Τη συνέντευξη πήρε η Ιωάννα Δρόσου
Μόλις επέστρεψες από το αναπτυξιακό συνέδριο Ιονίων Νήσων. Τι έχεις αποκομίσει από αυτές τις συναντήσεις και ποια η θέση του υπουργείου Κοινωνικής Αλληλεγγύης, σε ένα συνέδριο που αφορά την ανάπτυξη;
Στα αναπτυξιακά συνέδρια μάς δίνεται η ευκαιρία να εξηγήσουμε στους τοπικούς φορείς και στους πολίτες, πως η επένδυση στις κοινωνικές δαπάνες είναι επένδυση στην ανάπτυξη και να αντιπαρατεθούμε στο νεοφιλελεύθερο μοντέλο που θεωρεί ότι κάθε ευρώ που δίνεται στις κοινωνικές δαπάνες δεν προσμετράται στην ανάπτυξη. Αυτή η άποψη εξαρτά την αύξηση των κοινωνικών δαπανών με τη μεγέθυνση του ΑΕΠ. Βέβαια, ούτε καν αυτή την λανθασμένη θεωρία δεν ακολούθησαν οι προηγούμενες κυβερνήσεις, που διατήρησαν στα ίδια επίπεδα τις κοινωνικές δαπάνες για δεκαετίες. Πλέον, σύγχρονες αναλύσεις και μελέτες έχουν δείξει ότι οι κοινωνικές μεταβιβάσεις είναι κοινωνική επένδυση που λειτουργεί ως δημοσιονομικός πολλαπλασιαστής, ο οποίος για κάθε ευρώ που δίνεται σ’ αυτές αυξάνει το ΑΕΠ κατά 1,03 έως 1,68%, ανάλογα με το αν οι δαπάνες είναι σε χρήμα ή σε είδος. Αυτή τη λογική, που ευτυχώς έχει η κυβέρνηση, εξηγώ στα αναπτυξιακά συνέδρια, όπου συχνά αντιμετωπίζω το ερώτημα αν χρειάζεται το χαρτοφυλάκιο της κοινωνικής αλληλεγγύης μετά την κρίση. Όσοι θίγουν αυτό το ζήτημα δεν έχουν καταλάβει ακόμα πως η Κοινωνική Αλληλεγγύη αφορά όλους τους πολίτες και όχι μόνο τους ευάλωτους, για αυτό και σε πολλά ευρωπαϊκά κράτη υπάρχει διακριτό υπουργείο. Επομένως, δεν τελειώνει τίποτα αν αντιμετωπιστεί η κρίση ή η φτώχεια. Αντίθετα, ανοίγουν νέα πεδία, να θεμελιώσουμε το κράτος κοινωνικής αλληλεγγύης, ενώ όσα κάνουμε τώρα συμβάλλουν σημαντικά και στην ανάπτυξη.
Ενισχυμένος ο κοινωνικός φάκελος
Μόλις ολοκληρώθηκε η τρίτη αξιολόγηση. Ποιο ήταν το αποτέλεσμα αυτής, όσον αφορά το δικό σου χαρτοφυλάκιο;
Η αξιολόγηση έκλεισε ανέλπιστα καλά, παρά τις τεράστιες δυσκολίες που αντιμετωπίσαμε. Ως κυβέρνηση διεκδικήσαμε και καταφέραμε όσα χρήματα νομιμοποιήθηκαν από την Εξοικονόμηση Δαπανών (Spending Review), να δοθούν αποκλειστικά στον κοινωνικό φάκελο. Δηλαδή, από τον περιορισμό της σπατάλης στα υπουργεία –και αναφέρομαι σε αναλώσιμα ή έξοδα μετακίνησης, κ.λπ.- εξοικονομήθηκαν 400 εκατ. ευρώ, από τα οποία –με διαπραγμάτευση- οι δανειστές ενέκριναν τα 325 εκατ. Η κυβέρνηση αποφάσισε τα 315 από αυτά να τα διαθέσει στον κοινωνικό φάκελο και συγκεκριμένα τα 260 εκατ. στα οικογενειακά επιδόματα, 40 εκατ. για τα σχολικά γεύματα και 15 εκατ. για τη δημιουργία νέων βρεφονηπιακών σταθμών. Η διαπραγμάτευση ήταν πολύ δύσκολη, επί έξι μήνες. Ένα από αυτά που ζητούσαν ήταν να μειώσουμε τις εισοδηματικές κλίμακες από τέσσερις σε δύο. Στα οικογενειακά