Τα συμπεράσματα της πρώτης έκθεσης της Ολλανδικής HVA International σχετικά με τα αίτια της έκτασης των πρόσφατων πλημμυρών και τις κατευθύνσεις προς τις οποίες πρέπει να πραγματοποιηθούν διορθωτικές παρεμβάσεις, δεν προσφέρουν φυσικά ένα ολοκληρωμένο σχέδιο, αλλά δεν φθάνουν και στο σημείο να μας εκπλήξουν. Η διαχείριση του χώρου κάθε άλλο παρά υλοποιούσε μια λογική πρόληψης, η διακυβέρνηση θεσμών και προγραμμάτων ήταν πολλές φορές απούσα ή ανολοκλήρωτη, και η διαχείριση κρίσεων δεν βασιζόταν σε συστηματική προετοιμασία ή έγκαιρες παρεμβάσεις. Η κοίτη των ποταμών ή των ρεμάτων περιοριζόταν από άλλες χρήσεις, βιομηχανίες και κατοικίες κάλυπταν ζώνες που μπορούσαν να πλημμυρίσουν, και πρέπει ίσως να μετακινηθούν, γέφυρες, δρόμοι και σιδηροδρομικές γραμμές βρίσκονταν σε λάθος μέρος, η συντήρηση υδραυλικών υποδομών ήταν ανεπαρκής. Αναφέρεται επίσης ότι κάποιες καλλιέργειες θα πρέπει πιθανόν να αντικατασταθούν, ή να μετακινηθούν.
Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι κατά τη διάρκεια των καταστροφικών βροχοπτώσεων δεν επλήγησαν μόνο υποδομές και δρόμοι ειδικότερα, αλλά μετακινήθηκαν πλαγιές και ορεινοί όγκοι, παρασέρνοντας και συγκροτήματα κατοικιών. Η σταθεροποίηση εδαφών πρέπει επομένως να αποτελέσει αναγκαστικά μέρος των παρεμβάσεων. Οι παρεμβάσεις που με τον ένα ή τον άλλο τρόπο αφορούν σταθεροποίηση εδαφών, χρήσεις γης και σταθεροποίησης αυτών των χρήσεων, πρέπει όπως και άλλες παρεμβάσεις να επιλεγούν σε μεγάλο βαθμό με βάσει προβλέψεις για τις πιθανές εξελίξεις των ακραίων καιρικών φαινομένων. Αλλά αυτές οι προβλέψεις μπορεί να επηρεάζουν και τις εξελίξεις παραγωγικών δραστηριοτήτων και επομένως να χρειάζεται ο σχεδιασμός πολιτικών να είναι το αποτέλεσμα του συνδυασμού επιστημονικών εκτιμήσεων, και προθέσεων καλλιεργητών και κατοίκων, πράγμα που σημαίνει ότι είναι αναγκαία η οικοδόμηση ενός εντελώς νέου θεσμικού πλαισίου.
Παράλληλα, η Greenpeace κατέθεσε προτάσεις για την αναγέννηση της αγροτικής παραγωγής στη Θεσσαλία. Προτείνει για την αποκατάσταση των συνθηκών παραγωγής, την άσκηση ελέγχων, αναλύσεις εδαφών και υδάτων, καλλιέργεια ψυχανθών και προσθήκη οργανικής ουσίας για την αύξηση της γονιμότητας του εδάφους, και απαγόρευση της μαζικής χρήσης φυτοφαρμάκων. Επίσης εκτιμάται ότι είναι επιθυμητή και δυνατή η αναγέννηση της αγροτικής παραγωγής στις πληγείσες περιοχές με επίκεντρο την “ενίσχυση της ανθεκτικότητας των αγροτικών συστημάτων και την προστασία της βιοποικιλότητας”. Με την προώθηση αγρο-οικολογικών πρακτικών, τη μείωση της σπατάλης νερού, την απεξάρτηση από τα λιπάσματα, την προτεραιότητα στην παραγωγή τροφής για τους ανθρώπους, την αλλαγή του κτηνοτροφικού μοντέλου και την ενίσχυση της μελισσοκομίας.
Οι καταιγίδες λοιπόν, όπως οι «Δανιήλ» και «Ηλίας», δεν προκαλούν προφανώς μόνο πλημμύρες, ούτε απαιτούν μόνο προσαρμογές σε ό,τι αφορά την αγροτική παραγωγή. Το σύνολο των υποδομών, των οικονομικών δραστηριοτήτων, των υπηρεσιών και κατοικιών πλήττονται με τον ένα ή τον άλλο τρόπο. Η έλλειψη επαρκούς προστασίας υπο κανονικές συνθήκες, που είναι χαρακτηριστικό του πελατειακού συστήματος, όπου οι ιδιώτες δεν κερδίζουν μόνο χάρη στις σχέσεις τους με τους εκπροσώπους της πολιτικής εξουσίας, αλλά και χάρη σε οφέλη που αντλούν από την εκμετάλλευση ή την υποβάθμιση δημόσιων θεσμικών λειτουργιών, καταλήγει στην αποδιοργάνωση και την ανεπάρκεια αναγκαίων δραστηριοτήτων και υποδομών. Πρόκειται για χαρακτηριστικές λειτουργίες του νεοφιλελεύθερου καθεστώτος, που η κυβέρνηση της ΝΔ ενισχύει αντί να τις καταπολεμάει. Υπάρχει επομένως μια πληθώρα αναγκαίων παρεμβάσεων στις σημερινές συνθήκες, που τόσο η επεξεργασία τους, όσο και η δυνατότητα να τις αποδεχθούν και να τις στηρίξουν οι διάφορες κατηγορίες του πληθυσμού, απαιτούν νέες θεσμικές λειτουργίες, δημοκρατικές αφενός, αλλά και με πειστικούς στόχους για το σύνολο των λαϊκών τάξεων. Με άλλα λόγια, αν δεν κατορθώσει η Αριστερά να ακολουθήσει αυτό το δρόμο, θα αφήσει ελεύθερο το πεδίο σε μια διακυβέρνηση ζημιογόνο και οδυνηρή για την πλειοψηφία του πληθυσμού.
Πέτρος Λινάρδος Ρυλμόν
