Thomas Piketty: «Η Ευρώπη μπορεί να καταστεί συνώνυμο της κοινωνικής δικαιοσύνης»

Οι ευρωεκλογές είναι οι εκλογές που οι Γάλλοι συνηθίζουν να αγνοούν ή να χρησιμοποιούν για την εκτόνωση της δυσαρέσκειάς τους σε εθνικό πολιτικό επίπεδο. Για τις ευρωπαϊκές εκλογές της 26ης Μαΐου κατατέθηκαν 33 συνδυασμοί -αριθμός ρεκόρ- 3 εκ των οποίων προέρχονται από τα κίτρινα γιλέκα. Σύμφωνα με 2 δημοσκοπήσεις που δημοσιεύτηκαν την προηγούμενη εβδομάδα, ο «Εθνικός Συναγερμός» της Marine Le Pen προηγείται του «Η Δημοκρατία μπροστά!» στην πρόθεση ψήφου.

Η Αριστερά είναι πολυδιασπασμένη σε 6 συνδυασμούς. «Μια απογοητευτική κατάσταση», σύμφωνα με τον οικονομολόγο Thomas Piketty. Φιλοευρωπαϊστής συνειδητοποιημένος, ο συγγραφέας του έργου Το Κεφάλαιο τον 21ο αιώνα απευθύνει, μαζί με και με άλλους πανεπιστημιακούς, κάλεσμα για τον μετασχηματισμό της Ευρώπης. Δεν πρόκειται για ακόμα ένα ευχολόγιο, αλλά για συγκεκριμένες προτάσεις συγκεντρωμένες σε ένα μανιφέστο με τίτλο «Η αλλαγή της Ευρώπης είναι εφικτή!» Ένα μικρό βιβλίο στα 3 ευρώ, δημοσιευμένο πρόσφατα, προσβάσιμο σε όλους, το οποίο έχει ως στόχο να αποδείξει ότι η δημοκρατία και η κοινωνική δικαιοσύνη στην Ευρώπη δεν αποτελούν πολιτικές ουτοπίες.

Οι υφιστάμενες ευρωπαϊκές Συνθήκες δεν αποτελούν κάποιο αναπόφευκτο πεπρωμένο, διαβεβαιώνουν οι συγκεκριμένοι επιστήμονες. Προς απόδειξη τούτου έχουν συντάξει ένα σχέδιο Συνθήκης για τον εκδημοκρατισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης (το «Tdem»), καθώς και μία πρόταση για έναν πιο αλληλέγγυο προϋπολογισμό.

Διότι, είναι επιτακτική ανάγκη η μεταρρύθμιση της Ευρώπης, τη στιγμή που το Brexit, η γαλλική κρίση των κίτρινων γιλέκων και η εκλογή αντιευρωπαϊκών κυβερνήσεων σε πολλές χώρες της Ευρώπης συνεχίζουν να διαταράσσουν τη ζωή της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Με σημείο εκκίνησης το Δεκέμβριο, μετά από πρωτοβουλία 100 περίπου διανοουμένων και ευρωπαίων πολιτικών υπευθύνων, το μανιφέστο για τον εκδημοκρατισμό της Ευρώπης επιδιώκει να καταστεί μια πρωτοβουλία πολιτών, με στόχο να τονίσει ότι το ευρωπαϊκό σχέδιο ανήκει σε όλους. Μέχρι σήμερα έχει συγκεντρώσει τις υπογραφές πάνω από 115.000 ανθρώπων.

Ερ.: Γιατί μία νέα Συνθήκη για την Ευρώπη; Δεν υπάρχουν ήδη αρκετές;

Απ.: Μόνο μία αλλαγή Συνθήκης θα επιτρέψει να ξεφύγουμε από την αρχή της ομοφωνίας και να θέσουμε σε εφαρμογή ένα μοντέλο ανάπτυξης που να στηρίζεται στη φορολογική και περιβαλλοντική δικαιοσύνη. Σήμερα, η «Ανυπότακτη Γαλλία» λέει ότι χρειάζεται σύγκρουση για να αλλάξει η Ευρώπη. Συμφωνούμε με αυτή την ιδέα, αλλά αυτό από μόνο του δεν επαρκεί. Είναι καλό να λέμε ότι θέλουμε να ξεφύγουμε από τα κείμενα, αλλά θα ήταν ακόμα καλύτερο να αποσαφηνίζεται και πιο νέο θεσμικό πλαίσιο θα επιθυμούσαμε. Ναι στη σύγκρουση, αλλά με ένα πολιτικό σχέδιο το οποίο θα πρέπει να αναλυθεί. Το σχέδιό μας δεν είναι τέλειο, δεν απαντά σε όλα τα ερωτήματα, αλλά αξίζει να λάβει τη θέση του στο δημόσιο διάλογο. Πρόκειται για μία βάση εργασίας πάνω στην οποία μπορούμε να κάνουμε αλλαγές, να κάνουμε τροποποιήσεις,.

