Οκτώβριος 2020. Έχουν αρχίσει οι πρώτες ψύχρες του φθινοπώρου. Στην αγορά όμως της πόλης, την οικονομία και την κοινωνία, έχει προ πολλού ενσκήψει βαρύς ο χειμώνας. Μαγαζιά έχουν κλείσει, άλλα υπολειτουργούν, τον πελάτη τον ψάχνεις με το τουφέκι. Η ανεργία έχει εκτιναχθεί στα ύψη, εργάτες απολυμένοι, άλλοι που δουλεύουν τις μισές μέρες του μήνα με μισό μεροκάματο, η παρανομία στους τόπους δουλειάς οργιάζει. Ξαναπήραν μπρος τα κοινωνικά παντοπωλεία, τα κοινωνικά ιατρεία, τα συσσίτια, οι ομάδες αλληλεγγύης. Τις νύχτες κάποιοι ψάχνουν στα σκουπίδια. Ένα παιδάκι προχθές λιποθύμησε στο σχολείο. Από την πείνα, είπαν.
Το τοπικό Εργατικό Κέντρο καλεί τους φορείς της περιοχής σε σύσκεψη. Κάτι πρέπει να γίνει, κάποια αντίδραση να υπάρξει. Έρχονται πολλοί: τα εργατικά σωματεία, ο εμπορικός σύλλογος, οι ενώσεις των εκπαιδευτικών, οι επιστημονικοί σύλλογοι, οι οργανώσεις των συνταξιούχων, πολιτιστικοί φορείς, σύλλογοι γονέων, τα δεκαπενταμελή των λυκείων, κινήσεις πολιτών, δημοτικές παρατάξεις. Η κατάσταση που περιγράφουν, ο καθένας απ’ τη σκοπιά του, δραματική. Η αιτία δεν είναι μόνο η πανδημία. Είναι και τα μέτρα που πήρε -ή μάλλον δεν πήρε- η κυβέρνηση. Η απελπισία περισσεύει, η οργή ξεχειλίζει. Η απόφαση ομόφωνη: κάλεσμα του λαού σε συγκέντρωση διαμαρτυρίας και πορεία.
Στα γρήγορα συντάσσεται το ψήφισμα. Απλό και λιτό: να παρθούν μέτρα, να στηριχθούν οι εργαζόμενοι και οι μικρές επιχειρήσεις. Μοιράζονται οι δουλειές: ποιος θα φτιάξει τα πανό, ποιος θα κολλήσει τις αφίσες, τα συνθήματα που θα ακουστούν, ο κεντρικός ομιλητής.
«Πρέπει να ορίσουμε και οργανωτή της συγκέντρωσης», επισημαίνει η εκπρόσωπος του Δικηγορικού Συλλόγου.
«Τι είναι πάλι αυτό;», ρωτούν οι υπόλοιποι.
«Το πρόσωπο που θα γνωστοποιήσει στο Αστυνομικό Τμήμα ότι θα πραγματοποιήσουμε συγκέντρωση και πορεία, που θα ορίσει ομάδες περιφρούρησης, θα συνεργάζεται με την Αστυνομία και θα συμμορφώνεται με τις υποδείξεις της, που θα είναι υπεύθυνος για την ομαλή πραγματοποίηση της διαδήλωσης και υπόλογος για τυχόν ζημιές», απαντά η εκπρόσωπος των δικηγόρων και τους αναλύει τι ορίζει ο νέος νόμος για τις «δημόσιες συναθροίσεις», τις προϋποθέσεις μιας νόμιμης συγκέντρωσης, τις δυνατότητες της Αστυνομίας να απαγορεύσει μια διαδήλωση, τις συνέπειες της συμμετοχής σε μια απαγορευμένη συνάθροιση κ.λπ..
«Αυτά ούτε η χούντα δεν τα έκανε», λέει αγανακτισμένος ένας παλαίμαχος συνδικαλιστής οικοδόμος, ήδη πρόεδρος του σωματείου των συνταξιούχων.
«Έχετε δίκιο», απαντά η δικηγόρος. «Πολλές από τις διατάξεις του νέου νόμου είναι όμοιες με αυτές του Ν.Δ. 794/1971 της δικτατορίας».
