Macro

Συνέντευξη με τον Μενέλαο Γκίβαλο, Αν. καθηγητή πολιτικής επιστήμης στο Πανεπιστήμιο Αθηνών

Το ΠΑΣΟΚ έχει διαβεί, ήδη, το νεοφιλελεύθερο Ρουβίκωνα

Τη συνέντευξη πήρε ο Βασίλης Ρόγγας

Η κ. Φώφη Γεννηματά έπειτα από το συνέδριο της Δημοκρατικής Συμπαράταξης δήλωσε: «Ε ναι λοιπόν, επιστρέψαμε». Φαίνεται πως η πολιτική της τακτική είναι εκείνη της τήρησης ίσων αποστάσεων και από τη ΝΔ και από ΣΥΡΙΖΑ. Μπορεί να αποδώσει;

Η «τακτική των ίσων αποστάσεων», την οποία προβάλλει η ηγεσία του ΠΑΣΟΚ, είναι έωλη και προσχηματική, γιατί σήμερα στη θέση του παραδοσιακού κομματικού ανταγωνισμού και των «διαχωριστικών γραμμών» που τον χαρακτήριζαν υπάρχει ένα βαθύ και αγεφύρωτο «ρήγμα», δημιούργημα των πολυετών σκληρών νεοφιλελεύθερων πολιτικών. Ένα ρήγμα που ξεκινά από τη θεμελιώδη κοινωνικοοικονομική βάση και επεκτείνεται κατακόρυφα μέχρι τα ανώτερα επίπεδα του πολιτικοϊδεολογικού εποικοδομήματος.
Αναδεικνύεται, συνεπώς, μέσα από τις κρίσιμες αυτές αλλαγές, ένας ισχυρός διπολισμός, μια ιστορικού χαρακτήρα κοινωνική-ταξική σύγκρουση μεταξύ του συστημικού-νεοφιλελεύθερου πόλου, τον οποίο εκφράζει η ΝΔ, και του προοδευτικού-αριστερού πόλου, τον οποίο εκπροσωπεί, κατά κύριο λόγο, ο ΣΥΡΙΖΑ.
Η ηγεσία του ΠΑΣΟΚ όχι μόνον δεν τοποθετείται σ’ αυτές τις ιστορικού χαρακτήρα εξελίξεις, αλλά στην πράξη, κατασκευάζει η ίδια στη θέση του «ρήγματος» μια «γέφυρα» που την οδηγεί στο νεοφιλελεύθερο-ακροδεξιό πόλο. Άλλωστε, η έντονη και πολλές φορές ακραία πολεμική, την οποία ασκεί εδώ και δυόμιση χρόνια η ηγετική ομάδα του ΠΑΣΟΚ στον ΣΥΡΙΖΑ και στην κυβέρνηση, η ταυτόσημη σχεδόν πολιτική «ατζέντα» και πρακτική του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ αποδεικνύουν ότι το ΠΑΣΟΚ έχει διαβεί ήδη το νεοφιλελεύθερο Ρουβίκωνα…

Η κ. Γεννηματά κατά την περίοδο που είναι πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ είχε και έχει να αντιμετωπίσει —μάλλον όχι πολύ επιτυχημένα— την εσωκομματική (π.χ. Ευάγγελος Βενιζέλος) και την εκτός κόμματος αντιπολίτευση (π.χ. Ώρα Αποφάσεων). Θεωρείται πως η πολυδιάσπαση στο χώρο θα συνεχιστεί; Αν ναι, για ποιο λόγο;