επιδόματα το μοντέλο που πρότειναν –στο οποίο επέμενε πολύ το ΔΝΤ- θα είχε ως αποτέλεσμα να μην δικαιούνται το επίδομα το 1/4 από τις 800.000 οικογένειες, που το παίρνουν σήμερα. Ένας ακόμα σκόπελος στη διαπραγμάτευση ήταν η πρόταση του ΔΝΤ της ενιαίας τιμής (flat rate), δηλαδή να παίρνει κάθε παιδί το ίδιο ποσό. Αυτό θα είχε ως αποτέλεσμα να υποστούν τεράστια μείωση οι τρίτεκνες και πολύτεκνες οικογένειες, οι οποίες πράγματι μέχρι τώρα είχαν μία ιδιαίτερα δυσανάλογα αυξημένη σχέση με τις μονότεκνες και δίτεκνες οικογένειες και κυρίως για τα ανώτερα εισοδήματα. Αντ’ αυτών καταφέραμε τα αντίμετρα του 2019, που αφορούσαν τα οικογενειακά επιδόματα, να ξεκινήσουν από το 2018 και επομένως να αυξηθούν κατά 40%, δηλαδή 260 εκτενή πλέον στα 650 σημερινά. Επιπλέον, με τις τρεις εισοδηματικές κατηγορίες που φτιάξαμε προσπαθούμε να υπάρξει ισότιμη αντιμετώπιση των οικογενειών. Σε σύνολο 803.000, οι 734.500 οικογένειες θα ωφεληθούν (ποσοστό 91,5%). Από αυτές οι 682.000 θα ωφεληθούν από 57% έως 110%, ενώ οι υπόλοιπες 55.000-που ανήκουν στις δύο υψηλότερες εισοδηματικές κατηγορίες- θα δουν κάποιες μειώσεις (βλ. Πίνακα). Έτσι, στην 1η εισοδηματική κατηγορία για τις τρίτεκνες και τετράτεκνες οικογένειες τετραπλασιάζουμε, πενταπλασιάζουμε κτλ το ποσόν που δίνουμε στις μεμονωμένες οικογένειες. Αυτή τη σχέση την κρατάμε σταθερά και για τις τρείς εισοδηματικές κατηγορίες. Γεγονός, που δεν συνέβαινε με το υφιστάμενο καθεστώς, διότι η σχέση αυτή ήταν εξαπλάσια για τη δεύτερη εισοδηματική κατηγορία και δεκαπλάσια για την τρίτη εισοδηματική κατηγορία. Αυτή την κοινωνική ανισοτιμία προσπαθήσαμε να αντιμετωπίσουμε με τα επιπλέον 260 εκατομμύρια που προσθέσαμε.
Τι αποφασίστηκε τελικά για τα επιδόματα αναπηρίας; Οι πληροφορίες που υπήρχαν ήταν ότι θα υπάρξει μείωση ή και κατάργηση επιδομάτων.
Το άλλο αγκάθι της διαπραγμάτευσης ήταν τα αναπηρικά επιδόματα, που για μήνες ακουγόταν ότι θα περικοπούν, ενώ το διαψεύδαμε σε όλους τους τόνους. Αυτό που αποφασίστηκε, τελικά, είναι η πιλοτική εφαρμογή του Ηλεκτρονικού Φακέλου Αναπηρίας, ο οποίος βασίστηκε στο μοντέλο του ΚΕΑ, που αποτελεί πια ευρωπαϊκό πρότυπο. Ο ηλεκτρονικός φάκελος θα δώσει τέλος στις χρονοβόρες και επίπονες διαδικασίες για τα άτομα με αναπηρία, εφαρμόζοντας μια διοικητική ανασυγκρότηση της αξιολόγησης της αναπηρίας, χωρίς φυσικά να αλλάζουμε τα ποσοστά, με τα οποία αποδίδεται το επίδομα. Αντίθετα, με τον νέο Ε.Π.Π.Π.Α. (Ενιαίο Πίνακα Προσδιορισμού Ποσοστού Αναπηρίας), προστίθενται αναπηρίες που δεν προβλέπονταν πριν. Τα επιδόματα πια θα χορηγούνται από τον ΟΠΕΚΑ (Οργανισμός Προνοιακών Επιδομάτων Κοινωνικής Αλληλεγγύης) και όχι πια από τους δήμους και επομένως όλα θα ελέγχονται με διαφάνεια.