Ερ.: Ποια είναι η κεντρική του ιδέα;

Απ.: Αυτό το σχέδιο φιλοδοξεί να εδραιώσει την αρχή της φορολογικής δικαιοσύνης στην Ευρώπη. Δεν είναι κεκτημένο αυτό σήμερα. Το συγκεκριμένο ζήτημα είναι ουσιαστικό διότι η παραδοσιακή δυσαρέσκεια των λαϊκών και των μεσαίων στρωμάτων προς της Ευρώπη προέρχεται από το γεγονός ότι η τελευταία δομείται, σχεδόν αποκλειστικά, γύρω από την αρχή του γενικευμένου ανταγωνισμού ανάμεσα στις χώρες, ανάμεσα στις περιοχές, ανάμεσα στα άτομα. Το φορολογικό ντάμπινγκ ευνοεί πρώτα απ’ όλα τα υψηλά εισοδήματα, τις μεγαλύτερες περιουσίες και τους πιο κινητικούς φορείς. Σε όλα τα δημοψηφίσματα, και το 1992 και το 2005 στη Γαλλία ή το 2016 στο Ηνωμένο Βασίλειο, οι κοινωνικές ομάδες με τα χαμηλότερα εισοδήματα, με τη λιγότερο εξειδικευμένη κατάρτιση και με τις πιο μέτριες θέσεις εργασίας ψήφισαν μαζικά ενάντια στην Ευρώπη όπως αυτή είναι σήμερα, ενώ οι κοινωνικές ομάδες με υψηλά εισοδήματα ψήφισαν υπέρ. Θα έπρεπε να συμπεράνουμε ότι οι πρώτοι είναι απελπιστικά ρατσιστές κι εθνικιστές; Προφανώς κι αυτό είναι ψευδές. Ο ρατσισμός δεν είναι κάτι πιο σύνηθες για τις λαϊκές τάξεις απ’ ότι για τις ελίτ. Μία από τις αιτίες αυτού του ταξικού διαχωρισμού είναι ότι δημιουργήθηκε ένα σύστημα φορολογικού ανταγωνισμού, το οποίο ευνοεί κυρίως τους πιο κινητικούς οικονομικούς παίκτες. Σε τέτοιο σημείο που οι λαϊκές και οι μεσαίες τάξεις βιώνουν μια σημαντική πτώση της αγοραστικής τους δύναμης εξαιτίας αυτών των φορολογικών στρεβλώσεων και της ανόδου του ΦΠΑ, της εισφοράς αλληλεγγύης κι άλλων έμμεσων φόρων. Παρά τα θετικά της ενιαίας αγοράς είναι σαφές ότι αυτές οι τάξεις είναι ξεκάθαρα οι χαμένοι της Ευρώπης. Αυτή η δυσαρέσκεια και αυτός ο διαχωρισμός θα πρέπει να ληφθούν σοβαρά υπόψη.

Ερ.: Εκτός από τις εθνικιστικές και λαϊκιστικές θέσεις της ακροδεξιάς, οι οποίες φαίνεται να βρίσκουν απήχηση σε επίπεδο δημοσκοπήσεων, ποια μπορεί να είναι η λύση;

Απ.: Το κεντρικό ερώτημα είναι το πως μπορούμε να ξεφύγουμε από τον κανόνα της ομοφωνίας ανάμεσα στα κράτη μέλη, σε ό,τι αφορά τη φορολογική πολιτική. Αυτή τη στιγμή απαιτείται ομοφωνία για να υιοθετηθεί ένας κοινός φόρος στα κέρδη των μεγάλων εταιριών, στα υψηλότερα εισοδήματα ή στην κηροζίνη. Όμως, αυτή την ομοφωνία την αναμένουμε επί χρόνια…

Ερ.: Με τι να την αντικαταστήσουμε;

Απ.: Η πρότασή μας είναι να δώσουμε τη δυνατότητα στις χώρες που το επιθυμούν, να δημιουργήσουν ένα κοινό φορολογικό πλαίσιο, διά μέσου μιας κοινής και ανεξάρτητης ευρωπαϊκής Συνέλευσης για τις φορολογικές υποθέσεις. Ας πάρουμε την πρόσφατη επικαιρότητα. Στις 22 Ιανουαρίου, η Γαλλία και η Γερμανία υπέγραψαν μία νέα Συνθήκη συνεργασίας στο Aix-la-Chapelle, η οποία αντικατέστησε την Συνθήκη των Ιλισίων του 1963. Αυτό το κείμενο δημιουργεί μία γαλλογερμανική Συνέλευση συγκροτούμενη από βουλευτές και των δύο χωρών, με στόχο την επεξεργασία διαφόρων θεμάτων, όπως το δίκαιο των επιχειρήσεων και η άμυνα. Πολύ καλή ιδέα, πλην όμως αυτή η Συνέλευση περιλαμβάνει μόνο δύο κράτη, ενώ θα έπρεπε να την ανοίξουμε και στην Ιταλία και την Ισπανία και σε όσους το επιθυμούν. Εξάλλου, δεν είναι παρά συμβουλευτική. Η πρότασή μας κινείται στην ίδια λογική, αλλά στο δικό μας σχέδιο Συνθήκης αυτή η Συνέλευση θα είναι ανοικτή σε όλους. Συγκροτούμενη από βουλευτές όλων των χωρών που συμμετέχουν, θα έχει την άμεση εξουσιοδότηση να ψηφίσει έναν κοινό προϋπολογισμό, χρηματοδοτούμενη από έναν κοινό φόρο.

