Ο βασιλιάς Σάλμαν του Οίκου των Σαούντ συστείνει μια υψηλού επιπέδου επιτροπή «κατά της διαφθοράς» και διορίζει το γιο του, διάδοχο Μοχάμεντ Μπιν Σάλμαν (ΜΜΣ) ως πρόεδρο.
Αμέσως η επιτροπή συλλαμβάνει έντεκα πρίγκιπες του Οίκου των Σαούντ, τέσσερις εν ενεργεία υπουργούς και δεκάδες πρίγκιπες πρώην αξιωματούχους – όλους κατηγορούμενους για διαφθορά. Μεγάλοι τραπεζικοί λογαριασμοί παγώνουν, ιδιωτικά τζετ καθηλώνονται. Η ομάδα υψηλών κατηγορούμενων προσώπων βρίσκεται «φυλακισμένη» στο [πολυτελές ξενοδοχείο] Riyadh Ritz–Carlton.
Πόλεμος ξέσπασε στον Οίκο των Σαούντ. Κυκλοφορούσαν εδώ και μήνες φήμες για κυοφορούμενο πραξικόπημα εναντίον του (ΜΜΣ). Αντί γι’αυτό συνέβη ένα ακόμη προληπτικό πραξικόπημα από τον ΜΜΣ.
Μια πηγή από τη Μέση Ανατολή, κορυφαίος επιχειρηματίας που συνάπτει συμφωνίες εδώ και δεκαετίες με τον αδιαφανή Οίκο των Σαούντ, προσφέρει μια πολύ χρήσιμη οπτική: «Είναι πολύ πιο σοβαρό από αυτό φαίνεται. Η σύλληψη των δύο γιων του προηγούμενου βασιλιά Αμπντούλα, πριγκίπων Μίτεμπ και Τούρκι, ήταν μοιραίο λάθος. Αυτό θέτει σε κίνδυνο τον ίδιο το βασιλιά, και μόνο ο βασιλιάς προστάτευε τον ΜΜΣ. Έχουν μείνει πολλοί στο στρατό που αντιτίθενται στον ΜΜΣ κι έχουν εξοργιστεί λόγω της σύλληψης των διοικητών τους».
Το να πει κανείς ότι ο στρατός της Σαουδικής Αραβίας βρίσκεται σε αναταραχή είναι λίγο. «Θα πρέπει να συλλάβει όλο το στρατό για να νιώσει ασφαλής».
Ο πρίγκιπας Μίτεμπ μέχρι πρότινος ήταν από τους σημαντικούς διεκδικητές του θρόνου των Σαούντ. Ο πιο σημαντικός από τους συλληφθέντες όμως, είναι ο πρίγκιπας αλ-Ουάλιντ Μπιν Τάλαλ, ιδιοκτήτης της Kingdom Holding Company, σημαντικός μέτοχος στις εταιρείες Twitter, CitiBank, Four Seasons, Lyft και μέχρι πρότινος στη Newscorp του Ρούπερτ Μέρντοχ.
Η σύλληψη του αλ-Ουάλιντ έχει να κάνει με τον ολικό έλεγχο της πληροφόρησης. Δεν υπάρχει ελευθερία της πληροφόρησης στη Σαουδική Αραβία. Ο ΜΜΣ ήδη ελέγχει όλα τα ΜΜΕ του εσωτερικού. Υπάρχουν βέβαια και τα ευρύτερα Σαουδαραβικά ΜΜΕ. Ο ΜΜΣ έχει στόχο «να πάρει τα κλειδιά όλων των μεγάλων αυτοκρατοριών των ΜΜΕ και να τα φέρει στη Σαουδική Αραβία».
Πώς φτάσαμε εδώ λοιπόν;
Τα μυστικά πίσω από την εκκαθάριση
Η ιστορία ξεκινάει με τις μυστικές διαπραγματεύσεις το 2014 για την ενδεχόμενη «απομάκρυνση» του τότε βασιλιά Αμπντούλα. Όμως «η διάλυση της βασιλικής οικογένειας θα οδηγούσε στο σπάσιμο των συμμαχιών με τις κατά τόπους φυλές και η χώρα θα χωριζόταν στα τρία. Θα ήταν πιο δύσκολο να διαφυλαχθεί το πετρέλαιο, και οι ρημαγμένοι θεσμοί, όποιοι κι αν είναι αυτοί, πρέπει να διαφυλαχθούν για να αποφευχθεί το χάος».
