Η βρετανική μοναρχία μετράει χίλια χρόνια και τα ιστορικά διδάγματα δεν έχουν ξεχαστεί: δεν περιμένει κανείς την επίσημη στέψη για να βρεθεί κοντά στους δυσκολότερους υπηκόους αν θέλει να αποφύγει δυσάρεστες αναταράξεις. Έτσι ο Κάρολος Γ’ μετά τη απείθαρχη Σκωτία όπου η μητέρα του άφησε την τελευταία της πνοή (γεγονός που αυτομάτως επέβαλε το πολυπόθητο πνεύμα ενότητας και σεβασμού) έσπευσε να επισκεφτεί το Μπέλφαστ. Η Βόρεια Ιρλανδία παραμένει δύσκολη εξίσωση, με τους ενωτικούς να θρηνούν τον θάνατο της βασίλισσας τους και τους δημοκρατικούς να απαιτούν την καταδίκη των βρετανών στρατιωτικών υπευθύνων για τους 3.500 νεκρούς της περιόδου 1969-1998.
Με δεδομένη την απουσία κυβέρνησης, αφού οι ενωτικοί αρνούνται τη συνεργασία με το Σιν Φέιν, παρά τα όσα προβλέπει η συμφωνία ειρήνευσης του 1998, η συνάντηση του νέου μονάρχη με την Μισέλ Ο’ Νιλ, κορυφαίο στέλεχος του Σιν Φέιν και πιθανότερη πρωθυπουργό, διευκόλυνε την υποδοχή των δηλώσεων του περί «αταλάντευτου αγώνα υπέρ όλων των Ιρλανδών». Μόνο που οι συγκρίσεις μητέρας – γιού αρχίζουν ακριβώς από εδώ. Ενώ οι αντιμαχόμενες πλευρές τίμησαν από κοινού τη νεκρή Ελισάβετ, αναγνωρίζοντας πως συνέβαλε αποφασιστικά στην ειρήνευση και την (όποια) συμφιλίωση, μόνο οι μισοί αποδέχονται τον Κάρολο ως θεσμικό ηγέτη, θέση που η εκλιπούσα ισχυροποίησε ανταλλάσσοντας ατάραχη χαιρετισμό με υψηλόβαθμο στέλεχος του ΙRA, παρά την προϊστορία του βίαιου θανάτου του ξαδέλφου της, Λόρδου Μαουντμπάτεν.
Ιρλανδοί και Σκωτσέζοι δεν είναι τα μόνα αγκάθια στο στέμμα του Καρόλου. Μπορεί η ανεκδοτολογία για τον άεργο 73χρονο που καλείται να πιάσει δουλειά να τον αδικεί, εφόσον χρόνια αναπλήρωνε την υπέργηρη μονάρχη, πολλά από τα πεπραγμένα του ωστόσο δυναμιτίζουν το χτίσιμο της δημοφιλίας του. Εκτός της λατρείας των Βρετανών για την Νταιάνα, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τον ίδιο και τη βασιλική σύζυγο, ανοιχτή παραμένει η έρευνα για τα 3 εκατ. ευρώ που φέρεται να εισέπραξε από το σεΐχη του Κατάρ για αγαθοεργίες, παραβλέποντας την περιφρόνηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων εκεί. Επιπλέον, κατά τους «Sunday Times», δέχτηκε 1 εκατ. λίρες από μέλη της οικογένειας του Οσάμα Μπιν Λάντεν για το φιλανθρωπικό του ίδρυμα. Αλήθεια ή όχι, γεγονός είναι ότι στο 75% της δημοφιλίας της Ελισάβετ, ο Κάρολος έχει να αντιτάξει ένα αναιμικό 42% ενώ 24% των υπηκόων του δηλώνουν ανοιχτά πως τον αντιπαθούν.