Ερ.: Πριν από μερικά χρόνια, έντεκα ευρωπαϊκά κράτη, μέσω μιας «διαδικασίας ενισχυμένης συνεργασίας» δεσμεύτηκαν να θεσπίσουν ένα κοινό φόρο στις χρηματοπιστωτικές συναλλαγές. Θα έπρεπε να τεθεί σε εφαρμογή από το 2016. Όμως αυτό δεν κατέληξε πουθενά. Εσείς γιατί να τα καταφέρετε;

Απ.: Αυτό αποδεικνύει ότι η «ενισχυμένη συνεργασία» δεν λειτουργεί. Πρέπει να εξέλθουμε από τις κλειστές αίθουσες των υπουργών οικονομικών και να θεσμοθετήσουμε μία πραγματικά δημοκρατική και ανεξάρτητη Συνέλευση, ώστε να ψηφιστεί ο φόρος, με δημόσια συζήτηση, με συνεργασία στο πεδίο των ιδεών, αντί για σύγκρουση της μιας χώρας με την άλλη. Εξάλλου, ο φόρος στις χρηματοπιστωτικές συναλλαγές ήταν ένας νέος φόρος, ο οποίος ενδεχομένως να δημιουργούσε εντάσεις. Εκείνος που αφορά στις επιχειρήσεις είναι τελείως διαφορετικός: υπάρχει ήδη κι έχει αντίκτυπο πολύ ουσιαστικό στα έσοδα των εθνικών προϋπολογισμών. Δεν συμφέρει κανένα κράτος να φορολογεί περισσότερο τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις από τις μεγάλες πολυεθνικές.

Ερ.: Ναι, αλλά ζούμε στην παγκοσμιοποίηση. Οι ΗΠΑ χαμήλωσαν το φόρο στις επιχειρήσεις στο 21% το 2017. Από τη δεκαετία του 1980 αυτός ο φόρος μειώθηκε συνολικά στην Ευρώπη από το 45% στο 25%.

Απ.: Το παράδειγμα των ΗΠΑ είναι ενδιαφέρον. Το ύψος τους ομοσπονδιακού φόρου πράγματι μειώθηκε από το 35% στο 21% από τον Τραμπ. Αλλά μην ξεχνάτε ότι στο ποσοστό αυτό προστίθεται και η φορολογία κάθε Πολιτείας που μπορεί να φτάσει και το 10%. Συνολικά ο αμερικανικός φόρος πέρασε από το 45% στο 31%, γεγονός που τον καθιστά πιο αυξημένο από τους αντίστοιχους ευρωπαϊκούς. Εντούτοις, στις ΗΠΑ δεν υπάρχει βούληση για υψηλότερους φόρους από την Ευρώπη. Η διαφορά είναι ξεκάθαρη: στις ΗΠΑ η ψήφος για την φορολογία βρίσκεται στην αρμοδιότητα του Ομοσπονδιακού Κογκρέσου, σε αντίθεση με την Ευρώπη. Αυτό αποδεικνύει ότι οι θεσμοί έχουν τη σημασία τους. Πιστεύω ακράδαντα ότι, στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι ίδιοι ψηφοφόροι και οι ίδιοι πολιτικοί υπεύθυνοι, με θεσμούς που επιτρέπουν και ευνοούν τη συνεργασία, θα οδηγούσαν την Ευρώπη σε μία άλλη πραγματικότητα.

Ερ.: Ναι, αλλά δεν είναι πολύ αργά για να ανατρέψουμε τον τρόπο λειτουργίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης;

Απ.: Όχι. Ακόμη και στις ΗΠΑ, η ιστορική μείωση του φόρου στις επιχειρήσεις, η οποία θεσμοθετήθηκε επί Τράμπ, δεν πρόκειται να είναι αιώνια, όπως κι ο Τράμπ δεν είναι αιώνιος. Στοιχηματίζω ότι ο ομοσπονδιακός φόρος θα ξανανέβει στο 25-30%. Οι Δημοκρατικοί κι ένα τμήμα των Ρεπουμπλικάνων γνωρίζουν ότι αυτή η φορολογική πολιτική του Προέδρου δεν μπορεί να διαρκέσει.