Αντί γι’αυτό, ελήφθη η απόφαση να ξεφορτωθούν τον πρίγκιπα Μπάνταρ μπιν Σούλταν –τότε κανάκευε τους σαλαφιστές-τζιχαντιστές στη Συρία- και να πάρει τον έλεγχο των υπηρεσιών ασφαλείας του κράτους ο Μοχάμεντ μπιν Νάγεφ.
Η διαδοχή του Αμπντούλα προχώρησε ομαλά. Την εξουσία μοιράστηκαν τρεις βασικές φατρίες: ο βασιλιάς Σάλμαν (και ο αγαπημένος του γιος πρίγκιπας Μοχάμεντ), ο γιος του πρίγκιπα Νάγεφ (ο άλλος πρίγκιπας Μοχάμεντ) και τελικά ο γιος του νεκρού βασιλιά (πρίγκιπας Μίτεμπ, διοικητής της Εθνικής Φρουράς). Στην ουσία, ο Σάλμαν άφηνε τον ΜΜΣ να τρέχει τα πράγματα.
Και, στην ουσία, ενέσκηψαν αναποδιές. Ο Οίκος των Σαούντ έχασε τη φονική αντικαθεστωτική του δυναμική στη Συρία, και είναι καθηλωμένος σε ένα πόλεμο που δεν μπορεί να κερδίσει στην Υεμένη, που εκτός των άλλων αποτρέπει τον ΜΜΣ να εκμεταλλευτεί τον Κενό Τομέα –την έρημο που καταλαμβάνει χώρο και στις δύο χώρες.
Το Σαουδαραβικό υπουργείο Οικονομικών υποχρεώθηκε να δανειστεί από τις διεθνείς αγορές. Επιβλήθηκε λιτότητα –με τις κινήσεις του ΜΜΣ, να αγοράζει γιοτ αξίας μισού δισεκατομμυρίου, ενώ έκανε διακοπές στην Κυανή Ακτή, να μη γίνονται δεκτές με ιδιαίτερο ενθουσιασμό. Η σκληρή πολιτική καταστολή είχε ως αποκορύφωμα τον αποκεφαλισμό του Σιίτη ηγέτη σεΐχη Αλ-Νιμρ. Δεν ξεσηκώνονται μόνο οι Σιίτες στην ανατολική επαρχία αλλά και οι Σουνιτικές επαρχίες στη δύση.
Καθώς η δημοτικότητα του καθεστώτος κατέρρεε ραγδαία, ο ΜΜΣ εμπνεύστηκε το Vision 2030. Πρόκειται για τη μετάβαση από το πετρέλαιο: πώληση μέρους της Aramco, και προσπάθεια να προσελκύσει νέες βιομηχανίες. Κάλυψε τη δυσαρέσκεια δωροδοκώντας βασιλικά σημαντικούς πρίγκιπες για να μείνουν πιστοί και δίνοντας οφειλόμενους μισθούς στις ξεσηκωμένες μάζες.
Όμως το Vision 2030 δεν μπορεί να λειτουργήσει με την πλειοψηφία των παραγωγικών θέσεων εργασίας να βρίσκονται στα χέρια μεταναστών. Το να έρθουν νέες θέσεις εργασίας προκαλεί το ερώτημα από πού θα προέλθουν οι νέοι (εξειδικευμένοι) εργαζόμενοι.
Παράλληλα με αυτές τις εξελίξεις η αντιπάθεια προς τον ΜΜΣ δεν έχει σταματήσει να αυξάνεται: «Υπάρχουν τρεις βασιλικές οικογένειες που βρίσκονται απέναντι στους σημερινούς ηγεμόνες: η οικογένεια του πρώην βασιλιά Αμπντούλα, η οικογένεια του πρώην βασιλιά Φαχντ, και η οικογένεια του πρώην διαδόχου πρίγκιπα Νάγεφ».
