Ποτέ δεν μπορεί να είναι πολύ εύκολο να διαλέξει κανείς τη σωστή πλευρά της ιστορίας. Αν ήταν, θα είχαμε κερδίσει ήδη από την πρώτη βιομηχανική επανάσταση. Θα είχαμε κερδίσει και όλα θα πήγαιναν έκτοτε καλά. Αλλά οπωσδήποτε είναι δύσκολο να καταφέρνεις να διαλέξεις και να διατηρήσεις την αντίληψη περί της σωστής πλευράς της ιστορίας.
Είναι κι υποκειμενικό ως ζητούμενο. Οπότε ας θέσουμε ένα πλαίσιο: Σωστή πλευρά της ιστορίας είναι αυτή που βρίσκεται δίπλα στη σωστή πλευρά για ολόκληρη την ανθρωπότητα. Είναι, επομένως, συλλογική ευθύνη. Για παράδειγμα, οι εκλογές είναι η αποτύπωση μίας συλλογικής ευθύνης. Το ίδιο συμβαίνει και με τις ανατροπές των κυβερνήσεων.
Αυτήν την στιγμή είμαστε αντιμέτωποι με εξεγερμένους που βρίσκονται στη λάθος πλευρά της ιστορίας, δηλαδή στη λάθος πλευρά του καλού για την ανθρωπότητα. Θα τους ονομάσουμε “εξεγερμένους της πανδημίας”, αλλά η τελική αποτύπωση των πραγμάτων, πιθανότατα θα σχηματίσει άλλες ορολογίες. Για την ώρα, πάντως, αντιμετωπίζουμε ένα επικίνδυνο κομβόι ανοησίας.
Κουλτούρα λευκής υπεροχής
Η γραφική είσοδος των υποστηρικτών του Τραμπ στο Καπιτώλιο είναι η καλύτερη απεικόνιση της κουλτούρας της λευκής υπεροχής που θα μπορούσαμε να έχουμε. Λίγο καιρό μετά τη δολοφονία του Τζωρτζ Φλόυντ από την αστυνομία και την εξέγερση της μαύρης κοινότητας, έρχεται η ήττα του Ντόναλντ Τραμπ. Όχι επειδή δολοφονήθηκε ένας μαύρος στο Σικάγο, δυστυχώς. Ο Ντόναλντ Τραμπ έχασε γιατί δεν απευθύνεται στους πολλούς. Αλλά ας επικεντρωθούμε στις εξελίξεις στο Καπιτώλιο.
Παγιδευμένοι στην ψευδαίσθηση των νοθευμένων εκλογών, χιλιάδες λευκοί αμερικανοί αποφάσισαν να καταλάβουν το Κογκρέσο. Ήταν ένα πολύ οικείο θέαμα για εμάς: Πέρασαν σχεδόν δύο χρόνια από τότε που εν Ελλάδι “προδομένοι” φόρεσαν χλαμύδα και χιτώνα για να καταλάβουν τη Βουλή – η προσπάθεια ήταν τραγελαφική και παρέμεινε ως ανάμνηση ή ως καρικατούρα. Ωστόσο, για τις ΗΠΑ δεν είχαμε τέτοιες αναμνήσεις. Τα λευκά αγόρια της υπέροχης να ντύνονται ως Βίκινγκς κατακτητές και να διατυμπανίζουν τις αδιανόητες πολιτικές τους θέσεις, εξ ονόματος του τέως Τραμπ: Όλα όσα υποστηρίζει ο τέως, το ρατσισμό, την ομοφοβία, το σεξισμό, την ανωτερότητα της λευκής επιδερμίδας και τους “ψεκασμένους” συνομωσιολόγους του κορονοϊού τους είδαμε να στριμώχνονται στο κέντρο λήψης των αποφάσεων της χώρας τους, φωνάζοντας δίπλα σε ψύχραιμους αστυνομικούς.
Είναι πιθανό να νιώθουν την ανάγκη να αντιδράσουν κάπως. Ίσως με τη ξιφολόγχη και τα κέρατα των Βίκινγκς μπορούν να ξεκοιλιάσουν την πανδημία. Ή, έστω, να νιώσουν ότι ακόμα έχουν τον έλεγχο του εαυτού τους απέναντι στις στερήσεις των καιρών.
Η Ευρώπη δεν διαφέρει αρκετά. Στο Βέλγιο χτυπήθηκαν με τους αστυνομικούς σε μία παραλία, στο Λονδίνο έκαναν αντικόβιντ πάρτι, αλλού έβαζαν φωτιές, στην Ελλάδα ο πόλεμος γίνεται με τον σταυρό στο χέρι. Δεν είναι μόνο οι αντιεμβολιαστές το πρόβλημα. Είναι όλοι όσοι πιστεύουν στην υπεροχή τους, της επιδερμίδας, της νεότητας ή της πίστης απέναντι στους επικίνδυνους καιρούς.
Όπου δεν εντοπίζεται η αλληλεγγύη
Το ζήτημα με την υπέροχη είναι πως μάχεται ατομικά. Συνδέεται ατομικά με άλλα άτομα, αλλά δεν γίνεται ένα μαζί τους. Στα Θεοφάνια οι δικοί μας εξεγερμένοι όρμηξαν στις εκκλησίες, ήταν η δική τους αντίδραση απέναντι στην καραντίνα. Εδώ βρίσκεται το αίσθημα της υπεροχής: Μας απαγορεύουν τα πάντα, αλλά όχι την ταυτότητά μας. Και εδώ, στην φαιδρά πορτοκαλέα, η ορθοδοξία παραμένει ταυτοτικό στοιχείο του λαού.
Ακριβώς σε αυτό το σημείο εντοπίζεται η υπεροχή, σε κάθε μία από τις περιπτώσεις. Είναι το σημείο στο οποίο δεν εντοπίζεται η αλληλεγγύη: Οι λευκοί Αμερικάνοι, οι ορθόδοξοι Έλληνες και οι νεαροί Βέλγοι θεωρούν ότι το δικό τους δικαίωμα στην επιθυμία είναι δυνατότερο από τον κίνδυνο του συνόλου. Για την ακρίβεια, το σύνολο δεν τους αφορά. Εξάλλου, τα τελευταία χρόνια και στις δύο ηπείρους, ο “εχθρός” είναι ορατός και σκουρόχρωμος. Είναι εύκολη η οδός της υπεροχής. Απλοϊκή, όπως όλες οι αδικίες του κόσμου.