Ερ.: Ποιό κόμμα θα μπορούσε να υποστηρίξει την ιδιαίτερα ακαδημαϊκή πρότασή σας;

Απ.: Η πρότασή μας απευθύνεται πρωτίστως στους πολίτες. Έχει ήδη συγκεντρώσει πάνω από 110.000 υπογραφές μέσα σε λίγες εβδομάδες. Εκείνη των κίτρινων γιλέκων συγκέντρωσε πάνω από 1 εκατομμύριο. Υπάρχει περισσότερος επικοινωνιακός θόρυβος γύρω από την τελευταία. Ένα πρόγραμμα που στοχεύει στον επαναστοχασμό του δημοκρατικού φεντεραλισμού και των ευρωπαϊκών Συνθηκών είναι κάπως πιο αυστηρό και απαιτητικό. Η απαίτηση των πολιτών για λύσεις υπέρ της Ευρώπης υπάρχει. Το πρόβλημα είναι η ότι κατάσταση από την Αριστερά μέχρι τον Macron είναι απελπιστική. Έξι λίστες, μεταξύ των οποίων κι εκείνη της Nathalie Arthaud, υπέρ των «σοσιαλιστικών» Ηνωμένων Πολιτειών της Ευρώπης. Πρόκειται για μια κατάσταση αναζωογονητική, η οποία έχει την αξία τουλάχιστον να εκφράζει, με ισχυρό τρόπο, τη διεθνιστική και φεντεραλιστική ιδέα. Το σύνολο του ποσοστού αυτών των 6 συνδυασμών της Αριστεράς θα ξεπεράσει εκείνο του «Η Δημοκρατία Μπροστά!» κι εκείνο του «Εθνικού Συναγερμού». Αλλά προτιμούν να πάρουν και οι έξι από 5% αντί να συγκεντρώσουν το 30% με μία κοινή λίστα. Γενικότερα, υπάρχουν ελλείψεις που κραυγάζουν σε όλα τα ευρωπαϊκά προγράμματα αυτών των συνδυασμών της Αριστεράς.

Ερ.: Υποστηρίζουν, εντούτοις, την ελεύθερη κυκλοφορία των ατόμων, έναν αλληλέγγυο προστατευτισμό, έναν φόρο στον άνθρακα, πιστεύουν στα ευρωπαϊκά σύνορα, σε έναν φραγμό στην νεοφιλελεύθερη κατεύθυνση. Κι άλλοι, όπως το DIEM25 του Γιάνη Βαρουφάκη, μάχονται για ένα πράσινο «new deal», για την έκδοση χρήματος ή για μία συντακτική Συνέλευση για το 2025.

Απ.: Δεν  μπορούμε να μένουμε ικανοποιημένοι λέγοντας ότι πρέπει να κοπεί χρήμα για να σωθεί η Ευρώπη. Δεν θα μπορέσουμε να χρηματοδοτήσουμε την οικολογική μετάβαση, τη μείωση των ανισοτήτων ή τη διατήρηση των δημοσίων υπηρεσιών χωρίς κοινή φορολογία. Πρέπει να εμπνευστούμε από τα οικολογικά προγράμματα της Αριστεράς. Η «Συμφωνία Οικολογία – Κλίμα» των Jean Jouzel και Nicolas Hulot, η οποία υποστηρίζει τη δημιουργία μιας ευρωπαϊκής τράπεζας για το κλίμα είναι αρκετά ενδιαφέρουσα, ακόμη και αν δεν επιμένει αρκετά στο θέμα της φορολογικής δικαιοσύνης και της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας. Έχω την αίσθηση ότι βασίζεται υπερβολικά πολύ στην Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων και άρα σε ένα συμβούλιο κυβερνώντων, όπως είναι το Eurogroup ή η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα.

Ερ.: Ναι, αλλά το φορολογικό κομμάτι αυτής της πρότασης δεν είναι φιλόδοξο;

Απ.: Δεν είναι αρκετό. Η ευρωπαϊκή συνέλευση, την οποία εμείς προτείνουμε, προκαλεί δημόσια συζήτηση και μία πλειάδα απόψεων ανά χώρα. Τα αποτυχημένα πειράματα, όπως ο φόρος για τις χρηματοπιστωτικές συναλλαγές περνούσαν από το Eurogroup, όπου κάθε χώρα βρίσκονταν σε μία λογική υπεράσπισης των δικών της εθνικών συμφερόντων. Αυτό, λοιπόν, ήταν που καταδίκαζε τις προσπάθειες. Δεν πρέπει να υπάρχει μόνο ένας εκπρόσωπος ανά χώρα, αλλά 20 ή 30, με διαφορετικές ευαισθησίες. Έτσι δομούνται οι συμμαχίες.