Αποφεύγεται η «παγίδα φτώχειας»
Την περασμένη βδομάδα πραγματοποιήθηκε τριήμερη συνάντηση εργασίας για την αξιολόγηση του ΚΕΑ, με τη συμμετοχή του συνόλου των δήμων της χώρας. Πώς αποτιμάται αυτό το μέτρα, δέκα μήνες μετά τη θεσμοθέτησή του;
Κατ’ αρχάς θέλω να τονίσω ότι το μοντέλο του ΚΕΑ αποτέλεσε τη βάση για τη διανομή του κοινωνικού μερίσματος, που δίνεται με όρους ισοτιμίας στο 30% του ελληνικού λαού, ενώ ταυτόχρονα διορθώνονται λάθη που υπήρχαν στις βάσεις δεδομένων, όσον αφορά τα στοιχεία φορολογουμένων. Είναι ένα πρόγραμμα, το οποίο κρίθηκε ως επιτυχές από τους δανειστές, αφού αποτελεί πανευρωπαϊκή πρωτοτυπία ως προς τον τρόπο εφαρμογής του. Είναι πολύ ελπιδοφόρα η εμπειρία που μας μετέφεραν οι άνθρωποι που χειρίζονται τα προγράμματα μέσα από τα Κέντρα Κοινότητας, που σήμερα έφτασαν τα 174 και βαθμιαία θα φτάσουν τα 240 και στις 13 περιφερειακές ενότητες. Έγινε μια πολύ ζωντανή συζήτηση, γιατί οι άνθρωποι αυτοί –νέοι στην πλειονότητά τους- δείχνουν ειλικρινές ενδιαφέρον για τους δικαιούχους του προγράμματος, αφού εισπράττουν την αγάπη του κόσμου που βγαίνει από το περιθώριο και αντιμετωπίζεται με αξιοπρέπεια. Εκεί αναδεικνύονται και οι ανάγκες που υπάρχουν, ώστε να διευρυνθεί το ΚΕΑ σε παρεχόμενες υπηρεσίες, διότι έτσι θα λειτουργήσει ακόμα καλύτερα το πρόγραμμα. Από την άλλη, μια ακόμα ανάγκη είναι να αυξηθούν οι θέσεις εργασίας για τους δικαιούχους. Ήδη το 10% των δικαιούχων που είναι εγγεγραμμένοι άνεργοι στον ΟΑΕΔ, θα μπαίνουν στην αγορά εργασίας κάθε χρόνο. Έτσι, θα αποφύγουμε να δημιουργήσουμε «παγίδα της φτώχειας» και οι άνθρωποι θα είναι πάλι ενεργά μέλη της κοινωνίας.
Η πολιτική κοινωνικής αλληλεγγύης αποτυπώνεται στον προϋπολογισμό για το 2018;
Νομίζω πως είναι καταφανής. Το 2015, όταν αναλάβαμε το χαρτοφυλάκιο της κοινωνικής αλληλεγγύης, οι δαπάνες για την πρόνοια ήταν 780 εκατ. ευρώ. Σε συνθήκες οικονομικής ασφυξίας, τις διπλασιάσαμε σε 1,57 δισ. το 2017 και το 2018 θα είναι 1,8 δισ., με στόχο το 2019 να φτάσουν τα 3,7 δισ. Μόνο από τις δαπάνες γίνεται αντιληπτό πόσο ανεβαίνει η καμπύλη. Όμως, αυτό είναι μια μόνο ένδειξη αύξησης της κοινωνικής προστασίας. Αυτό θα αποτυπωθεί και στα ποσοστά της φτώχειας. Η εκτίμησή μας είναι ότι τα μέτρα που έχουμε πάρει θα βελτιώσουν την πραγματικότητα των πιο φτωχών συμπολιτών μας και θα αμβλύνουν τις ανισότητες, σε συνδυασμό με τη μείωση της ανεργίας, την ψήφιση μέτρων για την καταπολέμηση της απλήρωτης, υποδηλωμένης και αδήλωτης εργασίας, την επαναφορά των συλλογικών διαπραγματεύσεων, τη λήψη μέτρων για την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής και της διαφθοράς κ.τλ. Πρόκειται για μια εκτίμηση που θα αποτυπωθεί στις επόμενες μετρήσεις της ΕΛΣΤΑΤ του 2017 και του 2018 και θα αφορά αντίστοιχα τα εισοδήματα του 2016 και 2017, όταν δηλαδή ξεκίνησε να εφαρμόζεται ουσιαστικά όλο το πρόγραμμα της ανθρωπιστικής κρίσης, αλλά και το ΚΕΑ. Άλλωστε, ήδη καταγράφηκε για το 2016, που αφορά τα εισοδήματα του 2015, μικρή μείωση του πληθυσμού που βρίσκεται σε κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού από το 36% στο 35,6%, δηλαδή κατά 100.000 άτομα.
