1985 Μάρτιος: Ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, αγαπημένο παιδί του Αντρόποφ, γίνεται απρόσμενα γενικός γραμματέας του ΚΚΣΕ. Ο «Γκόρμπι» γρήγορα προχώρησε σε μεταρρυθμίσεις (γκλάσνοστ, περεστρόικα, ανατιμήσεις στα αλκοολούχα ποτά κ.λπ.), με στόχο την ενίσχυση της παραπαίουσας σοβιετικής οικονομίας – που ωστόσο δεν απέδωσαν.
1986 Απρίλιος: Η τρομερή έκρηξη στο σύμπλεγμα πυρηνικών αντιδραστήρων του Τσερνομπίλ, στην Ουκρανία, προκαλεί τεράστια οικολογική καταστροφή και αποτελεί ένα από τα ισχυρότερα πλήγματα για το διεθνές γόητρο της ΕΣΣΔ, αλλά και για την εγχώρια κοινή γνώμη.
Δεκέμβριος: Πραγματοποιείται στη λεωφόρο Λένιν της Ρίγας η πρώτη αντισοβιετική πορεία διαμαρτυρίας από 300 νεαρούς Λετονούς. Τις επόμενες εβδομάδες και μήνες ακολουθούν δεκάδες μαζικές, βίαιες αντισοβιετικές και αυτονομιστικές διαδηλώσεις από τη Βαλτική ώς το Καζακστάν.
1987 Αύγουστος: Μεγάλες αντισοβιετικές διαδηλώσεις σε Εσθονία, Λετονία και Λιθουανία, ανήμερα της 48ης επετείου από το γερμανοσοβιετικό σύμφωνο Ρίμπεντροπ – Μολότοφ. Για να κατευνάσει τις αντιδράσεις ο Γκορμπατσόφ προχωρά στον λεγόμενο «εκδημοκρατισμό» («ντεμοκρατιζάτσιγια») με σημαντικές μεταρρυθμίσεις σε κόμμα και κυβέρνηση.
1988 Μάιος: Ξεκινά η σταδιακή αποχώρηση των σοβιετικών στρατευμάτων από το Αφγανιστάν, το «Βιετνάμ της ΕΣΣΔ», έπειτα από εννιά χρόνια άγριων μαχών με τους υποστηριζόμενους από τις ΗΠΑ μουτζαχεντίν. Η βαριά ήττα στην «αφγανική παγίδα» καταρρακώνει ακόμη περισσότερο το ήδη πεσμένο ηθικό στο εσωτερικό της υπερδύναμης.
1989 Μάρτιος: Οι Σοβιετικοί πολίτες παίρνουν μέρος στις πρώτες βουλευτικές εκλογές, οι οποίες ωστόσο γυρίζουν «μπούμερανγκ», καθώς εκλέγονται στο «Κογκρέσο» πολλοί υπέρμαχοι της ανεξαρτησίας των επιμέρους Δημοκρατιών της ΕΣΣΔ.
Νοέμβριος: Το Τείχος του Βερολίνου πέφτει έπειτα από μια σειρά απίθανων γραφειοκρατικών… «ατυχημάτων» και λαθών, ο Γκορμπατσόφ καταργεί το «δόγμα Μπρέζνιεφ» αρνούμενος να στείλει τα τανκς, και μέσα σε λίγους μήνες τα κομμουνιστικά καθεστώτα στους «δορυφόρους» της Ανατολικής Ευρώπης καταρρέουν, προκαλώντας αλυσιδωτές αντιδράσεις και στο εσωτερικό της ΕΣΣΔ.
1990 Μάρτιος: Μετά τη νίκη εθνικιστικών κομμάτων σε έξι από τις 15 σοβιετικές Δημοκρατίες (Λιθουανία, Μολδαβία, Εσθονία, Λετονία, Αρμενία, Γεωργία) αρχίζει από τη Ρίγα και το Βίλνιους ο χορός των ανεξαρτητοποιήσεων, με το σοβιετικό καθεστώς σε ρόλο θεατή. Μέχρι τα τέλη του επόμενου έτους, δέκα κράτη-μέλη κήρυξαν την ανεξαρτησία τους.
1991 Αύγουστος: Ο «ειρηνιστής» Γκορμπατσόφ παραμένει πολύ δημοφιλής, αλλά μόνο στο εξωτερικό… Η αποτυχημένη απόπειρα πραξικοπήματος, με τη σύλληψή του από μια δράκα σκληροπυρηνικών στρατηγών και στελεχών του κόμματος, που θέλουν να κρατήσουν την ΕΣΣΔ ζωντανή με τη βία, αποτελεί τη χαριστική βολή για το ετοιμοθάνατο καθεστώς.
Δεκέμβριος: Τις πρώτες πρωινές ώρες των Χριστουγέννων του 1991, ένας παντελώς αποδυναμωμένος Γκορμπατσόφ παραιτείται και μεταθέτει την εξουσία στον πρώην «απαρατσίκ» εκλεγμένο πρόεδρο της Ρωσίας Μπόρις Γιέλτσιν. Την επόμενη ημέρα, η (π)ανίσχυρη ΕΣΣΔ αυτοδιαλύθηκε επίσημα και βουβά, αιφνιδιάζοντας τους πάντες, και ιδιαίτερα τις μυστικές υπηρεσίες των ψυχροπολεμικών αντιπάλων της…
Γιώργος Τσιάρας
Πηγή: Εφημερίδα των Συντακτών