Ερ.: Από εκεί και πέρα, πως ερμηνεύετε την εθελοτυφλία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και των ευρωπαίων ηγετών μπροστά στην ανάγκη για εκδημοκρατισμό, για μείωση των ανισοτήτων, για προστασία ενάντια στην παγκοσμιοποίηση και την άνοδο του εθνικο-λαϊκισμού;

Απ.: Καμία λύση δεν είναι απλή. Δεν θα τα καταφέρουμε με 28 ή 27 και θα πρέπει να αποδεχτούμε τη δημιουργία πολιτικών ευρωπαϊκών θεσμών, ξεχωριστών για ένα πιο μικρό αριθμό χωρών.

Ερ.: Αυτό, όμως, θα δημιουργούσε μια Ευρώπη δύο ταχυτήτων…

Απ.: Δεν υπάρχει άλλη λύση! Άλλωστε αυτή ήδη υπάρχει με το ευρώ. Εμείς προτείνουμε κάτι πιο ουσιαστικό και πιο γενικό, με πολιτικούς θεσμούς, με μεταφορά φορολογικής κυριαρχίας και με τη θέσπιση ενός κοινού φόρου.

Ερ.: Θα ξαναπάμε, δηλαδή, σε εκείνο που έγινε το 1957 με την Συνθήκη της Ρώμης, η οποία έθεσε τις βάσεις της Ευρωπαϊκής Κοινότητας με έναν πυρήνα χωρών;

Απ.: Στην πραγματικότητα υπάρχουν δύο διαφορετικά ευρωπαϊκά σχέδια. Υπάρχει εκείνο της μεγάλης φιλελεύθερης ευρωπαϊκής αγοράς, όπως υφίσταται σήμερα και εκείνο που θέτει τις βάσεις για μια ευρωπαϊκή φορολογική ανεξαρτησία, αλληλέγγυα και οικολογική. Θα θέλαμε αυτά τα δύο να συναντηθούν μια μέρα. Αλλά δεν θα μπορέσουμε να πείσουμε την Πολωνία, την Ουγγαρία, την Βουλγαρία ή το Ηνωμένο Βασίλειο, αν δεν δείξουμε πρώτα ότι αυτό μπορεί να λειτουργήσει με ορισμένες πρώτα χώρες.

Ερ.: Θα πρέπει να τελειώσουμε με τον μύθο της γαλλο-γερμανικής συνεργασίας;

Απ.: Η νέα Συνθήκη του Aix-la-Chapelle ξεχνάει την Ιταλία και την Ισπανία. Με το δικό μας σχέδιο αυτές οι χώρες θα μπορούσαν να αποκτήσουν 4 κοινούς φόρους: έναν επί των κερδών των μεγάλων εταιριών, έναν προοδευτικό στα πιο υψηλά εισοδήματα άνω των 200.000 ευρώ, έναν στις υψηλές περιουσίες που υπερβαίνουν το 1 εκατομμύριο ευρώ και ένα φόρο στον άνθρακα, ο οποίος θα επιτρέψει να φορολογηθεί περισσότερο η κηροζίνη για εκείνους που χρησιμοποιούν το αεροπλάνο, αντί για τα καύσιμα όσων χρησιμοποιούν το αυτοκίνητό τους για να πάνε να δουλέψουν. Εντούτοις, σήμερα, αυτοί οι τέσσερις φόροι είναι αδύνατον να εφαρμοστούν εξαιτίας του κανόνα της ομοφωνίας. Ενώ, με το πλαίσιο που σας περιέγραψα, θα μπορούσαμε να το πράξουμε άμεσα. Μπορούμε να δημιουργήσουμε αυτή τη Συνέλευση με τη Γαλλία, την Ιταλία, τη Γερμανία, την Ισπανία. Ας σταματήσουμε να περιμένουμε πότε θα θελήσει το Λουξεμβούργο ή η Ιρλανδία να προχωρήσει, διαφορετικά δεν θα κάνουμε ποτέ τίποτα.

Ερ.: Χωρίς να ρισκάρει κανείς να δει πολίτες και επιχειρήσεις των χωρών αυτών να έλκονται από μία εξορία, μακριά από αυτούς του «4 μεγάλους»;

Απ.: Όχι. Τα τέσσερα αυτά κράτη έχουν πάνω από το 70% του ΑΕΠ και του πληθυσμού της  Ευρωζώνης. Μπορούν να δράσουν έτσι ώστε να εμπεδωθούν αυτά, αλλά μπορούν να επιβάλλουν και κυρώσεις. Όταν οι ΗΠΑ του Ομπάμα απείλησαν να αναστείλουν τις άδειες λειτουργίας ελβετικών τραπεζικών ιδρυμάτων, εάν αυτά δεν κοινοποιούσαν τις πληροφορίες τους για τους Αμερικανούς πολίτες, η Βέρνη άλλαξε τη νομοθεσία της. Η προτεραιότητα είναι, λοιπόν, η δημιουργία μιας υπερεθνικής κοινοβουλευτικής Συνέλευσης ικανής να ψηφίζει αντίστοιχες κυρώσεις εναντίον των χωρών που θα ήθελαν να ανατρέψουν αυτή τη νομοθεσία.