Ο μειωμένου κύρους βασιλιάς μπορεί να οδηγήσει σε πολιτειακή αλλαγή; Παρά τους κατά καιρούς πύρινους λόγους των διαφορετικής προέλευσης πολέμιων της (ακόμα και η νυν πρωθυπουργός Λιζ Τρας στα νιάτα της αγόρευε υπέρ της κατάργησης της), η χιλιόχρονη μοναρχία αποτελεί την πλέον προσοδοφόρα επιχείρηση στη χώρα. Κι αυτό το ξέρουν όλοι. Η Εταιρία –όπως αποκαλείται το βασιλικό οικονομικό οικοδόμημα– αξίας 28 δισ. δολαρίων, έβγαλε πρόπερσι 700 εκατ. δολάρια. Το 75% κατέληξε στο κρατικό θησαυροφυλάκιο. Οι εστεμμένοι αποφέρουν στα πάσης φύσεως βρετανικά ΜΜΕ περίπου 70 εκατ., χώρια τις εισπράξεις ταινιών, πάσης φύσεως παραφερναλίων, τις εξαγωγές καταναλωτικών προιόντων «βασιλικής έγκρισης» και κυρίως τον τουρισμό. Πριν την πανδημία, η μοναρχία προσέθετε στον κρατικό κορβανά 2.7 δισ. τον χρόνο, ενώ τα 8 εναπομείναντα ενεργά μέλη της στενής οικογένειας –μετά τους «ηθικής φύσεως» αποκλεισμούς και τις αποχωρήσεις– θεωρούνται εργαζόμενοι πλήρους απασχόλησης.
Η χώρα μαστίζεται από τη μεγαλύτερη, εδώ και δεκαετίες, κρίση κόστους διαβίωσης. Ποιος θα ανελάμβανε την κατεδάφιση ενός (οικονομικού τουλάχιστον) πυλώνα σταθερότητας και συνέχειας; Το πολιτικό φάσμα τηρεί διπλωματική σιωπή.
Επιπλέον, μοναρχία ίσον Κοινοπολιτεία. Μακριά από το αποικιακό παρελθόν, τα 54 μέλη της αναγνωρίζουν το Στέμμα (και μέσω αυτού τη Βρετανία) ως σύμβολο σύνδεσης κρατών κυρίαρχων αλλά με στρατιωτικές, διπλωματικές, οικονομικές και εμπορικές προνομιακές σχέσεις. Η Κοινοπολιτεία μετράει 2,4 δισ. κατοίκους σε όλες τις ηπείρους, χώρες-κλειδιά (Ινδία, Πακιστάν, Νέα Ζηλανδία, Αυστραλία, Καναδά, Νότια Αφρική), χώρες που παρά το Brexit συνδέουν τα βρετανικά συμφέροντα με την ΕΕ (Μάλτα, Κύπρο). Δεκατέσσερις παραμένουν πολιτειακά υπό το Στέμμα με την παρελκόμενη φορολογική συνεισφορά – αμφίβολη επομένως η επιβίωση αυτής της ισχυρής γεωπολιτικής και οικονομικής σχέσης χωρίς εστεμμένους.
Παρά την πάγια αρχή μη πολιτικής ανάμειξης, ο Κάρολος Γ’ προαγγέλλει την ενεργό συμμετοχή του σε ζητήματα πέραν της οικολογίας και της αρχιτεκτονικής που πάντοτε τον απασχολούσαν. Αν αυτό θεωρηθεί υπέρβαση των ορίων της συνταγματικής μοναρχίας, θα μπορούσε να δημιουργήσει πολιτική κρίση. Στο μεταξύ, απεργία ετοιμάζουν οι εργαζόμενοι στις επικοινωνίες και τα μέσα μαζικής μεταφοράς, ενώ στα νέα νομίσματα το προφίλ του βασιλιά θα είναι το αντίθετο αυτού της βασίλισσας. Οι επάνω και οι κάτω επιστρέφουν στις (διαφορετικές) πραγματικότητες τους.
Όλγα Αθανίτη
