Η αγάπη για τα ζώα είναι υπόθεση αστική. Των πόλεων. Στην ύπαιθρο χώρα η αγάπη αυτή κουτσομπολεύεται σαν θηλυπρεπής. Εκεί η σχέση των εμφρόνων διπόδων με τα τετράποδα είναι περίπου ίδια με τη σχέση των αντρών με τις γυναίκες στις παραδοσιακές κοινωνίες: ο ιδιοκτήτης-κυρίαρχος και το κτήμα ή το θήραμα. Ή το «πράγμα», πάνω στο οποίο θα εκτονωθεί ο θυμός, συχνά δε και η απλή διάθεση για άγριο παιχνίδι ή για ακόμα πιο άγρια επίδειξη μαγκιάς.
Στα γαϊδούρια, για παράδειγμα, παλιά βάζαμε νέφτι. «Για πλάκα». Τώρα τα σέρνουμε πίσω από το αγροτικό. «Για να βάλουν μυαλό». Από αυτό που περισσεύει του οδηγού. Και επειδή ο νόμος είναι νόμος, πλην ο αστυνόμος είναι κατώτερος από κάθε κομματάρχη κάθε χωριού και κωμοπόλεως, και πρόστιμο να σου κόψει, αν βέβαια δεηθεί να προστρέξει, θα το πιεις τσίπουρα με την παρέα σου. Χασκογελώντας. Δεν λέω πως δεν υπάρχουν και στην εκτός πόλεων Ελλάδα άνθρωποι που νοιάζονται τα ζωντανά, δεσποζόμενα και αδέσποτα. Συνήθως όμως η αγάπη τους είναι «τόση όση». Και δικό σου αν είναι το σκυλί, φύλακας στο κοπάδι ή στο κτήμα, δεν θα ασχοληθείς ιδιαίτερα μαζί του, για να μην «εκπολιτιστεί» από τα λίγα χάδια και τα δυο γλυκόλογα. Για τα γαϊδούρια, τέτοιες πολυτελείς χειρονομίες δεν περίσσευαν ποτέ. Δεν ήταν άλογα. Κι έμεινε η ποίηση να τραγουδάει με συμπάθεια το «σύμβολο το αιώνιο». Λίγες δεκαετίες πριν, η Ελλάδα ήταν γεμάτη γαϊδούρια (ή «γαϊδουράκια», όπως περίπου σεμνότυφα τα υποκορίζουμε, σύμφωνα με το πρωινό τηλεοπτικό έθιμο). Κάθε οικογένεια με χωράφια, περιβόλια, λιοστάσια, ζωντανά είχε τον κυρ-Μέντιο της. Η αστυφιλία, η εξάπλωση του οδικού δικτύου και η εισβολή των ντατσουνοειδών εκτόπισαν τα γαϊδούρια στην αγροτική προϊστορία. Πάνω από μισό εκατομμύριο στη δεκαετία του 1950, περί τα 10.000 σήμερα. Με τα πιο άτυχα στη «γραφική» υπηρεσία της «βαριάς βιομηχανίας μας» – του τουρισμού.
Να ζήλεψε τη δόξα του Αχιλλέα ο αντιδήμαρχος της Ζίτσας κι έσυρε τον γάιδαρό του με το αγροτικό, ένα ολόκληρο βασανιστικό χιλιόμετρο, όπως ο ομηρικός ήρωας τον Εκτορα; Η ψυχή του το ξέρει. Πάντως «μετάνιωσε». Ετσι είπε. Ετσι λένε συνήθως όσοι συλλαμβάνονται να σταυρώνουν γάτες, να τυραννάνε σκυλιά, να παστουρώνουν γελάδια. Και η μετάνοια, πολιτισμός είναι, αν είναι γνήσια. Το κακό όμως είναι ότι τη «συγγνώμη» τη ζητάς από τα άλλα δίποδα, όχι από τα τετράποδα. Αυτά φθείρονται, πεθαίνουν δηλαδή, με τον πόνο τους αδήλωτο.
Παντελής Μπουκάλας