Ερ.: Που θα χρησιμοποιούνταν αυτά τα χρήματα;

Απ.: Τα μισά από τα αντλούμενα κεφάλαια θα επέστρεφαν στα κράτη για να μπορέσουν να μειώσουν το ΦΠΑ, την εισφορά αλληλεγγύης, τις κρατήσεις στους χαμηλούς μισθούς. Θα μπορούσαμε να επιστρέφαμε το σύνολο στα κράτη-μέλη, γεγονός που θα επέτρεπε να εισάγουμε ισχυρά εργαλεία φορολογικής δικαιοσύνης. Η προτίμησή μας είναι το μισό αυτού του προϋπολογισμού του 4% του ΑΕΠ να χρηματοδοτήσει ένα κοινό ταμείο για την αλλαγή του τρόπου ανάπτυξής μας, για τα πανεπιστήμια, για την έρευνα και για την υποδοχή των μεταναστών.

Ερ.: Ως προς το θέμα της αμοιβαιοποίησης των δημοσίων χρεών;

Απ.: Η ευρωπαϊκή Συνέλευση θα ήταν αρμόδια για να εξισώσει τους φόρους των δημοσίων χρεών και για να αποφασίσει για το ρυθμό αποπληρωμής αυτών των χρεών. Θα διατηρούνταν, όμως, οι ξεχωριστοί λογαριασμοί για κάθε χώρα.

Ερ.: Τι μας αποκάλυψε το κίνημα των κίτρινων γιλέκων σχετικά με την Ευρώπη;

Απ.: Ένα αίτημα για δικαιοσύνη, με την αίσθηση ότι το σύστημα της παγκοσμιοποίησης και του ισχυρού ανταγωνισμού στην Ευρώπη ευνοεί τις ομάδες με τα υψηλότερα εισοδήματα και τις πιο μεγάλες περιουσίες. Από αυτή τη σκοπιά, αυτό που έκανε αυτά τα δύο χρόνια η κυβέρνηση Macron δεν ήταν παρά μια φαρσοκωμωδία. Ανήλθε στην εξουσία λέγοντας «έχω χρήματα για να απαλλάξω  εκείνους που πληρώνουν φόρο μεγάλης περιουσίας, αλλά οι υπόλοιποι θα πληρώσουν για να χρηματοδοτηθεί αυτό το μέτρο». Μπέρδεψε τις εποχές, ενώ την ίδια στιγμή οι Δημοκρατικοί στις ΗΠΑ προτείνουν τη δημιουργία ενός φόρου στην περιουσία. Ο Macron δεν κατάλαβε ότι από την εποχή της κρίσης του 2008, η πολιτική του Ρήγκαν τελείωσε οριστικά. Οι περισσότερες κυβερνήσεις έκτοτε συνειδητοποίησαν ότι υπήρχε υπερβολική απορρύθμιση, αύξηση των ανισοτήτων, και αν δεν προσέχαμε, όλο αυτό θα οδηγούσε σε μία απόρριψη της παγκοσμιοποίησης, σε μία εσωστρέφεια πολύ επικίνδυνη. Ο Macron αναλαμβάνει την ηγεσία της χώρας και λέει ότι αυτό που θα σώσει τη Γαλλία είναι η διαγραφή του φόρου μεγάλης περιουσίας. Πρόκειται για την απόλυτη κενολογία!

Ερ.: Ναι, αλλά όλο αυτό είχε ήδη υποστηριχθεί και από την δεξιά πτέρυγα του Σοσιαλιστικού Κόμματος…

Απ.: Είναι αλήθεια και είναι πράγματι λυπηρό. Πρόκειται για μια εξέλιξη η οποία εγγράφεται σε μία λογική συνέχειας του προγράμματος της Δεξιάς του Juppé και του Sarkozy.

