Μία συζήτηση με την Σταύρη Καλοψιδιώτου, υπεύθυνη του Γραφείου Κυπριακού, για τις εξελίξεις στη διαπραγματευτική διαδικασία και στο ενδεχόμενο συνολικής λύσης του Κυπριακού. «Μόνο η επανέναρξη των ουσιαστικών διαπραγματεύσεων και η διάνοιξη προοπτικής λύσης μπορούν να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά την επιταχυνόμενη δημιουργία διχοτομικών τετελεσμένων», υπογραμμίζει μεταξύ άλλων η ίδια.
Τη συνέντευξη πήρε ο Παύλος Κλαυδιανός και ο Μιχάλης Υδραίος
Η κίνηση Ερντογάν για το Βαρώσι πώς αξιολογείται, ως προς τη σπουδαιότητά της, στην πορεία του κυπριακού ζητήματος;
Η εποχή των ψευδαισθήσεων στο Κυπριακό –για όσους τις καλλιεργούσαν δηλαδή– έχει παρέλθει ανεπιστρεπτί. Όπως έχει διαφανεί, οι παλαιότερες τουρκικές εξαγγελίες για μερικό «άνοιγμα» της περίκλειστης περιοχής της Αμμοχώστου, κάθε άλλο παρά πυροτέχνημα ήταν. Αντίθετα, ο αποχαρακτηρισμός από στρατιωτική σε αστική ζώνη μέρους της εν λόγω περιοχής για επιστροφή περιουσιών πρώην κατοίκων και δικαιούχων οδηγεί στην πλήρη εξουδετέρωση των ψηφισμάτων 550(1984) και 789(1992) του Συμβουλίου Ασφαλείας που αξιώνουν την επιστροφή των νόμιμων κατοίκων υπό την προσωρινή διοίκηση των Ηνωμένων Εθνών. Είναι άλλο ένα βήμα αλλοίωσης της κατάστασης επί του εδάφους και ως τέτοιο υπηρετεί την εμβάθυνση της ντε φάκτο διαίρεσης του νησιού. Είναι δεδομένο ότι ακόμη κι αν οι νόμιμοι ιδιοκτήτες αποκτήσουν και ασκήσουν τη δυνατότητα να επιστρέψουν στις περιουσίες τους, αυτό θα γίνει υπό καθεστώς κατοχής. Οι σχεδιασμοί ουσιαστικά ακυρώνουν τη διευθέτηση του εδαφικού και αντίκεινται στο Πλαίσιο του ΓΓ του ΟΗΕ της 30ης Ιουνίου 2017. Με άλλα λόγια, υποθηκεύουν σημαντικές πτυχές του περιεχομένου της λύσης και πλήττουν καίρια την προοπτική επανέναρξης της όποιας διαπραγματευτικής διαδικασίας και της συνολικής λύσης του Κυπριακού.
Η Τουρκία δημιουργεί νέα δεδομένα, αμετάκλητα, ως προς τη στάση της για την Κύπρο –δύο κράτη κτλ– ή εντάσσεται, σε ένα δεύτερο επίπεδο, σε ενίσχυση περαιτέρω της διαπραγματευτικής της θέσης;
Κανείς δεν μπορεί να προβεί σε ασφαλείς προβλέψεις αναφορικά με τις τουρκικές προθέσεις. Το διαπραγματευτικό κενό των τελευταίων τεσσάρων χρόνων, σε συνάρτηση με την απενοχοποίηση της Τουρκίας από τον ΓΓ του ΟΗΕ για την κατάρρευση της διαδικασίας του Κραν Μοντανά, έχει τύχει εκμετάλλευσης από την Τουρκία. Αποκορύφωμα της τουρκικής αποθράσυνσης είναι η στροφή της προς τη «λύση» δύο κρατών. Ταυτόχρονα, παρατηρούμε μια πρωτοβουλία που αναπτύσσεται από διάφορους τρίτους που κύριο χαρακτηριστικό έχει μετακίνηση προς τις απαράδεκτες τουρκικές θέσεις με πρόσχημα τη γεφύρωση του χάσματος. Υπό τις διαμορφούμενες συνθήκες και ανεξαρτήτως του πού προσβλέπει η Τουρκία, εμείς δεν έχουμε πληθώρα επιλογών. Οφείλουμε να αναλάβουμε πειστικές πρωτοβουλίες προκειμένου να δοκιμαστεί η πιθανότητα επανέναρξης των διαπραγματεύσεων από εκεί που έμειναν το 2017, δηλαδή στη βάση του συμφωνημένου πλαισίου λύσης, με πλήρη σεβασμό των συγκλίσεων και του Πλαισίου Γκουτέρες. Τίποτα άλλο δεν συνιστά επιλογή. Ενδιάμεση λύση ανάμεσα στο ένα και στα δύο κράτη δεν υπάρχει.