Δράσεις για την αστεγία
Για την αντιμετώπιση της αστεγίας τι πρόνοιες υπάρχουν;
Το πρόγραμμα που σχεδιάσαμε προβλέπει τέσσερις δράσεις. Η πρώτη είναι η καταγραφή αστέγων στις έξι μεγαλύτερες πόλεις της χώρας, ώστε να έχουμε πια μια πανελλαδική εικόνα. Η δεύτερη είναι η δημιουργία ενός ηλεκτρονικού εργαλείου, που θα στηριχθεί στα αποτελέσματα της καταγραφής, το οποίο θα δώσουμε και στους δήμους. Η τρίτη αφορά τη διασύνδεση όλων των δομών που αφορούν άστεγους με το υπουργείο, ώστε κάθε μέρα να ξέρουμε την κίνησή και τη δυναμικότητά τους. Η τέταρτη είναι η δημιουργία νέων δομών για τους άστεγους, όπως και για τους ουσιοεξαρτημένους που είναι σε στάδιο αποθεραπείας. Παράλληλα, συνεχίζεται το πρόγραμμα «Στέγαση και Επανένταξη», με νέους όρους, όπου πια δεν θα αφορά μόνο οικογένειες αλλά και άτομα, όπως και ουσιοεξαρτημένους σε στάδιο αποθεραπείας και αποφυλακισθέντες. Επομένως, για την αστεγία προχωράμε σε ένα συνδυασμό δράσεων σε συνεργασία με όλους τους φορείς και τις αρμόδιες υπηρεσίες, αλλά οι δράσεις που κάνουμε είναι πολλές και ελπίζω σύντομα να μπορώ να σας πω και όσα σήμερα δεν αναφέραμε.
Προτεραιότητα η πολιτική για το παιδί
Αναφέρθηκες στην αρχή σε 15 εκατ. ευρώ για τη δημιουργία βρεφονηπιακών σταθμών. Είναι εμφανές ότι έχουν αυξηθεί οι θέσεις για παιδιά, όμως ακόμα υπάρχουν ελλείψεις. Τι μέτρα θα πάρετε;
Ένα από τα βασικά ζητήματα που μας απασχολεί είναι η πολιτική για το παιδί. Συγκεκριμένα, προσπαθούμε να βελτιώσουμε ή και να αυξήσουμε τις υπηρεσίες που αφορούν το παιδί. Γι’ αυτό επικεντρωνόμαστε πολύ στους βρεφονηπιακούς σταθμούς, οι οποίοι όταν αναλάβαμε ήταν 1.800 πανελλαδικά και είχαν θέσεις για 75.000 παιδιά δωρεάν και σήμερα έχουμε αυξήσει τις θέσεις σε 109.000, από τις οποίες οι 60.000 είναι για παιδιά από φτωχές και άνεργες οικογένειες. Το 2018 θα δημιουργήσουμε 400 νέους βρεφονηπιακούς σταθμούς για επιπλέον 10.000 παιδιά και το 2019-2020 1.800 νέους βρεφονηπιακούς σταθμούς για 45.000 παιδιά, διπλασιάζοντας σχεδόν τους υφιστάμενους 2.8000, σε 5.000 σταθμούς. Μας ενδιαφέρει πολύ το γαλλικό μοντέλο, όπου οι βρεφονηπιακοί σταθμοί λειτουργούν 24 ώρες το 24ωρο και για τους γονείς που δουλεύουν διαφορετικά ωράρια. Με αυτό το μέτρο και άλλα βεβαίως, η Γαλλία αντιμετώπισε την υπογεννητικότητα, από τις ελάχιστες δύο-τρείς που μπόρεσαν σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Από εκεί και πέρα, μέριμνά μας είναι η παροχή ζεστού γεύματος στα σχολεία, πρόγραμμα που από φέτος καλύπτει 130.000 παιδιά του δημοτικού και υπολογίζεται ότι μέχρι το 2019, ο αριθμός των παιδιών θα φτάσει τις 500.000.