Ο Νάγεφ –που αντικατέστησε τον Μπάνταρ- βρίσκεται κοντά στην Ουάσινγκτον και είναι ιδιαίτερα δημοφιλής στο Λάνγκλεϊ [κεντρικά της CIA] λόγω της αντιτρομοκρατικής του δράσης. Η σύλληψή του νωρίτερα φέτος εξαγρίωσε τη CIA και αρκετές φατρίες στον Οίκο των Σαούντ –αφού ερμηνεύτηκε ως πολύ αυταρχική εκ μέρους του ΜΜΣ στο πλαίσιο της μάχης για την εξουσία.
Σύμφωνα με την πηγή «μπορεί να τη γλίτωνε με τη σύλληψη του αγαπημένου της CIA Μοχάμεντ μπιν Νάγεφ αν το στρογγύλευε, όμως ο ΜΜΣ πέρασε τον Ρουβικώνα χωρίς να είναι όμως ο Καίσαρας. Για τη CIA δεν έχει καμία αξία απολύτως».
Κάποια σταθερότητα θα μπορούσε να βρεθεί αν υπήρχε επιστροφή στην προηγούμενη νομή ισχύος ανάμεσα στους Σουνταΐρι (χωρίς τον ΜΜΣ) και στους Σάμαρ (τη φυλή του αποθανόντα βασιλιά Αμπντούλα). Μετά τον θάνατο του βασιλιά Σάλμαν, η πηγή βλέπει τον «ΜΜΣ να αποκλείεται από την εξουσία, η οποία θα περάσει στον άλλο πρίγκιπα Μοχάμεντ (το γιο του Νάγεφ). Και ο πρίγκιπας Μίτεμπ θα διατηρήσει τη θέση του».
Ο ΜΜΣ έδρασε προκειμένου να αποτρέψει ακριβώς αυτό το ενδεχόμενο. Η πηγή παρ’ όλα αυτά είναι απόλυτη: «Θα έχουμε αλλαγή καθεστώτος στο εγγύς μέλλον, κι ο μόνος λόγος που δεν έχει ήδη συμβεί είναι ότι τα μέλη της οικογενείας του αγαπούν το γηραιό βασιλιά. Υπάρχει η πιθανότητα να συμβεί μάχη που να προέρχεται από το στράτευμα όπως επί των ημερών του βασιλιά Φαρούκ, και μπορεί να επικρατήσει ηγεμόνας που δεν θα είναι φιλικός προς τις ΗΠΑ».
«Μετριοπαθείς» Σαλαφιστές-τζιχαντιστές πουθενά;
Πριν την εκκαθάριση, η ακατάπαυστη προπαγάνδα του Οίκου των Σαούντ είχε να κάνει με την αξίας $500 δισεκατομμυρίων ανάπτυξη της ζώνης που περιλαμβάνει μέρος της Σαουδικής Αραβίας, της Ιορδανίας και της Αιγύπτου, στην ακτή της Ερυθράς θάλασσας, σαν αντίγραφο του Ντουμπάι, που θεωρητικά θα ολοκληρωθεί το 2025, θα λειτουργεί με ενέργεια από τον άνεμο και από τον ήλιο, και θα χρηματοδοτηθεί από το κρατικό επενδυτικό ταμείο και από την εισαγωγή της Aramco στο χρηματιστήριο.
Παράλληλα, ο ΜΜΣ έβγαλε άλλο ένα λαγό από το καπέλο του, αφού ορκίστηκε ότι το μέλλον της Σαουδικής Αραβίας είναι ένα θέμα «του να επιστρέψουμε σ’αυτό που ακολουθούσαμε –ένα μετριοπαθές Ισλάμ, ανοιχτό στον κόσμο και σε όλες τις θρησκείες».
Εν ολίγοις: ένα κράτος που τυχαίνει να είναι προσωπική ιδιοκτησία μιας βασιλικής οικογένειας, εχθρικό σε όλες τις αρχές της ελευθερίας της έκφρασης και της θρησκευτικής ελευθερίας, που είναι ιδεολογική πηγή όλων των μορφών Σαλαφισμού-τζιχαντισμού είναι αμφίβολο ότι θα μεταμορφωθεί έτσι απλά σε «μετριοπαθές» κράτος μόνο και μόνο επειδή το λέει ο ΜΜΣ.
Στο μεταξύ μια σειρά εκκαθαρίσεων, πραξικοπημάτων και αντι-πραξικοπημάτων θα είναι ο κανόνας.
Pepe Escobar
Μετάφραση: Κώστας Ψιούρης
Πηγή: Asia Times
