Συμπληρώνονται 48 χρόνια από τη δίκη των πραξικοπηματιών της χούντας και την ιστορική απόφαση που είχε λάβει το Πενταμελές Εφετείο Αθηνών, επιβάλλοντας την ποινή του θανάτου σε τρεις από τους αρχηγούς της λαομίσητης δικτατορίας των συνταγματαρχών και σε ποινές ισόβιων δεσμών για τους υπόλοιπους. Μία απόφαση που ήταν εναρμονισμένη με τη βούληση της συντριπτικής πλειοψηφίας του ελληνικού λαού για την τιμωρία των τυράννων, και την ιαχή «δώστε τη χούντα στο λαό» να ηχεί και στο τελευταίο σοκάκι της χώρας.
Στις 1.10 το μεσημέρι του Σαββάτου 23 Αυγούστου 1975, ο πρόεδρος του 5μελούς Εφετείου Αθηνών Γιάννης Ντεγιάννης, εκφώνησε την υπ’ αριθμ. 477 απόφαση του δικαστηρίου το οποίο επέβαλε τις ακόλουθες ποινές: Γεώργιος Παπαδόπουλος, Στυλιανός Παττακός και Νικόλαος Μακαρέζος: Στρατιωτική καθαίρεση και θάνατος. Δύο μέρες μετά, ο πρωθυπουργός Κ. Καραμανλής συγκάλεσε εκτάκτως το Υπουργικό Συμβούλιο, το οποίο αποφάσιζε ομόφωνα τη μετατροπή της θανατικής καταδίκης των τριών σε ισόβια δεσμά.
Οι υπόλοιπες ποινές που επέβαλε το 5μελές Εφετείο Αθηνών, στη δίκη των πραξικοπηματιών της χούντας των Συνταγματαρχών. ήταν οι ακόλουθες:
Δημήτριος Ιωαννίδης: Στρατιωτική καθαίρεση και ισόβια, Γρηγόριος Σπαντιδάκης: Στρατιωτική καθαίρεση και ισόβια, Γεώργιος Ζωιτάκης: Στρατιωτική καθαίρεση και ισόβια, Οδυσσέας Αγγελής: Στρατιωτική καθαίρεση και 20ετής κάθειρξη, Ιωάννης Λαδάς: Στρατιωτική καθαίρεση και 20ετής κάθειρξη, Νικόλαος Ντερτιλής: Στρατιωτική καθαίρεση και ισόβια, Μιχαήλ Μπαλόπουλος: Στρατιωτική καθαίρεση και ισόβια, Μιχαήλ Ρουφογάλης: Στρατιωτική καθαίρεση και ισόβια, Κωνσταντίνος Παπαδόπουλος: Στρατιωτική καθαίρεση και ισόβια, Κωνσταντίνος Ασλανίδης: Ερήμην σε ισόβια, Αντώνιος Λέκκας: Ισόβια, Γεώργιος Κωνσταντόπουλος: Ισόβια, Δημήτριος Σταματελόπουλος: Ισόβια, Στέφανος Καραμπέρης: Ισόβια, Ευάγγελος Τσάκας: Ισόβια, Νικόλαος Γκαντώνας: Ισόβια, Θεόδωρος Θεοφιλογιαννάκος: Ισόβια. (Ο Θεοφιλογιαννάκος παραπέμφθηκε και στη Δίκη των βασανιστών).
Ερήμην σε ισόβια καταδικάσθηκαν επίσης οι Ιωάννης Παλαιολόγος και Πέτρος Κωτσέλης.
Από τους υπόλοιπους καταδικασθέντες, σε έξι επιβλήθηκαν ποινές από 20ετούς καθείρξεως μέχρι 5ετούς φυλακίσεως, ενώ οι Αλέξανδρος Χατζηπέτρος, Κωνσταντίνος Καρύδας και έξι ακόμη κηρύχθηκαν αθώοι.