«Το ήξεραν ότι θα υπάρχουν αντιδράσεις στην πολιτική τους, γι’ αυτό και ψήφισαν τέτοιο νόμο. Για να μην ξαναγίνουν μεγάλες συγκεντρώσεις, όπως τα πρώτα χρόνια των μνημονίων», παρατηρεί ένα άλλος.
Σενάριο Α΄
Κανείς από τους συμμετέχοντες δεν αναλαμβάνει το ρόλο του «οργανωτή». Κανένας δεν μπορεί να φορτωθεί την ευθύνη για μια ζημιά που τυχόν θα συμβεί από κάποιον διαδηλωτή και θα πρέπει ο ίδιος να την πληρώσει ή για μια προβοκατόρικη ενέργεια.
Η συγκέντρωση δεν αποφασίζεται.
Η κυβέρνηση ανακοινώνει περιχαρής ότι «η πολιτική της τυγχάνει της λαϊκής επιδοκιμασίας, αφού πουθενά δεν υπάρχουν διαμαρτυρίες και αντιδράσεις».
Σενάριο Β΄
Η Πρόεδρος του σωματείου ιδιωτικών υπαλλήλων δέχεται να οριστεί «οργανωτής της συνάθροισης». Ανακοινώνει στο Αστυνομικό Τμήμα ότι οι κοινωνικοί φορείς της περιοχής θα πραγματοποιήσουν συγκέντρωση και πορεία και γνωστοποιεί, όπως επιβάλλει ο νόμος, τον σκοπό, την ημέρα, την ώρα, τον τόπο και τη διαδρομή.
Εν τω μεταξύ τα ΜΜΕ αρχίζουν την προπαγάνδα: «Πάλι δέκα-είκοσι συνδικαλιστές θα παραλύσουν την οικονομική ζωή στο κέντρο της πόλης, θα κλείσουν τους δρόμους, θα παρεμποδίσουν την κυκλοφορία, θα προκαλέσουν αναστάτωση…». «Σύμφωνα με έγκυρες πληροφορίες μας, υπάρχει κίνδυνος επεισοδίων στην προγραμματισμένη πορεία των φορέων. Ταραχοποιά στοιχεία θα προσπαθήσουν να εκμεταλλευθούν τη διαδήλωση και να προκαλέσουν ζημιές σε καταστήματα. Οι διοργανωτές ίσως πρέπει να ξανασκεφτούν την απόφασή τους».
Σενάριο Α΄
Το Αστυνομικό Τμήμα απαγορεύει την πραγματοποίηση συγκέντρωσης και πορείας για τρεις λόγους: α) επειδή πιθανολογείται ότι επίκειται σοβαρός κίνδυνος για τη δημόσια ασφάλεια β) επειδή πιθανολογείται ότι απειλείται σοβαρή διατάραξη της κοινωνικοοικονομικής ζωής και γ) επειδή σε κοντινή απόσταση έχει ήδη προγραμματιστεί και εγκριθεί συγκέντρωση μιας ακροδεξιάς οργάνωσης.
Οι φορείς αποδέχονται την απαγόρευση. Η κυβέρνηση ανακοινώνει περιχαρής ότι «η πολιτική της τυγχάνει της λαϊκής επιδοκιμασίας», αφού πουθενά δεν υπάρχουν διαμαρτυρίες και αντιδράσεις».
Εναλλακτικό σενάριο
Η Αστυνομία δεν απαγορεύει τη συγκέντρωση, προτείνει όμως να γίνει σε άλλον χώρο, όχι μέσα στην πόλη, αλλά σε κοντινό χωριό.
Οι φορείς κρίνουν ότι δεν έχει νόημα μια τέτοια συγκέντρωση. Η κυβέρνηση και πάλι ανακοινώνει περιχαρής ότι κ.λπ. κ.λπ..
Υπο-σενάριο
Παρόλο που το Αστυνομικό Τμήμα απαγορεύει τη συγκέντρωση, κάποιοι αποφασίζουν να την πραγματοποιήσουν. Την ώρα της πορείας η Αστυνομία επεμβαίνει, συλλαμβάνει μερικούς διαδηλωτές και τους στέλνει στο Δικαστήριο με την κατηγορία «της συμμετοχής σε δημόσια υπαίθρια συνάθροιση, η οποία έχει απαγορευτεί από τις αρμόδιες αρχές» (ιδιώνυμο ποινικό αδίκημα).