Υπάρχουν κινήσεις από την πλευρά της Κυπριακής Δημοκρατίας που θα πρότεινε το ΑΚΕΛ, οι οποίες θα μπορούσαν ν΄ αλλάξουν το δυσμενές κλίμα; Να απαντούν πειστικά στο ζήτημα εμπιστοσύνης που έθεσε ο τούρκος πρόεδρος;
Μόνο η επανέναρξη των ουσιαστικών διαπραγματεύσεων και η διάνοιξη προοπτικής λύσης μπορούν να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά την επιταχυνόμενη δημιουργία διχοτομικών τετελεσμένων. Η ηγεσία της ελληνοκυπριακής πλευράς οφείλει να επιδιώξει μεταβολή των όρων του παιχνιδιού ώστε αν δεν γίνει κατορθωτή η επανέναρξη της διαδικασίας από εκεί που είχε μείνει, τότε να εκτεθεί ως μοναδική υπαίτια για το αδιέξοδο η Τουρκία. Για να γίνει πιο κατανοητό αυτό που λέμε, θα σταθώ στο τι σημαίνει συνέχιση της διαδικασίας ειδικά για το Βαρώσι. Στη διάσκεψη της Γενεύης τον Ιανουάριο του 2017, η τουρκοκυπριακή πλευρά υπέβαλε χάρτη για το εδαφικό που επέστρεφε την περίκλειστη πόλη και πολλές άλλες κατεχόμενες περιοχές υπό ελληνοκυπριακή διοίκηση. Μετά το ναυάγιο του Κραν Μοντανά, και αφού προηγουμένως η ελληνοκυπριακή πλευρά απέσυρε σημαντικές συγκλίσεις, η τουρκοκυπριακή πλευρά απέσυρε το χάρτη. Είναι αυτονόητο ότι αν οι συνομιλίες επαναρχίσουν από το σημείο αυτό, η τουρκοκυπριακή πλευρά θα επαναφέρει το χάρτη και να τερματίσει τις άνομες μεθοδεύσεις στην κλειστή πόλη. Το ΑΚΕΛ από τον περασμένο Δεκέμβριο υπέβαλε στον κ. Αναστασιάδη ολοκληρωμένη εισήγηση για το τί δέον γενέσθαι –η οποία συμβαδίζει με παραινέσεις που είδαμε στην πρόσφατη Έκθεση του Γενικού Γραμματέα. Υπογραμμίσαμε τη σημασία που έχει η πλήρης και αταλάντευτη προσήλωση στις συγκλίσεις που είχαν επιτευχθεί μέχρι και την κατάρρευση της Διάσκεψης του Κραν Μοντανά και η διαπραγμάτευση μόνο των εκκρεμών ζητημάτων του Πλαισίου Γκουτέρες. Επιπρόσθετα, επισημάναμε προς τον ΠτΔ ότι για να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά η τουρκική θέση για κυριαρχική ισότητα, υπό το πρόσχημα ότι οι Ελληνοκύπριοι δεν σέβονται την πολιτική ισότητα των Τουρκοκυπρίων, και για να αντιμετωπιστούν διάφορες «νέες ιδέες» ξένων παραγόντων που προσεγγίζουν επικίνδυνα τις τουρκικές θέσεις, θα πρέπει να επαναβεβαιώσει ρητά τη σύγκλιση για μία θετική ψήφο σε όλες τις αποφάσεις του Υπουργικού Συμβουλίου. Ταυτόχρονα, εισηγηθήκαμε αξιοποίηση του φυσικού αερίου ως κίνητρο για τη λύση, όχι άνευ προϋποθέσεων, προς την Τουρκοκυπριακή πλευρά και την Τουρκία. Δυστυχώς, μέχρι στιγμής δεν έχουμε εισακουστεί.