Η δίκη των πρωταιτίων του πραξικοπήματος της 21ης Απριλίου, είχε αρχίσει τη Δευτέρα 28 Ιουλίου και κράτησε 25 ημέρες, προκαλώντας οργή στην κοινή γνώμη για την αδιάφορη ως περιφρονητική στάση των πραξικοπηματιών προς το δικαστήριο αλλά και θυμηδία. Θυμηδία όχι μόνο διότι ο λαός, βγαίνοντας από τον «γύψο» της δικτατορίας, είχε ανάγκη να γελάσει εις βάρος εκείνων που μέχρι πρότινος φοβόταν, αλλά διότι βοηθούσαν και οι ίδιοι οι χουντικοί. Παροιμιώδεις, για παράδειγμα, έχουν μείνει οι σκοτεινές φράσεις του «αδελφού Στέλιου» («Είμαι παρών – απών», «Εγώ είμαι η Επιτροπή πάντων» κ.ά.), των οποίων η ερμηνεία θεωρείται ακόμη και σήμερα δυσκολότερη και από τα σωζόμενα αποσπάσματα του Ηρακλείτου…
Στη διάρκεια της δίκης, φωτίστηκαν αρκετά οι σχέσεις του δικτάτορα Γεώργιου Παπαδόπουλου με τους πράκτορες της CIA, αλλά και ο ρόλος των υπολοίπων πραξικοπηματιών, που διείσδυσαν στην ΚΥΠ και με το πρόσχημα του “κομμουνιστικού κινδύνου”, έστησαν ένα τεράστιο δίκτυο παρακολούθησης πολιτών και πολιτικών.
Ήταν ένας στενός κύκλος αξιωματικών, που ξεκίνησαν το 1946 μετέχοντας στην μυστική στρατιωτική οργάνωση «ΙΔΕΑ», στην συνέχεια προχώρησαν στην δημιουργία της δικής τους «Ένωσης Νέων Αξιωματικών» και μετείχαν ενεργά στο παρακράτος, που τελικά το 1967, έβαλε την Ελλάδα στο γύψο για επτά χρόνια.
Ο επιδέξιος συνωμότης Παπαδόπουλος, κατάφερε να ανατρέψει με πραξικόπημα την Δημοκρατία, αλλά και ο ίδιος ανετράπη από έναν άλλο σκοτεινό συνωμότη, τον Δημήτριο Ιωαννίδη, μετά τα αιματηρά γεγονότα του Πολυτεχνείου.
Ποιος ήταν ο Γιάννης Ντεγιάννης
Ο πρόεδρος του δικαστηρίου που δίκασε τους πρωταίτιους της δικτατορίας, Γιάννης Ντεγιάννης (1914-2006), έμεινε στην ιστορία ως ο εθνικός δικαστής.
Ο Γιάννης Ντεγιάννης που υπήρξε και εξαίρετος λογοτέχνης, γεννήθηκε στους Στρόπωνες του νομού Ευβοίας το 1914 και σπούδασε στο πανεπιστήμιο Αθηνών. Υπηρέτησε ως δικαστικός λειτουργός από το 1949 έως το 1981, οπότε και συνταξιοδοτήθηκε με το βαθμό του αρεοπαγίτη. Το 1975, ήταν πρόεδρος του Πενταμελούς Εφετείου που δίκασε και καταδίκασε εις θάνατον τους απριλιανούς πραξικοπηματίες.
Το 1981, μετά την συνταξιοδότησή του, συμπεριλήφθηκε στο ψηφοδέλτιο Επικρατείας του ΠΑΣΟΚ, με το οποίο και εκλέχθηκε εκείνη τη χρονιά βουλευτής.
Όπως είχε δηλώσει στο συλλυπητήριο μήνυμά του ο Γιώργος Παπανδρέου, «Ο Γιάννης Ντεγιάννης υπήρξε μια από τις σημαντικότερες προσωπικότητες στο χώρο της Δικαιοσύνης, την οποία υπηρέτησε έως και το βαθμό του Αρεοπαγίτη. Τον χαρακτήριζε η εντιμότητα, η ακεραιότητα, το σπάνιο ήθος του, και η προσήλωσή του στις αρχές και τις επιταγές της δημοκρατίας».
Το συγγραφικό έργο του Γιάννη Ντεγιάννη περιλαμβάνει τις ποιητικές συλλογές: Κλεψύδρα (1961), Απόγευμα (1963), Επιστροφή (1978), Προλεγόμενα κάθε μελλοντικής ευτυχίας (1981) και το βιβλίο Η Δίκη (1991).
Σπύρος Κουζινόπουλος
