Ζωή σαν μυθιστόρημα, η ζωή του Πολ Λαφάργκ, που γεννήθηκε το 1842 στο Σαντιάγο της Κούβας από γαλλοεβραίους γονείς που καλλιεργούσαν καφέ. Εννέα χρόνια μετά, επιστρέφει οικογενειακώς στο Μπορντό της Γαλλίας και με την αποφοίτησή του ξεκινά σπουδές στην Ιατρική. Στο πανεπιστήμιο έρχεται σε επαφή με τις θεωρίες του Προυντόν, γίνεται ριζοσπάστης σοσιαλιστής. Το 1865, όμως, γνωρίζει τον Καρλ Μαρξ και επηρεάζεται σφόδρα από αυτόν. Γνωρίζει την κόρη του Μαρξ, Λώρα, την ερωτεύεται και παντρεύονται, το 1868, παρά τις αντιρρήσεις του πατέρα, με κουμπάρο τον Φρίντριχ Ένγκελς. Δυστυχώς χάνουν από ασθένεια τον γιο τους. Μέλος της Διεθνούς από το ’70, ο Λαφάργκ συμμετέχει ενεργά στην εξέγερση της Κομμούνας και την καλύπτει με ρεπορτάζ σε εφημερίδες. Μετά την ήττα της φεύγει πρόσφυγας στην Ισπανία όπου η διαπάλη μαρξιστών και αναρχικών καλά κρατεί. Μεγάλη επιρροή στον Λαφάργκ άσκησε και ο Ογκίστ Μπλανκί με τις ποιητικές του διακηρύξεις – αντίθετα, ο ιταλός αναρχικός Ερρίκο Μαλατέστα τον καλεί σε μονομαχία για τη χλευαστική κριτική του στους ισπανούς συντρόφους του, η οποία δεν συνέβη ποτέ! Εν τω μεταξύ οι μαρξιστές διαγράφουν από τη Διεθνή τον Μπακούνιν. Μαζί του φεύγουν και οι οργανώσεις που τον στήριζαν. Το 1876 γίνεται στη Φιλαδέλφεια το τελευταίο συνέδριό της και η Διεθνής παύει να υφίσταται.
Με την επιστροφή του στη Γαλλία, ο Λαφάργκ δημοσιεύει «Το δικαίωμα στην τεμπελιά» σε συνέχειες, στην εφημερίδα L’ égalité. Το βιβλίο προκάλεσε πολεμικές ανάμεσα στους σοσιαλιστές με τις τολμηρές του προτάσεις για μεγάλη ελάττωση του χρόνου εργασίας σε μια εποχή που το κύριο αίτημα ήταν δουλειά για όλους. Με αναφορές στην Αρχαία Ελλάδα, στη Ρώμη αλλά και στους ιθαγενικούς λαούς, ο συγγραφέας προτείνει τους εργάτες να χρησιμοποιήσουν τον χρόνο τους κατά το δοκούν, να απελευθερωθούν από τα δεσμά του. Οι καπιταλιστές με την αρωγή της Εκκλησίας προτρέπουν τους εργάτες να επιλέγουν πρώτα τη δουλειά και μετά τη ζωή ενώ οι ίδιοι κάνουν το αντίθετο! Ζούνε αργόσχολα από την υπεραξία της εργασίας. Γι’ αυτό, λέει ο Λαφάργκ, το δικαίωμα στην τεμπελιά, στη σχόλη, πρέπει να προταθεί σε όλα τα εργατικά κινήματα. Θεωρεί μαζοχιστική την «αγάπη για την εργασία». Εδώ μας θυμίζει έντονα τα συνδικάτα βάσης της Φίατ, στον Ιταλικό Μάη, όταν, επηρεασμένα από τον Λαφάργκ, καλούσαν και εκείνα την άμεση ελάττωση των εργασίας. Η Τεμπελιά υπήρξε για δεκαετίες από τα πιο πολυδιαβασμένα δοκίμια, επηρεάζοντας τις εργατικές διεκδικήσεις για το οκτάωρο και την ίση αμοιβή γυναικών – ανδρών.
Στις 26 Νοεμβρίου 1911 ο Πολ και η Λώρα Λαφάργκ αυτοκτονούν. Λίγα χρόνια μετά θα ξεσπούσε η Οκτωβριανή Επανάσταση.
Αντώνης Φράγκος