Ερ.: Πρέπει να ανησυχούμε για μία επόμενη χρηματοπιστωτική κρίση;

Απ.: Ναι. Το 2008, την επαύριον της παγκόσμιας κρίσης, υπήρξε μια φυγή προς τα εμπρός, με κατεύθυνση προς μία ισχυρότερη ενίσχυση της ρευστότητας των οικονομιών. Αυτό το φαινόμενο επηρέασε εξίσου την ιδιωτική σφαίρα των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων, καθώς και τη δημόσια, δηλαδή τα κράτη και τις δημοσιονομικές τους πολιτικές. Στην Ευρώπη, για να αποφευχθούν τα χειρότερα, η ΕΚΤ εξέδωσε χρήμα για να επαναγοράσει από τη δευτερογενή αγορά τα ομόλογα των χωρών ή ακόμα και για να εξασφαλίσει τη ρευστότητα των τραπεζών. Οι μετοχές που κατέχει η ΕΚΤ στο ενεργητικό της αντιπροσωπεύουν σήμερα το αντίστοιχο του 40% του ευρωπαϊκού ΑΕΠ, ποσοστό αυξημένο συγκριτικά με το 10% του 2008. Εδώ και 10 χρόνια η πολιτική αυτή ισοδυναμεί με το 3% του ετήσιου ΑΕΠ της Ευρωζώνης. Τα ποσά είναι 3 φορές υψηλότερα από εκείνα που εισφέρουν κάθε χρόνο τα ευρωπαϊκά κράτη στον προϋπολογισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης (1% του ΑΕΠ). Η ΕΚΤ με το διοικητικό της συμβούλιο να συνεδριάζει κεκλεισμένων των θυρών, δημιουργεί εδώ και μία δεκαετία τρεις φορές περισσότερους φόρους από εκείνους που ελέγχουν οι ηγέτες και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Μπροστά σε μία τέτοια υπερβολή είναι λογικό οι άνθρωποι να λένε ότι σε τελική ανάλυση οι φόροι δεν εξυπηρετούν σε τίποτα, φτάνει να δημιουργηθούν εργαλεία ρευστότητας για να ρυθμιστεί το πρόβλημα της κλιματικής αλλαγής, των κίτρινων γιλέκων, κ.λπ. Όμως, δεν μπορούμε να ρυθμίσουμε τον παγκόσμιο καπιταλισμό απλώς με πολιτικές ρευστότητας και με το διοικητικό συμβούλιο μιας τράπεζας. Χρειάζονται φόροι και μία Συνέλευση.

Ερ.: Αυτό δεν παραπέμπει στο ερώτημα που τέθηκε το 2008, να επανέλθουμε δηλαδή στην πολιτική για να αντιπαλέψουμε την οικονομία;

Απ.: Κινδυνεύουμε να ξαναζήσουμε το 2008, αλλά χειρότερα. Λοιπόν, βεβαίως, θα πρέπει να επανέλθουμε στην πολιτική, αλλά έχοντας εμπιστοσύνη στον κανόνα της πλειοψηφίας. Με άλλα λόγια, πρέπει να παραδεχτούμε ότι μια Συνέλευση η οποία θα ενώνει δύο ή τρεις χώρες «βαρέων βαρών» της Ευρώπης, ακόμη και αν είναι Κεντροδεξιά, θα λάβει καλύτερες αποφάσεις απ’ ότι δυο αριστερές πλειοψηφίες ξεχωριστά και σε ανταγωνισμό, με την δική της φορολογία η κάθε μία. Μία γαλλογερμανική Συνέλευση για παράδειγμα, ακόμη και με μία πλειοψηφία Χριστιανοδημοκρατών και Macron θα λάμβανε λιγότερο ασαφείς αποφάσεις στα θέματα της φορολογίας στις εταιρίες, απ’ ότι το πράττουν η Γαλλία και η Γερμανία ξεχωριστά.

Ερ.: Πως μπορεί να πείσει κανείς όλους εκείνους που δεν πιστεύουν πια στην Ευρώπη;

Απ.: Τους λέω το εξής: αφιερώστε δύο ώρες από το χρόνο σας και διαβάστε το «Αλλάζουμε την Ευρώπη, είναι εφικτό!». Δημιουργώντας μία δημόσια ισχύ σε ένα πιο υψηλό επίπεδο, αντίστοιχο με τη δύναμη και την κλίμακα των αγορών, τότε μόνο θα καταφέρουμε να μειώσουμε τις ανισότητες. Ας αμφιβάλλουμε για εκείνους που λένε ότι ο εθνικισμός ενυπάρχει μόνο στους ακραίους. Είναι παντού, στους Χριστιανοδημοκράτες της Γερμανίας, οι οποίοι περνούν το χρόνο τους λέγοντας στις άλλες χώρες ότι «δεν έχουν παρά να γίνουν Γερμανοί και να αποκτήσουν εμπορικά πλεονάσματα». Αυτό είναι εντελώς χαζό, διότι τα πλεονάσματα του ενός είναι τα ελλείμματα του άλλου. Διαβάζουμε συχνά ότι ο Macron κατέθεσε τέλειες προτάσεις για την Ευρώπη και οι Γερμανοί δεν τις θέλουν. Να είμαστε ξεκάθαροι: δεν έκανε καμία πρόταση. Το αφήγημα του Macron για τον προϋπολογισμό της Ευρωζώνης είναι κενό. Πρόκειται για έναν προϋπολογισμό για τον οποίο δεν γνωρίζουμε ποιος φόρος θα τον χρηματοδοτεί, ποια Συνέλευση θα τον ψηφίζει. Ένας προϋπολογισμός χωρίς φόρο και χωρίς Συνέλευση είναι ένας προϋπολογισμός που απλώς δεν υπάρχει. Ο Macron απασχολεί την επικαιρότητα προσπαθώντας να κάνει πιστευτό ότι θέλει να το πράξει. Με ιδεολογικούς όρους δεν έχει τα εφόδια για να κομίσει ένα μήνυμα φορολογικής δικαιοσύνης στην Ευρώπη.