Τόσο η Κυπριακή Δημοκρατία όσο και η Ελλάδα επιδίδονται τις τελευταίες ώρες σε ένα μαραθώνιο διπλωματικών επαφών. Πόσο αποτελεσματικές θεωρείτε αυτές τις επαφές;
Την ώρα που σύρονται αυτές οι γραμμές βρίσκονται σε εξέλιξη προσπάθειες ώστε το Συμβούλιο Ασφαλείας να υιοθετήσει ένα αυστηρό και καταδικαστικό κείμενο Προεδρικής Δήλωσης αναφορικά με την παραβίαση των ψηφισμάτων 550(1984) και 789(1992). Διάφορες χώρες έχουν ήδη προβεί σε δηλώσεις, των οποίων η ένταση κυμαίνεται από χλιαρή μέχρι αρκετά αυστηρή. Η ΕΕ, πέρα από τις δηλώσεις του κ. Μπορέλ, δεν αποφάσισε μέχρι στιγμής τη σύγκληση έκτακτης συνόδου που θα ήταν εξέλιξη ανάλογη της σοβαρότητας της τουρκικής παρανομίας. Αν ο διεθνής παράγοντας επιθυμεί πραγματικά λύση του Κυπριακού δεν μπορεί να προσπεράσει τις τουρκικές εξαγγελίες, πόσο μάλλον, που πέρα από τις όποιες δηλώσεις, υπάρχει πάντα και η δυνατότητα λήψης μέτρων που να επιδιώκουν την αποτροπή της εφαρμογής τους. Βασισμένη σε δικές της αποφάσεις και στην εφαρμογή του διεθνούς δικαίου οφείλει να αντιδράσει άμεσα, αποφασιστικά και αποτελεσματικά – προς αυτή την κατεύθυνση και εμείς ως ΑΚΕΛ πραγματοποιούμε σειρά επαφών. Τούτου λεχθέντος έχουμε πλήρη επίγνωση του ότι όσα μέτρα κι αν ληφθούν σήμερα, αυτό που πρέπει να τελεσφορήσει για να αντιμετωπιστούν μεσοπρόθεσμα οι τουρκικές διχοτομικές μεθοδεύσεις και να απαλλαγούμε οριστικά από την κατοχή, είναι η προσπάθεια επανέναρξης ουσιαστικών διαπραγματεύσεων.
Είναι γνωστή η κριτική (ειδικά από την κυπριακή αριστερά) που γίνεται στον Πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας σχετικά με την εγκατάλειψη των συνομιλιών στην Γενεύη, την αδράνεια των επόμενων ετών, τη μη αξιοποίηση του τουρκοκύπριου ηγέτη Μουσταφά Ακιντζί, το ότι έπαιξε ακόμη και με την ιδέα των δύο κρατών. Συνέβαλλαν αυτά στο σημερινό αδιέξοδο;
Κάθε πολιτική κρίνεται από τα αποτελέσματά της. Για τέσσερα σχεδόν χρόνια, απευθυνόμενοι στον κ. Αναστασιάδη και στο κυβερνών κόμμα, προειδοποιούσαμε ότι τα χειρότερα τετελεσμένα στο Κυπριακό συντελούνται σε περιόδους διαπραγματευτικού κενού. Με βάση την ιστορία του Κυπριακού προειδοποιούσαμε για τους κινδύνους που εγκυμονούσαν κάποιες επιλογές του Προέδρου. Για μεγάλο χρονικό διάστημα είχε επιδοθεί σε αμφισβήτηση σημαντικών συγκλίσεων, στάση που ούτε και σήμερα έχει εγκαταλείψει. Η δική του προσπάθεια αλλαγής σημαντικών συμφωνηθέντων όπως είναι το πολίτευμα, η μία θετική ψήφος στο Υπουργικό Συμβούλιο και οι ομοσπονδιακές αρμοδιότητες έτυχε πλήρους εκμετάλλευσης από την τουρκική πλευρά για να θέτει νέες δικές της απαράδεκτες απαιτήσεις. Ενώ ταυτόχρονα δεν έπαψε να απεργάζεται την εμβάθυνση της διχοτόμησης επί του εδάφους. Το αποτέλεσμα της πολιτικής που ακολουθήθηκε το βλέπουμε σήμερα μπροστά μας: προκλήσεις και αμφισβήτηση κυριαρχικών δικαιωμάτων στην ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας, επίσημη στροφή σε λύση δύο κρατών στη Γενεύη, επιτάχυνση των μεθοδεύσεων για εποικισμό των Βαρωσίων. Το χειρότερο, την ώρα που συμβαίνουν όλα αυτά, ο ΓΓ του ΟΗΕ συνεχίζει να μην επιμερίζει τις ευθύνες για το διαπραγματευτικό αδιέξοδο αποκλειστικά στην τουρκική πλευρά.
Τα ΜΜΕ δεν κάλυψαν καθόλου τις ισχυρές αντιδράσεις της τουρκοκυπριακής κοινότητας και κυρίως των κομμάτων της Αριστεράς.
Θα ήταν, πράγματι, άδικο αν δεν γινόταν ειδική αναφορά στη στάση των Τουρκοκυπρίων. Η αντίδραση των προοδευτικών δυνάμεων ενάντια στον Τατάρ και υπέρ της ομοσπονδιακής λύσης εκδηλώνεται καθημερινά. Τόσο μέσα από τη συμμετοχή τους σε δικοινοτικές εκδηλώσεις, όσο και μέσα από κοινές διακηρύξεις με Ελληνοκυπριακές οργανώσεις και φυσικά με το ΑΚΕΛ. Ιδιαίτερα σημαντική ήταν η μαζική κινητοποίηση τον περασμένο Απρίλη, ενόψει της Γενεύης. Και βεβαίως, κανείς δεν μπορεί να υποτιμήσει τη βαρύτητα της άρνησης των Αριστερών κομμάτων να παρευρεθούν στη λεγόμενη βουλή κατά την εκεί παρουσία του Τούρκου Προέδρου.