Σενάριο Β΄
Το Αστυνομικό Τμήμα εγκρίνει την πραγματοποίηση της συγκέντρωσης και πορείας.
Η συγκέντρωση πραγματοποιείται. Η συμμετοχή είναι ικανοποιητική, αλλά όχι αντίστοιχη των προσδοκιών και κυρίως όχι ανάλογη με τη δεινή οικονομική κατάσταση των πολιτών. Η προπαγάνδα έχει παίξει καταλυτικό ρόλο. Ο φόβος των επινοημένων επεισοδίων έχει κρατήσει πολλούς στα σπίτια τους. Η παρουσία της Αστυνομίας έντονη. Έχουν έρθει και ΜΑΤ.
Ο επικεφαλής της αστυνομικής δύναμης ζητά από τα μέλη της περιφρούρησης να απομακρύνουν συγκεκριμένα άτομα από τον χώρο της συγκέντρωσης και τους επισημαίνει την υποχρέωσή τους να συμμορφωθούν με τη διαταγή, όπως προβλέπει ο νόμος.
Κάποια στιγμή μια ομάδα κτηνοτρόφων χύνει μερικούς κουβάδες γάλα μπροστά στο γραφείο του τοπικού κυβερνητικού βουλευτή. Ένας πιο θερμόαιμος πετάει ένα αυγό. Η Αστυνομία θεωρεί τις ενέργειες βίαιες και διατάσσει τη διάλυση της συγκέντρωσης.
(Σημείωση για άλλα σενάρια: Μια συγκέντρωση μπορεί να διαλυθεί, εκτός από την παραπάνω περίπτωση, και αν έχει απαγορευθεί η πραγματοποίησή της, αν πραγματοποιηθεί χωρίς προηγουμένως να γνωστοποιηθεί, αν όσοι συμμετέχουν δεν συμμορφώνονται με τους περιορισμούς που έχουν επιβληθεί από την Αστυνομία, αν είναι αυθόρμητη κ.λπ.).
Υπο-σενάριο α΄
Οι συγκεντρωμένοι υπακούν στη διαταγή της Αστυνομίας. Η συγκέντρωση διαλύεται. Το δόγμα «Νόμος και τάξη» έχει επικρατήσει.
Υπο-σενάριο β΄
Κάποιοι από τους συγκεντρωμένους αρνούνται να διαλυθούν. Η Αστυνομία επεμβαίνει. Χρησιμοποιεί βία. Ανοίγουν κεφάλια. Δυο-τρεις διαδηλωτές συλλαμβάνονται. Οδηγούνται στο Αστυνομικό Τμήμα και από εκεί στο Δικαστήριο με τη διαδικασία του αυτοφώρου για αντίσταση κατά της Αρχής.
Σας φαίνονται σαν σενάρια επιστημονικής φαντασίας όλα αυτά;
Κι όμως δεν είναι. Όσα γράφονται πιο πάνω προβλέπονται από το αυταρχικό νομοσχέδιο για τις δημόσιες υπαίθριες συναθροίσεις, που μέσα στο κατακαλόκαιρο έχει καταθέσει η Κυβέρνηση και θα ψηφιστεί σε λίγες μέρες.
Θα το αφήσουμε να περάσει χωρίς αντίδραση; Θα δεχθούμε τα δικαιώματά μας να μπουν στον γύψο;
ΥΓ. Υπάρχει κι ένα τελευταίο σενάριο: Οι οργανωτές δεν ζητούν άδεια από την Αστυνομία. Η συγκέντρωση πραγματοποιείται. Συμμετέχουν χιλιάδες. Η διαδήλωση είναι μαζική και μαχητική. Ένα οργισμένο ποτάμι που κανείς δεν μπορεί να σταθεί εμπόδιο στο δρόμο του. Ο νόμος έχει καταργηθεί στην πράξη.
Θέμης Αχτσιόγλου
