Ο εγκλωβισμός της ελληνικής κυβέρνησης στην εφαρμογή της Συμφωνίας ΕΕ-Τουρκίας, μιας συμφωνίας που, από την πρώτη στιγμή, είχε χαρακτηριστεί προβληματική και αμφισβητούμενης νομιμότητας, οδηγεί στην εντεινόμενη συγκέντρωση χιλιάδων ανθρώπων στα κέντρα καταγραφής στη νησιωτική Ελλάδα (ακόμη και προσώπων που εκ πρώτης όψεως ανήκουν σε ευάλωτες ομάδες με προσφυγικό προφίλ. Υπό αυτές τις συνθήκες δημιουργούνται σοβαρά προβλήματα διαχείρισης τόσο από τις δομές υποδοχής όσο και από τις τοπικές κοινωνίες, τα οποία και οδηγούν σε ανεξέλεγκτες καταστάσεις που μπορεί να προκαλέσουν εκρήξεις, όπως συνέβη την Τρίτη στη Μόρια.
Η επιμονή στην απαρέγκλιτη τήρηση της συμφωνίας μονομερώς από την Ελλάδα και ενώ κανένα άλλο από τα εμπλεκόμενα μέρη δεν δείχνει αντίστοιχη διάθεση, καθώς ούτε η Ευρώπη ανταποκρίνεται στις υποχρεώσεις της για αποστολή εξειδικευμένου προσωπικού, μηχανημάτων και χρημάτων, ούτε η Τουρκία έχει προχωρήσει στη νομοθέτηση και υλοποίηση όρων που θα επέτρεπαν το χαρακτηρισμό της ως ασφαλούς τρίτης χώρας, δημιουργεί ασφυκτικές καταστάσεις και οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια σε επαναλαμβανόμενες εκρήξεις τόσο του προσφυγικού-μεταναστευτικού όσο και του ντόπιου πληθυσμού.
Αν σε μια πρώτη περίοδο η Ελλάδα της ανθρωπιστικής κρίσης μπόρεσε να αντιμετωπίσει το προσφυγικό με αξιοθαύμαστη αλληλεγγύη, ανθρωπιά και χωρίς πυροδότηση ρατσιστικών και φοβικών αντανακλαστικών, σήμερα η κατάσταση βρίσκεται σε εξαιρετικά κρίσιμη καμπή και οι προοπτικές μοιάζουν αμφίβολες.
Χωρίς καμία καθυστέρηση και γραφειοκρατική αγκύλωση πρέπει να ανατρέψουμε αυτή την πραγματικότητα που μας εκθέτει, δίνει περιθώριο κίνησης σε ακροδεξιά και φασιστικά στοιχεία που επιχειρούν να σηκώσουν κεφάλι, και κυρίως δημιουργεί κίνδυνο ζωής για χιλιάδες πρόσφυγες και μετανάστες, για χιλιάδες ανθρώπους που ψάχνοντας το δρόμο προς την ελπίδα και την ασφάλεια βρέθηκαν να ζουν εγκλωβισμένοι ή και κρατούμενοι για μήνες σε επικίνδυνες και αναξιοπρεπείς συνθήκες διαβίωσης.
Πρέπει άμεσα να ληφθούν μέτρα όπως :
– Υπαγωγή σε κανονική διαδικασία ανθρώπων των οποίων τα αιτήματα είναι εκ πρώτης όψεως βάσιμα (προσφυγικό προφίλ) και μεταφορά τους στην ενδοχώρα.
– Τήρηση των εγγυήσεων εξέτασης αιτημάτων ασύλου σε α’ και β’ βαθμό (διερμηνεία, νομική βοήθεια, εξειδικευμένο προσωπικό, στελέχωση των αρμόδιων Υπηρεσιών και Αρχών) .
– Τήρηση της νομιμότητας ως προς την κράτηση αιτούντων άσυλο σύμφωνα με το νόμο, στον οποίο προβλέπεται ως εξαίρεση, εξατομικευμένα και ειδικώς αιτιολογημένα.
Άμεση προτεραιότητα, χωρίς ούτε μία ημέρα καθυστέρησης πρέπει να αποτελέσει η απομάκρυνση των ανηλίκων από κέντρα κράτησης και αστυνομικά τμήματα.
Στην κατεύθυνση αυτή είναι αναγκαία η λήψη μέτρων όπως:
– Άμεση ρύθμιση της αρμοδιότητας της λειτουργίας των δομών υποδοχής και φιλοξενίας ανηλίκων.
– Επίσπευση υλοποίησης νέων δομών φιλοξενίας δεδομένης της έγκρισης χρηματοδότησης από πολλά και διαφορετικά Ταμεία (AMIF, DG ECHO κ.ά.) καθώς και από άλλες πηγές χρηματοδότησης υπό το συντονισμό του αρμόδιου κρατικού φορέα.
– Κατάργηση της κράτησης ανηλίκων και αντικατάστασή της με παραπομπή των ανηλίκων σε μεταβατικές/προσωρινές δομές φιλοξενίας που να καλύπτουν βασικές προϋποθέσεις για την προστασία τους, μέχρι την τελική παραπομπή τους στην κατάλληλη δομή φιλοξενίας.
Τέλος προτείνουμε την λήψη πρωτοβουλιών όπως:
– Αποκατάσταση της συνταγματικότητας της σύνθεσης των επιτροπών β΄ βαθμού ασύλου. (Διαβούλευση με την ΕΕΔΑ, που αποτελεί ανεξάρτητο συμβουλευτικό όργανο της Πολιτείας σε θέματα προστασίας των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου).
– Ενεργοποίηση της συμφωνίας μετεγκατάστασης-επανεγκατάστασης και ανάδειξη των ευθυνών της Ε.Ε.
Σε κάθε περίπτωση ο σεβασμός της νομιμότητας, η τήρηση των αρχών της δημοκρατίας, της δικαιοσύνης και του σεβασμού των ατομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων, η εμπιστοσύνη στις αρχές και τις αξίες της Αριστεράς είναι η μόνη ασφαλής επιλογή, ο μόνος σίγουρος δρόμος, σε μια ταραγμένη εποχή όπως η σημερινή, μια εποχή που η ελευθερία περιορίζεται στο όνομα της ασφάλειας και η δημοκρατία υποχωρεί στο όνομα της προστασίας.
Η Μόρια και η τραγική κατάσταση που βιώνουν σήμερα οι εγκλωβισμένοι πρόσφυγες-μετανάστες μάς βάζει μπροστά στις ευθύνες μας να βάλουμε τέλος σε μια αναστρέψιμη ακόμη κατάσταση, όσο είναι καιρός, να παραμείνουμε άνθρωποι με τους ανθρώπους …
Η Κατερίνα Κνήτου είναι δικηγόρος, μέλος της ΚΕ και συντονίστρια του τμήματος Δικαιωμάτων του ΣΥΡΙΖΑ.
Ο Πάνος Λάμπρου είναι μέλος της ΠΓ του ΣΥΡΙΖΑ.