Τόσο το ίδιο το εναπομείναν σήμερα ΠΑΣΟΚ όσο και τα επιμέρους θνησιγενή μορφώματα και σχήματα, που έχουν εμφανώς προσωποπαγή χαρακτήρα, δεν αποτελούν παρά τα πολιτικά «ράκη», τα πολιτικά «υλικά κατεδαφίσεως» που άφησε πίσω του ο νεοφιλελεύθερος-μνημονιακός «ολετήρας». Στην πραγματικότητα, αυτά τα στελέχη και αυτά τα μορφώματα, είτε βρίσκονται εντός του ΠΑΣΟΚ είτε διαφοροποιούνται, δεν έχουν ούτε σαφή ταυτότητα, ούτε ιδεολογικό στίγμα, ούτε κοινωνικές αναφορές. Εκφράζουν την αγωνία των προσώπων και των πολιτικών στελεχών για το ίδιο τους το πολιτικό μέλλον και στην πράξη διαφέρουν ως προς τη μέθοδο και τα προσχήματα που θα τα οδηγήσουν σε μια επάνοδο στην κυβερνητική εξουσία μέσω της συνεργασίας με τη ΝΔ και τον Κυριάκο Μητσοτάκη. Εδώ η κλίμακα των «προθύμων» έχει ως «πρωθιερέα» τον Ε. Βενιζέλο (διαπρύσιο κήρυκα της άμεσης συνεργασία με τη ΝΔ) και ακολουθούν άλλα στελέχη και σχήματα που προτείνουν μια «ευπρεπέστερη» δορυφοροποίησή τους στον νεοφιλελεύθερο-ακροδεξιό πόλο.

Ο εκσυγχρονισμός, μήτρα του ελληνικού νεοφιλελευθερισμού

Ποιες θεωρείται ότι πρέπει να είναι οι σχέσεις του ΠΑΣΟΚ και εν γένει της κεντροαριστεράς με τον ΣΥΡΙΖΑ; Πιστεύεται πως οι δυο χώροι έχουν περισσότερα να χωρίσουν ή να ενώσουν; Μπορούν ή πρέπει να συνεργαστούν;

Η σταδιακή ενσωμάτωση της σοσιαλδημοκρατίας στο νεοφιλελεύθερο-συντηρητικό πρότυπο, από τα τέλη της δεκαετίας του 1990, αποτέλεσε τη «λυδία λίθο», προκειμένου να εδραιωθεί και να κυριαρχήσει ο νεοφιλελεύθερος-χρηματοπιστωτικός καπιταλισμός. Σήμερα πολλά σοσιαλιστικά και σοσιαλδημοκρατικά κόμματα της Ευρώπης επιχειρούν να απεγκλωβιστούν και να διαμορφώσουν νέες προοδευτικές πολιτικές και κοινωνικές συμμαχίες. Αυτή ακριβώς την υπόμνηση έκανε ο πρωθυπουργός στην ηγεσία του ΠΑΣΟΚ, το οποίο επέλεξε να ακολουθήσει την αντίθετη τροχιά, προκαλώντας την επίσημη αντίδραση των ίδιων των ευρωπαίων σοσιαλιστών. Σε κάθε περίπτωση πάντως, οι κοινωνικές δυνάμεις που ακολουθούσαν επί δεκαετίες το ΠΑΣΟΚ έχουν από το 2014 αναγνωρίσει το βαθύ ταξικό-κοινωνικό ρήγμα που διαπερνά το πολιτικό μας σύστημα και παρά τις όποιες απογοητεύσεις δεν πρόκειται να επιστρέψουν στο νεοφιλελεύθερο-ακροδεξιό στρατόπεδο και στους κομματικούς του δορυφόρους.

Ο πρώην πρωθυπουργός κ. Σημίτης μίλησε στο συνέδριο σε μια συγκυρία που ο ίδιος μπαίνει στο μικροσκόπιο εισαγγελικής έρευνας για τη σύμβαση του c4i. Πώς κρίνεται την «ενωτική» ομιλία του σε σχέση με τα απότοκα της περιόδου κατά την οποία κυβέρνησε; 