Ο νόμος για την αναδοχή και υιοθεσία τι αλλαγές φέρνει; Θα σταματήσει το φαινόμενο της χρόνιας αναμονής και των παιδιών που μεγαλώνουν σε ιδρύματα;
Ο κεντρικός στόχος του νόμου είναι η αποϊδρυματοποίηση, αλλά και να μάθουμε επιτέλους πόσα παιδιά υπάρχουν στα ιδρύματα, για να ελαχιστοποιηθεί ο χρόνος παραμονής τους σε αυτά, ώστε να βρουν μια οικογένεια να μεγαλώσουν. Δυστυχώς, σήμερα το κράτος δεν γνωρίζει πόσα παιδιά υπάρχουν σε ιδρύματα. Σήμερα, με υποχρεωτικό νόμο καταγράφουμε όλα τα ιδρύματα Ιδιωτικού Δικαίου, τις ΜΚΟ κ.λπ. Μέχρι τώρα, γνωρίζαμε πως υπάρχουν 500 πιστοποιημένα ιδρύματα. Βρέθηκαν τελικά να υπάρχουν 1.600 ιδρύματα, χωρίς να υπολογίζονται τα θρησκευτικά ιδρύματα. Με το νόμο που φέρνουμε, μόλις μπαίνει ένα παιδί στο ίδρυμα σε 48 ώρες θα διαμορφωθεί ηλεκτρονικός φάκελος προσωπικών δεδομένων, ο οποίος θα εντάσσεται στο Εθνικό Μητρώο Ανήλικων. Επομένως, πολύ σύντομα θα ξέρουμε πόσα παιδιά υπάρχουν σε ιδρύματα ή σε μαιευτήρια, όπως και το οικογενειακό τους ιστορικό. Άρα ένα παιδί, αν θελήσει, όταν ενηλικιωθεί θα μπορεί να βρει την οικογένειά του. Από την άλλη, για τα παιδιά που βρίσκονται σε μαιευτήρια σε σύντομο χρονικό διάστημα θα καταγράφονται και θα δίνονται σε επαγγελματική αναδοχή, για να μην πάνε στο ίδρυμα, μέχρι να βρεθεί η οικογένειά τους ή η ανάδοχη οικογένεια. Το ίδιο θα ισχύει και για τα παιδιά με εισαγγελική παραγγελία. Έτσι, θα ξεκινήσουμε το μεγάλο έργο της αποϊδρυματοποίησης. Ακόμα, όσον αφορά την αναδοχή και την υιοθεσία, πλέον οι υποψήφιοι γονείς θα κάνουν αίτηση στα Κέντρα Κοινωνικής Προστασίας και στις περιφέρειες και θα ολοκληρώνεται (το πολύ σε ένα 3 έως 4 μήνες) η κοινωνική έρευνα. Σήμερα αυτό καθυστερεί διότι υπάρχει έλλειμμα κοινωνικών λειτουργών. Εμείς με νόμο καταστήσαμε το ΣΚΛΕ νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου και άρα δημιουργείται μία τεράστια δεξαμενή από πιστοποιημένους κοινωνικούς λειτουργούς.. Αυτός ο νόμος πιστεύω ότι θα αποσυμφορήσει τα ιδρύματα και θα αντιμετωπίσει τις χρόνιες λίστες αναμονής. Θα προσδώσει διαφάνεια και εγκυρότητα στην όλη διαδικασία και θα δώσει ελπίδα σε χιλιάδες οικογένειες, που θέλουν να αποκτήσουν ένα παιδί και ταλαιπωρούνται.
Πηγή: Η Εποχή
