΟΑΤΚΙ+ κίνημα και μέρος του φεμινιστικού κινήματος. Μεγάλο μέρος του φεμινιστικού κινήματος τάσσεται υπέρ της συνολικής κατάργησης της παρένθετης μητρότητας. Αλλο πάλι κομμάτι του φεμινιστικού κινήματος προτάσσει την ισονομία, το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης του σώματος, με δικλίδες ασφαλείας ενάντια στην εκμετάλλευση και την κακοποίηση. Είναι όμως σημαντικό να ξεπεραστούν επιτέλους ουσιοκρατικές αντιλήψεις που ορίζουν με κατηγορηματικό τρόπο, με όρους αποκλεισμού, τι συνιστά οικογένεια και γονεϊκότητα.
Οι αντιθέσεις δεν μπορούν να λήξουν με κάποιον τεχνητό τρόπο, ωστόσο η έξαρση της αντιπαράθεσης, που συχνά ανάγεται σε κεντρικό θέμα, δεν είναι εποικοδομητική και δεν αντιμετωπίζει τις συντηρητικές και ακροδεξιές επιθέσεις.
Σε αυτή τη μάχη για την ισότητα στον γάμο, ο προοδευτικός κόσμος, το ΛΟΑΤΚΙ+ κίνημα, το φεμινιστικό κίνημα, όλοι, όλες, όλα που μάχονται για τη χειραφέτηση και την ισονομία πρέπει να βρεθούμε από την ίδια πλευρά, παρά τις αποχρώσεις και τις διαφορετικές απόψεις σε επιμέρους θέματα. Αυτό, ακόμα κι αν μοιάζει ακατόρθωτο κάποιες στιγμές, χρειάζεται να το έχουμε διαρκώς στον ορίζοντα: μας δίνει ένα μέτρο των κοινωνικών συσχετισμών και των στοχεύσεών μας, μας προσανατολίζει στον αγώνα μας για την ισότητα και τη χειραφέτηση. Για να προχωρήσουμε.
Η Βασιλική Κατριβάνου είναι ψυχολόγος, πρώην βουλεύτρια, μέλος της Επιτροπής για τα Δικαιώματα-Νέα Αριστερά