Η περίοδος του «εκσυγχρονιστικού εγχειρήματος» διαδραμάτισε κρίσιμο ρόλο όσον αφορά τη σημερινή κατάσταση της χώρας. Ο εκσυγχρονισμός αποτέλεσε τη μήτρα μέσα από την οποία αναδύθηκε, διαμορφώθηκε και κυριάρχησε στη χώρα μας η νεοφιλελεύθερη στρατηγική. Με τον όρο στρατηγική δεν εννοούμε μόνο την απελευθέρωση των ασύδοτων μηχανισμών της αγοράς, της αποδυνάμωσης των κοινωνικών θεσμών ή την επικράτηση ενός αγοραίου αντικρατισμού. Πέραν αυτού, θεμελιώθηκε σταδιακά η νεοφιλελεύθερη «κουλτούρα», ο οικονομίστικος και μονοδιάστατος τρόπος σκέψης και ερμηνείας της πραγματικότητας: ανταγωνισμός, ατομικισμός, παραγωγικότητα, εμπορευματοποίηση των πάντων…Αυτό ήταν και το λεξιλόγιο της νεοφιλελεύθερης νοηματοδότησης. Παράλληλα, κατά την περίοδο του «εκσυγχρονισμού» γιγαντώθηκε το σύστημα της διαπλοκής, κατέλαβε σημαντική θέση στη λήψη κρίσιμων αποφάσεων και χειραγώγησε ένα τμήμα του πολιτικού-κομματικού συστήματος.
 Το επίλεκτο πολιτικό προσωπικό της εκσυγχρονιστικής περιόδου διαχειρίστηκε κρίσιμα θέματα κατά την μνημονιακή περίοδο και ταυτίστηκε πολλές φορές με τις επιλογές των δανειστών. Ακόμα και σήμερα ένας κορυφαίος εκπρόσωπος του συστήματος αυτού κατέχει την ιδιαίτερα σημαντική θέση του Διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος.
 Σήμερα, ο κ. Σημίτης είναι υποχρεωμένος να προασπιστεί το «έργο» του και τους συνεργάτες του. Κατ’ αυτόν δεν υπάρχουν ούτε σκάνδαλα, ούτε διαπλοκή, ούτε διαφθορά… Άλλωστε, ο ίδιος μας έχει παραπέμψει εδώ και χρόνια στον εισαγγελέα για να καταθέσουμε στοιχεία…

Ο Κόρμπιν έδωσε νέα πνοή και όραμα

Πώς κρίνεται το υπόδειγμα του Κόρμπιν για την κεντροαριστερά; Πιστεύεται πως ο χώρος χρειάζεται αριστερή στροφή και με ποιον τρόπο θα μπορούσε να συμβεί κάτι τέτοιο;

Η κρίση που προήλθε από την εφαρμογή της λιτότητας και του νεοφιλελεύθερου προτύπου έχει προκαλέσει βαθιές ρωγμές και έντονες κοινωνικές ανισότητες και αντιθέσεις σε όλες σχεδόν τις ευρωπαϊκές κοινωνίες, και το χειρότερο, έχει ακυρώσει το μέλλον της νέας γενιάς.
 Ο Τζ. Κόρμπιν αφού επικράτησε στην αναμέτρηση με τα συστημικά συμφέροντα στο εσωτερικό του Εργατικού Κόμματος έδωσε μια νέα πνοή και ένα νέο όραμα στο βρετανικό λαό με επίκεντρο δυο κρίσιμα ζητήματα. Αντιμετώπισε πριν απ΄ όλα το νεοφιλελευθερισμό στο «σκληρό του πυρήνα» μέσα από ένα προοδευτικό-κοινωνικό πρόγραμμα που έδινε προοπτική και ελπίδα στους νέους.
 Ταυτόχρονα ανάδειξε μια σύγχρονη δέσμη κοινωνικών, πολιτικών και πολιτιστικών αξιών, μια επίκαιρη, προοδευτική και δημοκρατική κουλτούρα, που είχε ευθεία ανταπόκριση σε μια κοινωνία και σε μια νέα γενιά που ισοπεδώνονται από την πολύπλευρη κρίση. Πιστεύουμε ότι οι προοδευτικές και αριστερές δυνάμεις σ’ όλη την Ευρώπη μπορούν μέσα από το παράδειγμα του Κόρμπιν να αντλήσουν χρήσιμα διδάγματα.

Πηγή: Η Εποχή