Ερ.: Πως τεκμηριώνετε τις προτάσεις σας σε όλους εκείνους που υπερασπίζονται την έννοια της εθνικής κυριαρχίας;

Απ.: Το σχέδιο για μία ευρωπαϊκή Συνέλευση που εμείς προτείνουμε στοχεύει στο να φέρει νέα στοιχεία προόδου. Αυτή η γαλλογερμανική Συνέλευση ή η αντίστοιχη γαλλο-ιταλο-γερμανική δεν θα στερήσει από τη Γαλλία τη δυνατότητα να έχει μία εισφορά αλληλεγγύης ή να ψηφίσει το οτιδήποτε. Δεν θα απομειώσει στο ελάχιστο την εθνική κυριαρχία, αλλά θα προσθέσει ένα επίπεδο κυριαρχίας ακόμα. Στην χειρότερη περίπτωση δεν θα μπορέσει, απλά, να λάβει καμία απόφαση.

Ερ.: Μπορεί να δημιουργηθεί ένα ταμείο για τους μετανάστες από τη στιγμή που γνωρίζουμε τις διαφορές που υπάρχουν ανάμεσα στη Γερμανία, την Γαλλία και την Ιταλία;

Απ.: Η δικαιοσύνη στο μεταναστευτικό, όπως και η δικαιοσύνη σε σχέση με το κλίμα, είναι πολύ αλληλένδετες έννοιες με εκείνη της φορολογικής δικαιοσύνης. Εάν δεν καταφέρουμε να πείσουμε ο ένας τον άλλο για το γεγονός ότι πρέπει να τεθεί μία σημαντική εισφορά στους πιο πλούσιους, πώς μπορούμε να αναπτύξουμε περισσότερο την αλληλεγγύη; Δεν λέω ότι ο πρώτος προϋπολογισμός που θα ψηφιστεί από αυτή τη Συνέλευση θα αποδεσμεύσει πόρους για τους μετανάστες. Αλλά, σιγά-σιγά, η διεύρυνση του δημοσίου χώρου συζήτησης, εντός του πλαισίου αυτής της αλληλεγγύης, θα καταστεί πιο ουσιαστική. Αυτό θα επιτρέψει να δείξουμε ο ένας στον άλλο ότι η Ευρώπη μπορεί να είναι συνώνυμο της κοινωνικής δικαιοσύνης. Εάν δεν υπάρχουν εμβληματικά μέτρα, όπως ένας φόρος στους πιο εύπορους, στις μεγαλύτερες περιουσίες, στις πιο μεγάλες εταιρίες, σε εκείνους που παράγουν τους περισσότερους ρύπους, τότε το αίσθημα της απομάκρυνσης, της δυσαρέσκειας για την Ευρώπη, θα εντείνεται. Το πρόβλημα είναι ότι ο Macron και πλήθος άλλων ηγετών λαμβάνουν υπόψη τους μόνο τα θετικά του ανταγωνισμού ανάμεσα στις χώρες, θεωρώντας ότι υπερτερούν των προβλημάτων που προκαλεί ο τελευταίος.

Ερ.: Η Συνέλευσή σας δεν ενταφιάζει την ιδέα μιας φεντεραλιστικής Ευρώπης;

Απ.: Αντίθετα, πρόκειται για τον καλύτερο τρόπο για να την δημιουργήσουμε. Πρέπει να βασιστούμε στις εθνικές κοινοβουλευτικές κυριαρχίες για να δημιουργήσουμε μία ευρωπαϊκή κοινοβουλευτική κυριαρχία. Είναι μία οπτική ομοσπονδιοποίησης πιο φιλόδοξη από εκείνη που βασίζεται αποκλειστικά στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Αυτό θα επιτρέψει τη μεταφορά περισσότερης κυριαρχίας και θα μετατρέψει εκ των πραγμάτων τις εθνικές εκλογές σε ευρωπαϊκές. Οι εθνικοί βουλευτές θα πρέπει να μας πουν αυτό που σκέπτονται να πράξουν στην ευρωπαϊκή Συνέλευση και δεν θα μπορούν να περνούν πλέον το χρόνο τους αλληλοκατηγορούμενοι για την κατάσταση στις Βρυξέλλες.

Μετάφραση: Νικόλας Κούντουρης

Πηγή: Η Αυγή